Instytut Historii Sztuki <Posen> [Hrsg.]: Artium Quaestiones (8.1997)

DYSKURSY NAUKI A WIZERUNEK CIAŁA W ZACHODNIEJ I AMERYKAŃSKIEJ SZTUCE

103

Nauka, a w szczególności współczesne osiągnięcia technologiczne
umożliwiające niezwykle radykalną interwencję w strukturę biologiczną,
konstruują nowe pojęcie cielesności jako struktury zmiennej, wymiennej,
plastycznej, podatnej na kształtowanie. Współczesny podmiot utożsamia-
jąc się coraz bardziej z zewnętrznym wyglądem, traktuje swoje ciało jako
matrycę, na którą projektuje pożądany przez niego wyobrażeniowy wize-
runek. Ciało staje się tworzywem, które dzięki zaawansowanej myśli
technologicznej może podlegać strukturalnej metamorfozie. Ta nowa on-
tologia człowieka w coraz większym stopniu eliminuje sferę odczuć i wra-
żliwości na rzecz mechaniki i konstrukcji, którą rządzą przede wszystkim
prawa estetyki i społecznych symboli.
Swoista demistyfikacja ideologii ciała dokonuje się w twórczości ko-
biet dostrzegających powiązania pomiędzy entuzjastycznie lansowanymi
kosmetyczno-chirurgicznych praktykami a społeczną presją narzucającą
kobietom gotowe do zasymilowania wzorce podmiotowości. Niezwykle ra-
dykalnie realizuje swą postawę francuska artystka o imieniu Orlan. W
wieku 43 lat rozpoczęła ona proces transformacji własnego ciała za pomo-
cą chirurgii kosmetycznej. Przemiany, jakim poddaje się ona na operacyj-
nym stole, dokonują się według starannie opracowanych przez nią wzor-
ców zaczerpniętych z historyczno-artystycznej tradycji, z której
następnie, za pomocą komputera, Orlan konstruuje portret pamięciowy


Ryc. 9. Orlan, A Month for Grapes, 1993. „Art in America”, nr 2, luty 1992