308

WHITNEY DAYIS

do organizacji ostatecznej - kompozycji w sposób pełen wahań, defensyw-
ny, a nawet homofobiczny. W płótnie z Londynu homofobiczne - męskie
i żeńskie - modulacje uległy ponownej modulacji, idącej w kierunku bar-
dziej konwencjonalnego opracowania. Degas zreorganizował gesty i spoj-
rzenia chłopców oraz zredukował ich liczbę, by pomóc w ustaleniu narra-
cyjnych interakcji raczej między różnymi płciami, niż między osobami tej
samej płci. Co więcej, zredukowana została idealizacja twarzy, ewokująca
odniesienia klasyczne i przez to specyficzne normy doryckiej pederastii
oraz homoerotyzmu męskiego i żeńskiego. Choć w tej rewizji można wi-
dzieć wysiłek w kierunku zwiększenia współczesnego „realizmu”, to jed-
nak może być ona również postrzegana jako retrospektywna próba złago-
dzenia fantazji homoerotycznej.
Nie trzeba dodawać, że jakkolwiek obserwacje takie uwzględniają, na
tyle, na ile jest to możliwe, pełny zakres materiału obrazowego i ewiden-
cji historycznej, odnoszących się do produkcji obrazów Degasa przedsta-
wiających młodzież spartańską - w dużym stopniu mają one charakter
interpretacyjny. I znowu, problem nie polega na rozstrzygnięciu czy De-
gas był „homoseksualistą” lub czy sam doświadczał jednoznacznie homo-
erotycznych wrażeń, ale raczej na określeniu sposobów, jakimi operuje
pożądanie oraz instynkt grupowy w ramach tej samej płci jako deter-
minująca modulacja w reprezentacji. W pewnym sensie temat młodzieży
spartańskiej jest w sposób konieczny naładowany konotacjami zabarwio-
nymi homoerotycznie. Sparta od dawna przecież interesowała obserwato-
rów w epoce nowoczesnej właśnie z powodu swojej odrębnej kultury poli-
tycznej i erotycznej. Stąd każda reprezentacja ściśle powiązanych
wspólnot młodych mężczyzn i kobiet w sposób nieuchronny konfrontowa-
ła - niezależnie od tego czy go ostatecznie przedstawiała, czy też nie -
z możliwym erotycznym charakterem ich wzajemnych relacji. Jako mo-
dulacja w reprezentacji tego, co homoerotyczne, może być homoseksualne
lub homofobiczne, ledwie widzialne lub wystarczająco skoncentrowane,
by oferować, samo w sobie, złożoną reprezentację konkretnego homoero-
tyzmu, uwidocznionego przez świadomość, która jawnie traktuje siebie
jako wrażliwą na podmiot jako taki.

BIBLIOGRAFIA

Abelove Henry, Barale Michele Aina Barale, Halperin David, eds. 1993, The Leshian and
Gay Studies Reader, Routledge, London
Aldrich Robert, 1993, The Seduction of the Mediterraneah: Writing, Art and Homosexual
Fantasy, Routledge, London
Alphen Ernst van, 1993, Francis Bacon and the Loss of Self, Harvard University Press,
Cambridge
Appignanesi Lisa, Forrester John, 1992, Freuds Women, Basic/HarperCollins, New York