Instytut Historii Sztuki <Posen> [Hrsg.]: Artium Quaestiones (13.2002)

366

JAROSŁAW JARZEWICZ

nistyczne dążenie do ziemskiej chwały, ale o upamiętnienie liturgiczne - aniwersaria.
Jego fundacje i wizerunki miały przypominać mnichom konwentu o modłach za duszę
opata36. Pradawna tradycja miała dla St. Denis szczególną wartość - według legendy
(przekazanej w formie pisanej po raz pierwszy przez Sugera) sam Chrystus miał do-
konać konsekracji wybudowanej przez Dagoberta bazyliki37. W czasach Sugera także
rozpowszechniane były pisma mające uzasadnić prymat St. Denis przywilejami nada-
nymi przez Karola Wielkiego, w myśl których cała Francja miała zostać lennem opac-
twa i płacić jemu daninę, a co więcej - opat miał także prawo koronować króla38. Od-
nowienie (stworzenie?) tych tradycji w czasach Sugera miało służyć podniesieniu
znaczenia klasztoru. Temu samemu celowi miało też - w jego intencji - służyć też od-
nowienie (czyli przebudowa) kościoła, który nawet po przebudowie zachował swoją
tożsamość jako fundacja Dagoberta39 - szczególnie ze względu na ciągłą obecność
ofiarowanych przez tego króla liturgicznych ornamentów. „W nich obecna jest legen-
darna konsekracja przez Chiystusa. Chrystologiczne uzasadnienie przedmiotów kul-
towych z cennych materiałów czyta się jak boski dokument zatwierdzający te funda-
cje. Ciało Chrystusa to jest ecclesia. Chrystus akceptując je - okrywa nimi swój
własny corpus. To czyni zrozumiałymi medytacje Sugera przed ornamentami z cza-
sów merowińskich i karolińskich; wyjaśnia się też, dlaczego Suger w swoim testa-
mencie zobowiązał mnichów do wystawienia w jego dies anniuersarius przedmiotów
wyposażenia, które trafiły do kościoła za jego administracji i rozpalania zapału wiary
w trakcie ich kontemplacji”40.
Analizując Sugerową inskrypcję chóru St. Denis, Biichsel zwraca uwagę na poja-
wiający się w niej motyw harmonijnego połączenia części nowej ze starą: „Et quod
perfundit lux nova, claret opust Nobile quod constat auctum sub tempore nostro, /
Qui Sugerus eram , me cluce dum fieret”41. Podobnie jak Markschies, pierwowzory li-
terackie wskazuje we wczesnochrześcijańskich tituli kościołów rzymskich (znanych
Sugerowi z racji jego wielokrotnych pobytów w Wiecznym Mieście) i wierszach Dun-
gala, nie zaś w pismach Pseudo-Dionizego. Metaforyka inskrypcji odnosi się w rów-
niej mierze do Chrystusa i Kościoła: Chrystus i Kościół lśnią, ecclesia jest opus Del
a także corpus Dei, jest wspólnotą wiernych, a także budowlą4". A zatem inskrypcja
jest nie tyle dokumentem estetycznego zachwytu i neoplatońskich idei wywołanych
nowym doświadczeniem światła, lecz podkreśleniem ciągłości, tożsamości kościoła
Dagoberta, mimo jego przebudowy. Tej ciągłości dano wyraz także za pomocą trady-
cyjnego repertuaru formuł literackich sięgających czasów współczesnych lub wcześ-
niejszych od kościoła Dagoberta. Ważną intencją Sugera było także podkreślenie
szczególnych więzów łączących St. Denis z papieskim Rzymem. Jak wiadomo, zamie-
rzał on sprowadzić stamtąd antyczne kolumny, które ten związek - na zasadzie cyta-
tu - miałyby unaoczniać. Takim - anachronicznym - cytatem była też mozaika, którą
kazał umieścić w tympanonie północnego portalu bocznego. Saint Denis było bezpo-
36 Ibidem, s. 26-28.
37 Ibidem, s. 39-40.
38 Ibidem, s. 34-36.
39 Ibidem, s. 45.
40 Ibidem, s. 55.
41 Ibidem, s. 56.
42 Ibidem, s. 58.