DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Piotrowski, Piotr: Nad mapą neoawangardy Europy Środkowej lat siedemdziesiątych XX wieku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.28198#0228
226
PIOTR PIOTROWSKI
niem o indywiduum. Balint Szombaty na przykład w akcji z 1972 roku
Lenin w Budapeszcie włącza się do oficjalnego pochodu 1-majowego z fo-
tografią Lenina, budując napięcie między indywidualnym, prywatnym
zachowaniem, własną decyzją, a publicznym manipulowanym przez wła-
dze zgromadzeniem180. Wspominany już wcześniej Rasa Todosijević jest
autorem cyklu performanców pod wspólnym tytułem Vive la France - Vi-
ue la Ty rannie pokazywanych podczas podróży po Holandii w 1979 roku.
W tych akcjach popularny slogan rewolucji francuskiej (Vive la France -
Vive la Liberte) zyskuje tu odwrotną konotację. Temu hasłu towarzyszą
wykonywane podczas perfomancu gesty silnych, wykonywanych na prze-
mian uderzeń w twardą metalową płytę i miękką glinę. W intencji arty-
sty ma to służyć demistyfikacji ideologii „progresywizmu” i pozornego
zaangażowania sztuki w tego rodzaju ideologię181.
Geografia artystyczne neoawangardy lat siedemdziesiątych wykazuje
duże zróżnicowanie, zarówno w ramach regionu, jak też poszczególnych
państw. Te napięcie oraz dynamika zapewne nie były dość wyraźnie wi-
doczne w czasie, gdy Klaus Groh pisał swoją pionierską książkę. Widzi-
my je teraz, przez pryzmat dalszej historii oraz szeregu mniej czy bar-
dziej systematycznych badań, prowadzonych jednak bardziej na gruncie
doświadczeń poszczególnych krajów, niż w perspektywie ich konfronto-
wania, z wyjątkiem komparystyki formułowanej na gruncie poszczegól-
nego rodzaju twórczości artystycznej, przeważnie przy okazji wystaw, ta-
kich jak Osteuropa Mail-Art w Schwerin w 1996 roku, czy też Body and
the East w Lublanie w 1998 roku. Czasami szersze ekspozycje prowokują
do takich porównań i - w konsekwencji - rysowania mapy neoawangardy
Europy Środkowej, jak Out of Action w Los Angeles w 1998 roku, czy też
Global Conceptualism w Nowym Jorku w 1999 roku. Jednak u źródeł te-
go rodzaju wysiłków, bez względu na jego obecną, czynioną z perspekty-
wy historycznej ocenę, pozostanie pionierski wysiłek autora książki Aktu-
alle Kunst in Osteuropa, opublikowanej trzydzieści lat temu i przez
długie lata pozostającej jedyną w tym rodzaju.
DRAWING A MAP OF THE CENTRAL EUROPEAN NEO-AVANT-GARDE
IN THE 1970S
Summary
The late sixties and early seventies seem to be one of the crucial periods both in the
political history and in the history of artistic culture of all Central Europę. Most countries
of the region experienced around 1970 some political changes and upheavals of a yarying
180 Ibidem, s. 11.
181 Ibidem, s. 10.
PIOTR PIOTROWSKI
niem o indywiduum. Balint Szombaty na przykład w akcji z 1972 roku
Lenin w Budapeszcie włącza się do oficjalnego pochodu 1-majowego z fo-
tografią Lenina, budując napięcie między indywidualnym, prywatnym
zachowaniem, własną decyzją, a publicznym manipulowanym przez wła-
dze zgromadzeniem180. Wspominany już wcześniej Rasa Todosijević jest
autorem cyklu performanców pod wspólnym tytułem Vive la France - Vi-
ue la Ty rannie pokazywanych podczas podróży po Holandii w 1979 roku.
W tych akcjach popularny slogan rewolucji francuskiej (Vive la France -
Vive la Liberte) zyskuje tu odwrotną konotację. Temu hasłu towarzyszą
wykonywane podczas perfomancu gesty silnych, wykonywanych na prze-
mian uderzeń w twardą metalową płytę i miękką glinę. W intencji arty-
sty ma to służyć demistyfikacji ideologii „progresywizmu” i pozornego
zaangażowania sztuki w tego rodzaju ideologię181.
Geografia artystyczne neoawangardy lat siedemdziesiątych wykazuje
duże zróżnicowanie, zarówno w ramach regionu, jak też poszczególnych
państw. Te napięcie oraz dynamika zapewne nie były dość wyraźnie wi-
doczne w czasie, gdy Klaus Groh pisał swoją pionierską książkę. Widzi-
my je teraz, przez pryzmat dalszej historii oraz szeregu mniej czy bar-
dziej systematycznych badań, prowadzonych jednak bardziej na gruncie
doświadczeń poszczególnych krajów, niż w perspektywie ich konfronto-
wania, z wyjątkiem komparystyki formułowanej na gruncie poszczegól-
nego rodzaju twórczości artystycznej, przeważnie przy okazji wystaw, ta-
kich jak Osteuropa Mail-Art w Schwerin w 1996 roku, czy też Body and
the East w Lublanie w 1998 roku. Czasami szersze ekspozycje prowokują
do takich porównań i - w konsekwencji - rysowania mapy neoawangardy
Europy Środkowej, jak Out of Action w Los Angeles w 1998 roku, czy też
Global Conceptualism w Nowym Jorku w 1999 roku. Jednak u źródeł te-
go rodzaju wysiłków, bez względu na jego obecną, czynioną z perspekty-
wy historycznej ocenę, pozostanie pionierski wysiłek autora książki Aktu-
alle Kunst in Osteuropa, opublikowanej trzydzieści lat temu i przez
długie lata pozostającej jedyną w tym rodzaju.
DRAWING A MAP OF THE CENTRAL EUROPEAN NEO-AVANT-GARDE
IN THE 1970S
Summary
The late sixties and early seventies seem to be one of the crucial periods both in the
political history and in the history of artistic culture of all Central Europę. Most countries
of the region experienced around 1970 some political changes and upheavals of a yarying
180 Ibidem, s. 11.
181 Ibidem, s. 10.