DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Leszkowicz, Paweł: Libidalne alegorie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.28180#0254
252
PAWEŁ LESZKOWICZ
poziomu, przywołuje pierwotny, niski, zwierzęcy sposób widzenia, wydo-
bywając go z pokładów indywidualnej i zbiorowej nieświadomości. Jest to
wizualność będąca w dużym stopniu rozciągnięciem zmysłu dotyku i zapa-
chu, oparta na niemal dotykowym i węchowym kontakcie z oglądanym po-
lem. Ta zmysłowa, cielesna bezpośredniość łączy horyzontalną wizualność
z seksualnością i libidalną energią sprzed stanu jej zogniskowania przez
zdystansowane, a zarazem zawstydzone spojrzenie z wertykalnego planu21.
„Cacao”, fontanna rozpuszczonej czekolady, funkcjonuje w horyzontal-
nym polu jako niski zbiornik, oglądany z boku i z góry, emanujący odu-
rzającym zapachem i kleistą ruchliwą haptycznością. Bulgoczące bąble i
tryskająca maź dążą ku wertykalności tylko po to, aby podkreślić siłę
grawitacji, akcentować grawitację i ciężko opaść na powierzchnię ciemnej
substancji - zostać powolnie wchłoniętym przez nią. Siła grawitacji w
fontannie przełamuje stabilność wertykalności, odsłania jej słabość, pod-
kreślając ciążenie ku dołowi. Monotonny ruch ku górze i w dół formuje
uwypuklenia, kręgi i spirale na powierzchni czekoladowej cieczy, która
pulsuje w płynnym hipnotycznym rytmie.
Puls, pulsacja - to kolejna funkcja (obok horyzontalności), która se-
ksualizuje i ucieleśnia wizualne pole, otwierając niewidzialną przestrzeń
optycznej nieświadomości (optical unconscious)28. Bicie, drganie i tętnie-
nie w obrębie obrazu kwestionuje jego wizualną autonomię, wprowa-
dzając zewnętrzne poczucie czasu w neutralną przestrzeń wizualności.
Pulsacja wiąże się z erotyczną sugestywością, presją zagęszczonej soma-
tyczności. Drgania symulują frykcyjne ruchy, a wybrzuszenia materii suge-
rują przechodzące w siebie płciowo niezróżnicowane organy. Puls sam w so-
bie, w rytmicznej powtarzalności wiąże się z gęstością tkanek nerwowych, z
ruchem i czasem nerwowych połączeń. Repetytywna pulsacja w obrazie
aktywizuje widzenie ciałem. Nie potrzeba erotycznej figuracji, aby wywołać
wkroczenie pożądania: sama pulsacja seksualizuje spojrzenie. Drgania od-
dają impulsy pożądania, zalewając wizualność libidalną energią29. I tak w
języku francuskim popęd seksualny to pulsion sexuelle, we włoskim -
pulsione sessuale, w portugalskim -pulsao sexual.
W teorii Rosalind Krauss afirmowana materia dzieła sztuki prowadzi
ku zrepresjonowanym popędom, dematerializując się w wizualnej nie-
świadomości30. Dzięki użyciu płynnej czekolady, „Cacao” Helen Chadwick
staje się ekwiwalentem pracy libido nie tylko na poziomie subwersyw-
2‘ Y.-A. Bois, R. E. Krauss, Formless. A Users Guide, Zonę Books, New York, 1997,
s. 90-91.
28 Rosalind Krauss analizuje rolę pulsacji dla optical unconscious na przykładzie
,Anemie Cinema” 1924-26 Man Raya i Marcela Duchampa i „Rotoreliefs” 1935 Duchampa.
Patrz: R. E. Krauss, The Optical Unconscious, op. cit., s. 96-146.
