DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Bryl, Mariusz: New Art History: nauka, polityka, obyczaj
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.28098#0201
NEW ART HISTORY: NAUKA, POLITYKA, OBYCZAJ
199
Powyższe wypowiedzi były na tyle typowe, że przytoczył je - jako
przykłady radykalnej krytyki Blooma - John Searle w swym głośnym
tekście The Storm over the University. Jeden z najwybitniejszych współ-
cześnie żyjących filozofów amerykańskich, krytyczny zarówno wobec ra-
dykałów, jak i konserwatystów, podjął Searle próbę rzeczowej analizy ar-
gumentów obu stron, licząc być może na stworzenie płaszczyzny do
wspólnej dyskusji26. Ostatnio powrócił raz jeszcze do tego tematu w ese-
ju, będącym próbą odpowiedzi na postawione w tytule pytanie: „Czy
istnieje kryzys w amerykańskim szkolnictwie wyższym?”27. „Ponieważ
nie znam całkowicie neutralnego słownictwa, opiszę tę dyskusję jako de-
batę między tymi, którzy bronią tradycji (defenders) i tymi, którzy rzucili
jej wyzwanie (challengers)” - deklaruje na wstępie Searle. Pierwsi oskar-
żają drugich o „próbę zniszczenia intelektualnych standardów i polityza-
cję uniwersytetu”. Z kolei drudzy zarzucają pierwszym „rasizm, imperia-
lizm, seksizm, elityzm, hegemonizm i patriarchalizm”. By wyjść poza ten
język epitetów, uniemożliwiający jakąkolwiek merytoryczną dyskusję,
próbuje Searle ujawnić przesłanki, na których implicite opiera się argu-
mentacja każdej ze stron.
Wyróżnić można, zdaniem autora, sześć głównych założeń leżących
u podstaw koncepcji tradycjonalistów: 1) Kryterium włączenia danego
dzieła do kanonu klasyki opiera się na ocenie poziomu merytorycznego
i historycznego znaczenia tego dzieła. 2) „Istnieją intersubiektywne stan-
dardy racjonalności, inteligencji, prawdy, prawomocności”. 3) Edukacja
humanistyczna, rozumiana jako „zaproszenie do transcendencji”, powin-
na umożliwić studentom przekroczenie ograniczeń środowiska, z którego
się wywodzą. 4) „Człowiek osiąga maksimum swego indywidualnego po-
tencjału intelektualnego dzięki postrzeganiu siebie jako części uniwer-
salnego rodzaju ludzkiego, posiadającego uniwersalną ludzką kulturę”.
5) „Najważniejszą funkcją edukacji liberalnej jest zaszczepienie krytycy-
zmu wobec samego siebie i swojej społeczności”. 6) „Obiektywność i pra-
wda są możliwe, ponieważ istnieje niezależnie egzystująca rzeczywistość,
z którą korespondują nasze prawdziwe wypowiedzi (true utterances)”.
Powyższym przesłankom „tradycjonalistycznej teorii edukacji liberal-
nej” przeciwstawia Searle siedem założeń teorii radykalnej, głoszonej
przez tych, którzy „rzucili wyzwanie” tradycji: 1) Człowiek jest istotowo
26 J. Searle, The Storm. Over the University, „The New York Review of Books”, De-
cember 6, 1990. O recepcji propozycji Searler’a zob.: R. Kimball ,,,Tenured radicals”:
a postscript, „The New Criterion”, January 1991; tenże, Moral homicide: illiberal educa-
tion in America, „The New Criterion”, April 1991.
27 J. Searle, Is There a Crisis in American Higher Education?, „Bulletin of the Ame-
rican Academy of Arts and Sciences”, January 1993, 4.
199
Powyższe wypowiedzi były na tyle typowe, że przytoczył je - jako
przykłady radykalnej krytyki Blooma - John Searle w swym głośnym
tekście The Storm over the University. Jeden z najwybitniejszych współ-
cześnie żyjących filozofów amerykańskich, krytyczny zarówno wobec ra-
dykałów, jak i konserwatystów, podjął Searle próbę rzeczowej analizy ar-
gumentów obu stron, licząc być może na stworzenie płaszczyzny do
wspólnej dyskusji26. Ostatnio powrócił raz jeszcze do tego tematu w ese-
ju, będącym próbą odpowiedzi na postawione w tytule pytanie: „Czy
istnieje kryzys w amerykańskim szkolnictwie wyższym?”27. „Ponieważ
nie znam całkowicie neutralnego słownictwa, opiszę tę dyskusję jako de-
batę między tymi, którzy bronią tradycji (defenders) i tymi, którzy rzucili
jej wyzwanie (challengers)” - deklaruje na wstępie Searle. Pierwsi oskar-
żają drugich o „próbę zniszczenia intelektualnych standardów i polityza-
cję uniwersytetu”. Z kolei drudzy zarzucają pierwszym „rasizm, imperia-
lizm, seksizm, elityzm, hegemonizm i patriarchalizm”. By wyjść poza ten
język epitetów, uniemożliwiający jakąkolwiek merytoryczną dyskusję,
próbuje Searle ujawnić przesłanki, na których implicite opiera się argu-
mentacja każdej ze stron.
Wyróżnić można, zdaniem autora, sześć głównych założeń leżących
u podstaw koncepcji tradycjonalistów: 1) Kryterium włączenia danego
dzieła do kanonu klasyki opiera się na ocenie poziomu merytorycznego
i historycznego znaczenia tego dzieła. 2) „Istnieją intersubiektywne stan-
dardy racjonalności, inteligencji, prawdy, prawomocności”. 3) Edukacja
humanistyczna, rozumiana jako „zaproszenie do transcendencji”, powin-
na umożliwić studentom przekroczenie ograniczeń środowiska, z którego
się wywodzą. 4) „Człowiek osiąga maksimum swego indywidualnego po-
tencjału intelektualnego dzięki postrzeganiu siebie jako części uniwer-
salnego rodzaju ludzkiego, posiadającego uniwersalną ludzką kulturę”.
5) „Najważniejszą funkcją edukacji liberalnej jest zaszczepienie krytycy-
zmu wobec samego siebie i swojej społeczności”. 6) „Obiektywność i pra-
wda są możliwe, ponieważ istnieje niezależnie egzystująca rzeczywistość,
z którą korespondują nasze prawdziwe wypowiedzi (true utterances)”.
Powyższym przesłankom „tradycjonalistycznej teorii edukacji liberal-
nej” przeciwstawia Searle siedem założeń teorii radykalnej, głoszonej
przez tych, którzy „rzucili wyzwanie” tradycji: 1) Człowiek jest istotowo
26 J. Searle, The Storm. Over the University, „The New York Review of Books”, De-
cember 6, 1990. O recepcji propozycji Searler’a zob.: R. Kimball ,,,Tenured radicals”:
a postscript, „The New Criterion”, January 1991; tenże, Moral homicide: illiberal educa-
tion in America, „The New Criterion”, April 1991.
27 J. Searle, Is There a Crisis in American Higher Education?, „Bulletin of the Ame-
rican Academy of Arts and Sciences”, January 1993, 4.