Instytut Historii Sztuki <Posen> [Hrsg.]: Artium Quaestiones (5.1991)

SZTUKA SLĄSKA WOBEC HUSYTYZMU

45

wem św. Jana Kapistrana (który właśnie takim pasyjno-pokutnym
kazaniem w kościele św. Elżbiety rozpoczął swą antyhusycką misję na
Śląsku wiosną 1453 r.) musiały być powszechnie znane wobec trwającej
wtedy już prawie pół wieku intensywnej akcji kaznodziejskiej. Stąd też
pojawienie się tych epitafiów w kościele będącym wówczas główny pi
ośrodkiem kaznodziejskim miasta wydaje się być konsekwencją prowa-
dzonej przez kler katolicki pod hasłami antyhusyckimi intensywnej
walki ideologicznej, z czym związany był ściśle wzrost religijnej propa-
gandy katolickiej, propagowanie pielgrzymek, kultu świętych, bractw
religijnych oraz ogromna ilość traktatów, pism i kazań skierowanych
przeciw husytom. Jednym z ich autorów był także duchowy przywódca
stronnictwa antyhusyckiego i zagorzały przeciwnik Jerzego z Podieb-
radu Mikołaj Tempelfeld, kaznodzieja u św. Elżbiety, ,,pater predicato-
rum". Ów wybitny, świadom siły oddziaływania ambony teolog, obok
walki z herezją z dużym powodzeniem głosił też kazania pasyj-
no-pokutne, a zarówno Kapistran, jak i Tempelfeld, mieli na kazalnicy
gorliwych następców^.
Tradycyjny schemat kompozycyjny wykorzystano jeszcze raz w Oleś-
nicy — w epitafium zmarłego w 1514 r. kanclerza księcia oleśnickiego
Caspra von Roraw (il. 15)^. Zmarły, który w epitafium MaJ3a dorów-

J. J. Kopeć: Męka pańska w religijnej kulturze polskiego średniowiecza.Studium nad
pasyjnymi motywami i tekstami liturgicznymi. Textus et Studia. Vol. III. Warszawa 1975, s.
104, 133; M. Otto-Michałowska: M. L. Pezzi-Ascani: Motywy włoskie w malarstwie
małopolskim XV wieku. Biuletyn Historii Sztuki 37, 1975, nr 1, s. 131-132.
J. Drabina: Ośrodki kaznodziejskie Wrocławia jako centra walki z Jerzym z Podieb-
radu. Acta Universitatis Wratislaviensis No 70, Historia XIV, Wrocław 1968, s. 129-145;
tenże , Wrocławska kapituła katedralna i jej stosunek do politycznych wydarzeń lat
1453-1471. Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne II, 1969, s. 183-204; tenże, Stosunek
wrocławskich zakonów do króla Jerzego z Podiebradu. Tamże, IV, 1971, s. 249-266; tenże,
Mikołaj Tempelfeld z Brzegu. Colloquium Salutis 2, 1970, s. 83-102; tenże, Rola argumen-
tacji religijnej w walce politycznej w późnośredniowiecznym Wrocławiu. Zeszyty Nauko-
we Uniwersytetu Jagiellońskiego DCCXLVIH, Studia Religiologica, Zeszyt 13, Kraków
1984.
^ Nazwisko kanclerza wg inskrypcji, zob. Braune, Wiese: op. cit., tabl. 227: „Im Jore
-1 - 5 -1 - 4 - und den sonnobend noch der hymel/fart xpi ist vorscheyden der Edle und feste
Casper/ von Roraw furstlicher gnoden Kenczler czur OlBen /Alhy begraben dem got
genedig sey". Por.: J. Sinapius: Olsnographia. Leipzig 1707, s. 89 (v. Rorau, herb v. Rhor);
tenże, Schlesischer Curiositaten. I Theil. Leipzig 1720, s.764-765 (Rorau, ród v. Rohr, Rhor);
a także J. Siebmacher's Grosses Wappenbuch. Bd. 17. Die Wappen des schlesischen Adels.
Neustadt a.d. Aisch 1977, s. 65 (Rohr, Rhor, Rorau), tabl. 35 (Rohr II) i s. 88-89 (Roraw).
Prawidłową pisownię nazwiska zmarłego podali jedynie: Schlesische Provinzialblatter,
Neuntes Stuck, September 1828, s. 308 i Schultz, op. cit., s. 161. W późniejszych pracach-
mimo umieszczonego na epitafium herbu v.Rohr (odm.) i znanej inskrypcji — zniekształ-
cano je dwojako: „Boraw" (np.: Lutsch, op. cit., Bd.II..., s. 544; Braune, Wiese: op. cit., s. 95
(!); A. Ziomecka: Śląskie malarstwo gotyckie. Zbiory Muzeum Narodowego we Wrocławiu.
Wrocław 1986, s. 88-92, nr 32) bądź "Borau" (ostatnio: Katalog Zabytków Sztuki w Polsce.