DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Jakubowska, Agata: Kobieta wobec seksualności - podporządkowana, uwikłana czy wyzwolona?: o kilku aspektach twórczości Natalii LL z perspektywy psychoanalizy Lacanowskiej
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.28099#0116
114
AGATA JAKUBOWSKA
Odnosząc do tych słów interpretacje prac Natalii LL, nietrudno zrozu-
mieć, że w rzeczywistości artystycznej podtrzymującej uniwersalistyczne
spojrzenie na twórcę Natalia LL-autor funkcjonowała po prostu jako
twórca należący do nurtu sztuki konceptualnej. W postmodernistycznych
dyskursach, coraz częściej obecnych w historii sztuki, zmienia się sposób
rozumienia dzieła, a także status twórcy i odbiorcy. Autor nie jest już po
prostu człowiekiem, lecz kobietą lub mężczyzną, białym/ą lub czarnym/ą,
hetero- lub homoseksualnym/ą. Natalia LL staje się w tym kontekście in-
nym autorem - kobietą działającą jako kobieta na polu sztuki. Co więcej
- Natalia LL, zarówno jako autor (kobieta-autor) jak i kobieta, pojawia
się jako konstrukt powstały w niezwykle złożonej, ciągle zmieniającej się
sieci wzajemnych zależności toczących się dyskursów.
Miejsce autora oraz sposób, w jaki dokonuje on charakteryzacji istnie-
jących dyskursów, przybliżają teorie Jacąuesa Lacana podejmującego
w swych pracach między innymi problem konstrukcji podmiotu. Przywo-
Przedmiot
reprezentacji
Spojrzenie
(The gazę)
luje on diagram ilustrujący proces, w jaki uwikłany jest autor3. Po lewej
stronie diagramu znajduje się podmiot reprezentacji, czyli w naszym wy-
padku - artystka. Po prawej stronie zostało umieszczone Spojrzenie.
Spojrzenie to jest wizualnym ekwiwalentem społecznych kodów i konwe-
ncji (zwanych przez Lacana porządkiem symbolicznym lub w skrócie
Symbolicznym), które definiują tożsamość podmiotu. Pomiędzy podmio-
tem (artystką) a Spojrzeniem (światem) umieszczony jest ekran. Ekran,
nazywany też maską podmiotu, jest pojęciem, pod którym może kryć się
np. dzieło sztuki. Według Lacana człowiek, podobnie jak zwierzę, ma
zdolność manipulowania maskami oferowanymi innym. Jednakże ,jedy-
nie podmiot - ludzki podmiot, podmiot pożądania, które jest esencją czło-
wieka - nie jest, jak zwierzę całkowicie złapane w sferę wyobrażeniową.
(...) izoluje funkcje ekranu i gra z nimi”4.
3 J. Lacan, The Four Fundamental Concepts of Psychoanalysis, J. A. Miller (ed.),
A. Sheriden (transl.), New York 1981, s. 105-107.
4 J. Lacan, The Four..., s. 107.
AGATA JAKUBOWSKA
Odnosząc do tych słów interpretacje prac Natalii LL, nietrudno zrozu-
mieć, że w rzeczywistości artystycznej podtrzymującej uniwersalistyczne
spojrzenie na twórcę Natalia LL-autor funkcjonowała po prostu jako
twórca należący do nurtu sztuki konceptualnej. W postmodernistycznych
dyskursach, coraz częściej obecnych w historii sztuki, zmienia się sposób
rozumienia dzieła, a także status twórcy i odbiorcy. Autor nie jest już po
prostu człowiekiem, lecz kobietą lub mężczyzną, białym/ą lub czarnym/ą,
hetero- lub homoseksualnym/ą. Natalia LL staje się w tym kontekście in-
nym autorem - kobietą działającą jako kobieta na polu sztuki. Co więcej
- Natalia LL, zarówno jako autor (kobieta-autor) jak i kobieta, pojawia
się jako konstrukt powstały w niezwykle złożonej, ciągle zmieniającej się
sieci wzajemnych zależności toczących się dyskursów.
Miejsce autora oraz sposób, w jaki dokonuje on charakteryzacji istnie-
jących dyskursów, przybliżają teorie Jacąuesa Lacana podejmującego
w swych pracach między innymi problem konstrukcji podmiotu. Przywo-
Przedmiot
reprezentacji
Spojrzenie
(The gazę)
luje on diagram ilustrujący proces, w jaki uwikłany jest autor3. Po lewej
stronie diagramu znajduje się podmiot reprezentacji, czyli w naszym wy-
padku - artystka. Po prawej stronie zostało umieszczone Spojrzenie.
Spojrzenie to jest wizualnym ekwiwalentem społecznych kodów i konwe-
ncji (zwanych przez Lacana porządkiem symbolicznym lub w skrócie
Symbolicznym), które definiują tożsamość podmiotu. Pomiędzy podmio-
tem (artystką) a Spojrzeniem (światem) umieszczony jest ekran. Ekran,
nazywany też maską podmiotu, jest pojęciem, pod którym może kryć się
np. dzieło sztuki. Według Lacana człowiek, podobnie jak zwierzę, ma
zdolność manipulowania maskami oferowanymi innym. Jednakże ,jedy-
nie podmiot - ludzki podmiot, podmiot pożądania, które jest esencją czło-
wieka - nie jest, jak zwierzę całkowicie złapane w sferę wyobrażeniową.
(...) izoluje funkcje ekranu i gra z nimi”4.
3 J. Lacan, The Four Fundamental Concepts of Psychoanalysis, J. A. Miller (ed.),
A. Sheriden (transl.), New York 1981, s. 105-107.
4 J. Lacan, The Four..., s. 107.