DOI Heft:
Przekłady
DOI Artikel:Deutsche, Rosalyn; Leszkowicz, Paweł [Übers.]: Agorafobia
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.28198#0314
312
ROSALYN DEUTSCHE
większości przypisywanych im funkcji40. Kiedy jednak Sorkin idealizuje
tradycyjną przestrzeń miasta, jako „bardziej autentyczną miejskość”41
i przestrzeń niezbędną dla demokratycznej polityki, to unika zarówno
polityczności jej historycznego ukonstytuowania, jak i możliwości jej dal-
szych transformacji. W tej idealistycznej perspektywie, odejście od usta-
lonych miejskich rozwiązań przestrzennych, nieuchronnie sygnalizuje
„koniec przestrzeni publicznej”. Obrzeża miejskie, centra handlowe, mass
media, przestrzenie elektroniczne (nawet „dziwacznie ukształtowane”
okręgi wyborcze) stają się równoznaczne ze śmiercią demokracji.
Okładka książki Variations on a Theme Park ujawnia niektóre proble-
my związane z takim podejściem. Przedstawia ona grupę renesansowych
postaci, kobiet i mężczyzn zwykle widywanych na obrazach z okresów qu-
attro- i cinąuecenta, rozmieszczonych na perspektywicznie ujętych, geo-
metrycznie uporządkowanych i wizualnie ujednoliconych placach wło-
skich miast. Jednak na obwolucie owi mieszkańcy stabilnej, publicznej
rzeczywistości zostali przestrzennie i czasowo poprzemieszczani. Nieod-
miennie upozowani i odziani w powiewne draperie patrycjusze znaleźli
się niespodziewanie dla nich samych na ruchomych schodach nowej
„ a n tym i ej s kiej ” struktury - być może jest to hotel z wewnętrznym atrium
lub wielopoziomowe centrum handlowe - struktura, która zgodnie z tezą
książki oznacza „kres przestrzeni publicznej”. Zamierzona jako wizuali-
zacja tezy i stanowiąca dosłowne tło podtytułu książki, ilustracja ta łączy
ostrą krytykę współczesnego urbanizmu, której dokonuje Sorkin, z sil-
nym nurtem miejskiej nostalgii, którą przesiąkniętych jest wiele ze skła-
dających się na książkę esejów.
Tymczasem są ważne powody, dla których radykalni krytycy zajmują-
cy się problemem miasta winni unikać tego połączenia. Przede wszyst-
40 We współczesnym planowaniu urbanistycznym połączenie maksymalizacji zysków z
cłeseksualizacją jest widoczne zarówno w eksponowaniu Disneylandu jako modelu dla ur-
banizacji współczesnej, jak i w roli, jaką Disney Development Company odgrywa w rzeczy-
wistej przebudowie miast. Od czasu publikacji książki Sorkina, Disney stał się finansowo i
symbolicznie pomocny we wspólnej akcji przeprowadzanej w Nowym Jorku przez właści-
cieli nieruchomości i obrońców moralności, której celem jest tłumienie miejskich kultur se-
ksualnych. Instrumentalność Disneya wyłoniła się w pełni w ostatnim artykule w „New
York Times”, który podawał do wiadomości, iż miasto wybrało Disney Development Com-
pany i Tishman Urban Development Corporation do przebudowy rogu 42nd Street i Eighth
Avenue, w ramach programu odnowienia Times Sąuare: „Projekt, na który przeznaczono
303 miliony dolarów, jest jednym z najważniejszych przedsięwzięć miasta, którego celem
jest przekształcenie dzielnicy sex-shopów i prostytucji w rodzinne centrum rozrywki (...).
Szczególne znaczenie ma tu imię Disneya. W swych wysiłkach odnowienia dzielnicy, która
od dawna była synonimem degradacji i niebezpieczeństwa, miasto znalazło sobie partnera,
który jest światowym symbolem zdrowej rozywki”. Sh. G. Kennedy, Disney and Deueloper
Are Chosen To Build 42nd Street Hotel Complex, „New York Times” 1995, May 12, s. BI.
