DOI Heft:
[Rozprawy]
DOI Artikel:Piotrowski, Piotr: Ciało i tożsamość: sztuka ciała w Europie Środkowej
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.28200#0223
220
PIOTR PIOTROWSKI
opuszczając „właściwego sobie miejsca”, a więc domu22. Pojawiając się na
balkonie, nie była jednocześnie widoczna z dołu z uwagi na cementową
balustradę, a więc pilnujący porządku i bezpieczeństwa prezydenta poli-
cjanci nie widzieli jej. Artystka, pojawiwszy się na balkonie, nie przeja-
wiała żadnego zainteresowania tym, co działo się na ulicy. Położywszy się
na umieszczonej tam ławce, zaczęła czytać książkę, popijać whisky oraz
wykonywać ruchy sugerujące masturbację. Jej obecność oraz czynności
były obserwowane przez agenta służb specjalnych znajdującego się na da-
chu sąsiedniego budynku. Ponieważ odległość między budynkami była
dość znaczna, ów agent zapewne wyposażony był w lornetkę oraz w środ-
ki łączności. Dokładnie po 18 minutach w mieszkaniu artystki zjawili się
umundurowani funkcjonariusze policji z żądaniem, aby „usunąć z balko-
nu wszystkie osoby i przedmioty”. Tym samym performance został za-
kończony.
Powtórzmy za Bojaną Pejić, iż Trójkąt Sanji Iveković został przepro-
wadzony w Jugosławii, kraju komunistycznym, stanowiącym daleko idącą
kombinację kultury konsumpcyjnej z ideologią marksistowską, kraju o
wszechobecnej policji politycznej, ale jednocześnie zalegalizowanej aborcji,
państwie jednopartyjnym, o centralnie planowanej ekonomii, jednocześ-
nie pełnym kultury spektaklu, filmów erotycznych, rock’ nrolla, mody na
narkotyki i jeansy. Towarzysząca artystce butelka whisky Ballentine nie
była tu niczym niezwykłym. Wręcz odwrotnie - zapewne ten rodzaj trun-
ku (mimo iż region dysponuje znakomitą rakiją, produkowaną przez
przedsiębiorstwa państwowe oraz prywatnych producentów w bardzo
szerokim asortymencie) był bardziej powszechny niż banany czy parówki
w Polsce, rekwizyty omawianej wcześniej sztuki Natalii LL. Mimo tej po-
zornej atmosfery liberalizmu, obywatele i obywatelki Jugosławii byli dość
szczegółowo obserwowani. Właśnie obserwowani, gdyż jak wiadomo
z pism Michela Foucault, właśnie wzrok jest jednym z podstawowych na-
rzędzi sprawowania władzy. Choć różnica między opisywanym przez
francuskiego filozofa „panoptycznym” wzorem dyscyplinowania społe-
czeństwa a sprowokowaną przez artystkę sytuacją jest wyraźna (w uży-
wanym przez Foucaulta modelu Benthama strażnik nie jest widoczny
i nie wiadomo, czy w ogóle jest fizycznie obecny; tu - w Jugosławii - wia-
domo, że jest i gdzie jest23), to jednak Trójkąt dość jednoznacznie odsłania
problematykę ciała i jego wzrokowej kontroli. Innymi słowy, regulowanej
wzrokiem dyscypliny, jaką władza narzuca ciału, tu - przede wszystkim
- ciału kobiety i jej seksualnym pragnieniom.
22 Ibidem.
23 Ibidem, s. 30-32.
PIOTR PIOTROWSKI
opuszczając „właściwego sobie miejsca”, a więc domu22. Pojawiając się na
balkonie, nie była jednocześnie widoczna z dołu z uwagi na cementową
balustradę, a więc pilnujący porządku i bezpieczeństwa prezydenta poli-
cjanci nie widzieli jej. Artystka, pojawiwszy się na balkonie, nie przeja-
wiała żadnego zainteresowania tym, co działo się na ulicy. Położywszy się
na umieszczonej tam ławce, zaczęła czytać książkę, popijać whisky oraz
wykonywać ruchy sugerujące masturbację. Jej obecność oraz czynności
były obserwowane przez agenta służb specjalnych znajdującego się na da-
chu sąsiedniego budynku. Ponieważ odległość między budynkami była
dość znaczna, ów agent zapewne wyposażony był w lornetkę oraz w środ-
ki łączności. Dokładnie po 18 minutach w mieszkaniu artystki zjawili się
umundurowani funkcjonariusze policji z żądaniem, aby „usunąć z balko-
nu wszystkie osoby i przedmioty”. Tym samym performance został za-
kończony.
Powtórzmy za Bojaną Pejić, iż Trójkąt Sanji Iveković został przepro-
wadzony w Jugosławii, kraju komunistycznym, stanowiącym daleko idącą
kombinację kultury konsumpcyjnej z ideologią marksistowską, kraju o
wszechobecnej policji politycznej, ale jednocześnie zalegalizowanej aborcji,
państwie jednopartyjnym, o centralnie planowanej ekonomii, jednocześ-
nie pełnym kultury spektaklu, filmów erotycznych, rock’ nrolla, mody na
narkotyki i jeansy. Towarzysząca artystce butelka whisky Ballentine nie
była tu niczym niezwykłym. Wręcz odwrotnie - zapewne ten rodzaj trun-
ku (mimo iż region dysponuje znakomitą rakiją, produkowaną przez
przedsiębiorstwa państwowe oraz prywatnych producentów w bardzo
szerokim asortymencie) był bardziej powszechny niż banany czy parówki
w Polsce, rekwizyty omawianej wcześniej sztuki Natalii LL. Mimo tej po-
zornej atmosfery liberalizmu, obywatele i obywatelki Jugosławii byli dość
szczegółowo obserwowani. Właśnie obserwowani, gdyż jak wiadomo
z pism Michela Foucault, właśnie wzrok jest jednym z podstawowych na-
rzędzi sprawowania władzy. Choć różnica między opisywanym przez
francuskiego filozofa „panoptycznym” wzorem dyscyplinowania społe-
czeństwa a sprowokowaną przez artystkę sytuacją jest wyraźna (w uży-
wanym przez Foucaulta modelu Benthama strażnik nie jest widoczny
i nie wiadomo, czy w ogóle jest fizycznie obecny; tu - w Jugosławii - wia-
domo, że jest i gdzie jest23), to jednak Trójkąt dość jednoznacznie odsłania
problematykę ciała i jego wzrokowej kontroli. Innymi słowy, regulowanej
wzrokiem dyscypliny, jaką władza narzuca ciału, tu - przede wszystkim
- ciału kobiety i jej seksualnym pragnieniom.
22 Ibidem.
23 Ibidem, s. 30-32.