DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Bernatowicz, Piotr: Picasso w Polsce zaraz po wojnie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.28179#0169
PICASSO W POLSCE ZARAZ PO WOJNIE
167
W pierwszym numerze „Przeglądu Artystycznego” z roku 1946 odnaj-
dujemy dwa teksty poświęcone naszemu artyście. Pierwszym jest artykuł
Heleny Blumówny Echa pierwszych wystaw paryskich. Blumówna pisze:
przychodzą wołania pod adresem artystów, by skończyli ze swą splendid isolation
i zobaczyli wreszcie prawdziwą rzeczywistość. Zdaje się, że postulat ten nie znaj-
duje większego echa. Wyjątek stanowi twórczość Pabla Picassa, który w swych
malowidłach Guernicas wyraził gwałtowny protest przeciwko poczynaniom gene-
rała Franco w Hiszpanii, a i ostatnio z najwspanialszymi artystami Francji, jak
Eluard, Aragon, Paulhan i in. przodował w ruchu oporu, co znalazło wyraz w jego
sztuce. Stąd też malarstwo Picassa jest ciągle en vogue, i to nie tylko ze względów
czysto artystycznych.
Tekst Blumówny potraktujmy jako łącznik, miejsce przejścia z jednej,
ideologicznej płaszczyzny recepcji do drugiej, bardziej neutralnej. Autor-
ka, krytyk sztuki związany z modernizmem i artystami GMP, o czym
wspomnimy w dalszej części tekstu, mówiąc o zaangażowaniu artysty,
próbuje wspomnieć także o jego sztuce. Znamienne jest wskazanie na
kluczową rolę sztuki, w której postawa Picassa znajduje swoje odzwier-
ciedlenie. Zauważmy też, że w płaszczyźnie retorycznej brak jest wtrętów
ideologicznych - to, co Blumówna neutralnie określa jako splendit isola-
tion, u innego autora zostaje nazwane ciasnym podwórkiem idealistycz-
nej filozofii.
W drugim tekście - wywiadzie z Picassem przedrukowanym z francu-
skiego czasopisma „Arts”, przeprowadzonym przez Andre Warnod, odnie-
sienia ideologiczne znikają całkowicie, chociaż pojawia się także problem
stosunku artysty do rzeczywistości. Obszerny artykuł zajmuje pół kolum-
ny pisma. Poruszony w nim zostaje problem stosunku artysty do natury.
Artysta podkreśla podstawową rolę rzeczywistości jako inspiracji dla
twórcy.
Zależy mi na podobieństwie, na podobieństwie głębszym - mówi Picasso - bar-
dziej rzeczywistym od rzeczywistości, sięgającym surrealizmu. Tak właśnie rozu-
miałem surrealizm, lecz słowo to zostało inaczej zastosowane38.
Relacja rzeczywistość-sztuka, choć bardzo istotna, nie jest więc, we-
dług Picassa, tylko prostym przenoszeniem fragmentów świata na płót-
no. W dalszej części wywiadu Picasso podkreśla autonomiczność sztuki
wobec natury.
(...) Natura to co innego, a malarstwo to rzecz inna. Malarstwo jest równoważni-
kiem natury.(...) Jest to konwencja ustalona - porozumiewania się za pomocą zna-
ków. (...) Malarstwo jest grą rozumową39.
38 A. Warnod, Wywiad z Picassem, „Przegląd Artystyczny” 1946, nr 1.
39 Ibidem.
167
W pierwszym numerze „Przeglądu Artystycznego” z roku 1946 odnaj-
dujemy dwa teksty poświęcone naszemu artyście. Pierwszym jest artykuł
Heleny Blumówny Echa pierwszych wystaw paryskich. Blumówna pisze:
przychodzą wołania pod adresem artystów, by skończyli ze swą splendid isolation
i zobaczyli wreszcie prawdziwą rzeczywistość. Zdaje się, że postulat ten nie znaj-
duje większego echa. Wyjątek stanowi twórczość Pabla Picassa, który w swych
malowidłach Guernicas wyraził gwałtowny protest przeciwko poczynaniom gene-
rała Franco w Hiszpanii, a i ostatnio z najwspanialszymi artystami Francji, jak
Eluard, Aragon, Paulhan i in. przodował w ruchu oporu, co znalazło wyraz w jego
sztuce. Stąd też malarstwo Picassa jest ciągle en vogue, i to nie tylko ze względów
czysto artystycznych.
Tekst Blumówny potraktujmy jako łącznik, miejsce przejścia z jednej,
ideologicznej płaszczyzny recepcji do drugiej, bardziej neutralnej. Autor-
ka, krytyk sztuki związany z modernizmem i artystami GMP, o czym
wspomnimy w dalszej części tekstu, mówiąc o zaangażowaniu artysty,
próbuje wspomnieć także o jego sztuce. Znamienne jest wskazanie na
kluczową rolę sztuki, w której postawa Picassa znajduje swoje odzwier-
ciedlenie. Zauważmy też, że w płaszczyźnie retorycznej brak jest wtrętów
ideologicznych - to, co Blumówna neutralnie określa jako splendit isola-
tion, u innego autora zostaje nazwane ciasnym podwórkiem idealistycz-
nej filozofii.
W drugim tekście - wywiadzie z Picassem przedrukowanym z francu-
skiego czasopisma „Arts”, przeprowadzonym przez Andre Warnod, odnie-
sienia ideologiczne znikają całkowicie, chociaż pojawia się także problem
stosunku artysty do rzeczywistości. Obszerny artykuł zajmuje pół kolum-
ny pisma. Poruszony w nim zostaje problem stosunku artysty do natury.
Artysta podkreśla podstawową rolę rzeczywistości jako inspiracji dla
twórcy.
Zależy mi na podobieństwie, na podobieństwie głębszym - mówi Picasso - bar-
dziej rzeczywistym od rzeczywistości, sięgającym surrealizmu. Tak właśnie rozu-
miałem surrealizm, lecz słowo to zostało inaczej zastosowane38.
Relacja rzeczywistość-sztuka, choć bardzo istotna, nie jest więc, we-
dług Picassa, tylko prostym przenoszeniem fragmentów świata na płót-
no. W dalszej części wywiadu Picasso podkreśla autonomiczność sztuki
wobec natury.
(...) Natura to co innego, a malarstwo to rzecz inna. Malarstwo jest równoważni-
kiem natury.(...) Jest to konwencja ustalona - porozumiewania się za pomocą zna-
ków. (...) Malarstwo jest grą rozumową39.
38 A. Warnod, Wywiad z Picassem, „Przegląd Artystyczny” 1946, nr 1.
39 Ibidem.