41 Sorkin, Introduction: Yariations on a Theme Park, op. cit., s. xv.
ROSALYN DEUTSCHE
większości przypisywanych im funkcji40. Kiedy jednak Sorkin idealizuje
tradycyjną przestrzeń miasta, jako „bardziej autentyczną miejskość”41
i przestrzeń niezbędną dla demokratycznej polityki, to unika zarówno
polityczności jej historycznego ukonstytuowania, jak i możliwości jej dal-
szych transformacji. W tej idealistycznej perspektywie, odejście od usta-
lonych miejskich rozwiązań przestrzennych, nieuchronnie sygnalizuje
„koniec przestrzeni publicznej”. Obrzeża miejskie, centra handlowe, mass
media, przestrzenie elektroniczne (nawet „dziwacznie ukształtowane”
okręgi wyborcze) stają się równoznaczne ze śmiercią demokracji.
Okładka książki Variations on a Theme Park ujawnia niektóre proble-
my związane z takim podejściem. Przedstawia ona grupę renesansowych
postaci, kobiet i mężczyzn zwykle widywanych na obrazach z okresów qu-
attro- i cinąuecenta, rozmieszczonych na perspektywicznie ujętych, geo-
metrycznie uporządkowanych i wizualnie ujednoliconych placach wło-
skich miast. Jednak na obwolucie owi mieszkańcy stabilnej, publicznej
rzeczywistości zostali przestrzennie i czasowo poprzemieszczani. Nieod-
miennie upozowani i odziani w powiewne draperie patrycjusze znaleźli
się niespodziewanie dla nich samych na ruchomych schodach nowej
„ a n tym i ej s kiej ” struktury - być może jest to hotel z wewnętrznym atrium
lub wielopoziomowe centrum handlowe - struktura, która zgodnie z tezą
książki oznacza „kres przestrzeni publicznej”. Zamierzona jako wizuali-
zacja tezy i stanowiąca dosłowne tło podtytułu książki, ilustracja ta łączy
ostrą krytykę współczesnego urbanizmu, której dokonuje Sorkin, z sil-
nym nurtem miejskiej nostalgii, którą przesiąkniętych jest wiele ze skła-
dających się na książkę esejów.
Tymczasem są ważne powody, dla których radykalni krytycy zajmują-
cy się problemem miasta winni unikać tego połączenia. Przede wszyst-
40 We współczesnym planowaniu urbanistycznym połączenie maksymalizacji zysków z
cłeseksualizacją jest widoczne zarówno w eksponowaniu Disneylandu jako modelu dla ur-
banizacji współczesnej, jak i w roli, jaką Disney Development Company odgrywa w rzeczy-
wistej przebudowie miast. Od czasu publikacji książki Sorkina, Disney stał się finansowo i
symbolicznie pomocny we wspólnej akcji przeprowadzanej w Nowym Jorku przez właści-
cieli nieruchomości i obrońców moralności, której celem jest tłumienie miejskich kultur se-
ksualnych. Instrumentalność Disneya wyłoniła się w pełni w ostatnim artykule w „New
York Times”, który podawał do wiadomości, iż miasto wybrało Disney Development Com-
pany i Tishman Urban Development Corporation do przebudowy rogu 42nd Street i Eighth
Avenue, w ramach programu odnowienia Times Sąuare: „Projekt, na który przeznaczono
303 miliony dolarów, jest jednym z najważniejszych przedsięwzięć miasta, którego celem
jest przekształcenie dzielnicy sex-shopów i prostytucji w rodzinne centrum rozrywki (...).
Szczególne znaczenie ma tu imię Disneya. W swych wysiłkach odnowienia dzielnicy, która
od dawna była synonimem degradacji i niebezpieczeństwa, miasto znalazło sobie partnera,
który jest światowym symbolem zdrowej rozywki”. Sh. G. Kennedy, Disney and Deueloper
Are Chosen To Build 42nd Street Hotel Complex, „New York Times” 1995, May 12, s. BI.
41 Sorkin, Introduction: Yariations on a Theme Park, op. cit., s. xv.