Instytut Historii Sztuki <Posen> [Hrsg.]: Artium Quaestiones (14.2003)

PIOTR PIOTROWSKI

208


5. Alina Szapocznikow, Pogrzeb Aliny, 1970, Muzeum Narodowe, Kraków

„wstręt”, czy też jego pożądanie, definiuje stosunek artystki do swojego
ciała (nowotworu), raczej pełna dramatyzmu czułość, wręcz pewnego ro-
dzaju erotyka. Można odnieść wrażenie, że wraz z pogłębianiem się cho-
roby wzmaga się erotyzacja sztuki artystki. Rak piersi i w konsekwencji
okaleczenie ciała staje się bodźcem do erotycznego pobudzenia. Erotyka
staje się pewnego rodzaju rekompensatą kalectwa, a czułość i delikat-
ność, z jakimi jest wyrażana, piękno formy jej ekspresji, czyni ją szczegól-
nie delikatną i wrażliwą. Istotne w tym kontekście jest właśnie okalecze-
nie piersi. Ta część ciała kobiety, jak wiadomo, ma tyleż funkcjonalne, co
estetyczne znaczenie. Estetyka zaś w procesie ewolucji biologicznej czło-
wieka pełni par excellence funkcję erotyczną. To właśnie erotyka w roz-
woju człowieka przyczyniła się do rozwoju piersi, zarówno fizycznego, jak
też kulturowego10. Piersi kobiety są więc z definicji i swej istoty erotycz-
ne. Mastektomia z kolei tyleż pozbawia kobietę wizualnej figury seksual-
ności, co wzbudza pragnienie rekompensaty, intensyfikując potrzebę do-
znań cielesnych i ekspresji erotycznej. Pod koniec życia, kiedy jej choroba
przybiera na sile, Szapocznikow mówi:

1(1 Por. N. Angier, Kobieta. Geografia intymna, Warszawa: Prószyński i S-ka 2001,
s. 153-176.