Universitätsbibliothek HeidelbergUniversitätsbibliothek Heidelberg
Metadaten

Instytut Historii Sztuki <Posen> [Hrsg.]
Artium Quaestiones — 14.2003

DOI Heft:
[Rozprawy]
DOI Artikel:
Piotrowski, Piotr: Ciało i tożsamość: sztuka ciała w Europie Środkowej
DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.28200#0218
Überblick
Faksimile
0.5
1 cm
facsimile
Vollansicht
OCR-Volltext
CIAŁO I TOŻSAMOŚĆ. SZTUKA CIAŁA W EUROPIE ŚRODKOWEJ

215

prawda twierdzi, że ten porządek odnosi się przede wszystkim do języka
(wpierw brak musi być zdefiniowany jako „brak”), niemniej taki właśnie
jest porządek kultury. Zauważmy ponadto, że w pracy Natalii LL nie tyl-
ko kobieta jest autorem i aktywnym aktorem przedstawienia, ale rów-
nież jego pierwszym odbiorcą. To artystka fotografująca przedstawienie
ogląda je, czy też podgląda przez obiektyw swego aparatu. Wchodzi za-
tem w tradycyjną rolę mężczyzny. Zazwyczaj jemu bowiem „przedstawia-
no” kobiety; one były bierne, pokazywały się, on zaś decydował o ich losie,
mając w ręku (a w tym przypadku w oku) władzę sądzenia. Wojeryzm,
jako bezpieczny punkt widzenia i źródło przyjemności seksualnej,
a więc władzy, zastrzeżony był dla mężczyzny. Natalia LL odwróciła ten
schemat, naruszając tradycyjne stosunki zachodzące między mężczyzną
i kobietą - naruszając tradycyjny układ władzy w kontekście płci. Jej sztu-
ka zatem, powtórzmy, stanowi rzadki na środkowoeuropejskim gruncie
w tamtym czasie przykład krytyki fallocentryzmu, choć zapewne trochę
rozmazany przez niezbyt konkretne definiowanie konsumpcji w kontek-
ście polskiej kultury, bezpośrednim w gruncie rzeczy punkcie odniesienia
tej sztuki.
Jeżeli w Polsce problem kultury konsumpcyjnej bardziej rysował się w
sferze pragnień niż w rzeczywistości, to w Jugosławii, znacznie bardziej
otwartej na świat Zachodu, bogatszej i swobodniejszej w realizacji ambi-
cji ekonomicznych, problematyka reifikacji kobiety w obszarze kultury
spektaklu i konsumpcji stanowiła bardziej realny społecznie i politycznie
problem. Artystką, która podjęła tę problematyką, jest Sanja Iveković.
Orły Lubin pisze, że artystka w swym dziele stawia problem obecności
ciała w dwóch sferach jednocześnie: publicznej i prywatnej. Umieszczając
je w obszarze publicznym, co jest niezbędne dla potwierdzenia tożsamo-
ści, tożsamości powstającej właśnie we wskazanym wyżej napięciu, Ive-
ković definiuje ten obszar w kategoriach polityki: „polityki tożsamości”,
która przekształca się w „politykę ciała”, a która następnie staje się „poli-
tyką lokalizacji”19.
Ten proces w istocie rzeczy widoczny jest od wczesnych prac artystki z
połowy lat sześćdziesiątych. Jej performance Un jour tendrel Un jour vio-
lante / Un jour secrete z 1976 roku, mający - jak pisze Sandra Kriżić Ra-
ban - charakter paradygmatyczny wobec całej jej twórczości20, wyraźnie,
choć w sposób może mało wyrafinowany, stawia sugerowaną wyżej pro-
blematykę. Punktem wyjścia performance’u była opublikowana w kobie-
19 O. Lubin, Identity Politics, Body Politics, Location Politics, (w:) Sanja Iuekouić. Is
this my True Face, red. T. Milovac, Zagreb: Muzej suvremene umjetnosti/ Museum of Con-
temporary Art 1998, s. 19-20.
20 S. Kriżić-Raban, Sanja Iuekouić, (w:) Rijeći i slike/ Words & Images, red. B. Sti-
panćić, Zagreb: Soros Center for Contemporary Arts 1995, s. 95.
 
Annotationen