29 Y.-A. Bois, R. E. Krauss, Formless, op. cit., s. 133-136.
30 H. Mauzerall, What’s the Matter with Matter?, op. cit., s. 92-93.
PAWEŁ LESZKOWICZ
poziomu, przywołuje pierwotny, niski, zwierzęcy sposób widzenia, wydo-
bywając go z pokładów indywidualnej i zbiorowej nieświadomości. Jest to
wizualność będąca w dużym stopniu rozciągnięciem zmysłu dotyku i zapa-
chu, oparta na niemal dotykowym i węchowym kontakcie z oglądanym po-
lem. Ta zmysłowa, cielesna bezpośredniość łączy horyzontalną wizualność
z seksualnością i libidalną energią sprzed stanu jej zogniskowania przez
zdystansowane, a zarazem zawstydzone spojrzenie z wertykalnego planu21.
„Cacao”, fontanna rozpuszczonej czekolady, funkcjonuje w horyzontal-
nym polu jako niski zbiornik, oglądany z boku i z góry, emanujący odu-
rzającym zapachem i kleistą ruchliwą haptycznością. Bulgoczące bąble i
tryskająca maź dążą ku wertykalności tylko po to, aby podkreślić siłę
grawitacji, akcentować grawitację i ciężko opaść na powierzchnię ciemnej
substancji - zostać powolnie wchłoniętym przez nią. Siła grawitacji w
fontannie przełamuje stabilność wertykalności, odsłania jej słabość, pod-
kreślając ciążenie ku dołowi. Monotonny ruch ku górze i w dół formuje
uwypuklenia, kręgi i spirale na powierzchni czekoladowej cieczy, która
pulsuje w płynnym hipnotycznym rytmie.
Puls, pulsacja - to kolejna funkcja (obok horyzontalności), która se-
ksualizuje i ucieleśnia wizualne pole, otwierając niewidzialną przestrzeń
optycznej nieświadomości (optical unconscious)28. Bicie, drganie i tętnie-
nie w obrębie obrazu kwestionuje jego wizualną autonomię, wprowa-
dzając zewnętrzne poczucie czasu w neutralną przestrzeń wizualności.
Pulsacja wiąże się z erotyczną sugestywością, presją zagęszczonej soma-
tyczności. Drgania symulują frykcyjne ruchy, a wybrzuszenia materii suge-
rują przechodzące w siebie płciowo niezróżnicowane organy. Puls sam w so-
bie, w rytmicznej powtarzalności wiąże się z gęstością tkanek nerwowych, z
ruchem i czasem nerwowych połączeń. Repetytywna pulsacja w obrazie
aktywizuje widzenie ciałem. Nie potrzeba erotycznej figuracji, aby wywołać
wkroczenie pożądania: sama pulsacja seksualizuje spojrzenie. Drgania od-
dają impulsy pożądania, zalewając wizualność libidalną energią29. I tak w
języku francuskim popęd seksualny to pulsion sexuelle, we włoskim -
pulsione sessuale, w portugalskim -pulsao sexual.
W teorii Rosalind Krauss afirmowana materia dzieła sztuki prowadzi
ku zrepresjonowanym popędom, dematerializując się w wizualnej nie-
świadomości30. Dzięki użyciu płynnej czekolady, „Cacao” Helen Chadwick
staje się ekwiwalentem pracy libido nie tylko na poziomie subwersyw-
2‘ Y.-A. Bois, R. E. Krauss, Formless. A Users Guide, Zonę Books, New York, 1997,
s. 90-91.
28 Rosalind Krauss analizuje rolę pulsacji dla optical unconscious na przykładzie
,Anemie Cinema” 1924-26 Man Raya i Marcela Duchampa i „Rotoreliefs” 1935 Duchampa.
Patrz: R. E. Krauss, The Optical Unconscious, op. cit., s. 96-146.
29 Y.-A. Bois, R. E. Krauss, Formless, op. cit., s. 133-136.
30 H. Mauzerall, What’s the Matter with Matter?, op. cit., s. 92-93.