DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Smolińska, Marta: O stosunku sztuki do natury: praktyka i teoria artystyczna młodego Mehoffera
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.28199#0058
56
MARTA SMOLIŃSKA-BYCZUK
Jak Mehoffer rozumie liberalność jury? Dlaczego obawia się, że pro-
jekt kurtyny nie uzyska w Krakowie aprobaty?
W liście do matki nie pojawia się określenie realizacji jako zbyt no-
woczesnej, ale artysta obawia się niezrozumienia i zdaje sobie sprawę, że
posyła na krakowski grunt pracę odmienną od tamtejszego sposobu po-
strzegania malarstwa.
Prawdopodobnie w oczach Mehoffera odmienność ta polega na odej-
ściu od tradycji, preferującej w teatralnych kurtynach przedstawienia
literackie, związane z tematyką antyczną, nawiązujące do dramatów
starożytnych.
W trzech szkicach wstępnych7 (il. 1-3) artysta ukazuje scenę tea-
tralną pozbawioną tylnej ściany, otwierającą się na zaludnioną, tętniącą
życiem ulicę8. Po lewej stronie sceny znajdują się Muzy, obserwujące
grono ówczesnych aktorów krakowskich, zgromadzonych naprzeciwko
i prezentujących się antycznym patronkom sztuk9. Obecność Muz nawią-
zuje do tradycji, wpisując się równocześnie w domniemane oczekiwania
oceniających projekty. Nowatorskim pomysłem artysty jest wprowadze-
nie do kompozycji postaci żyjących słynnych artystów dramatycznych,
grających na deskach krakowskiego teatru, pieczołowicie odmalowanych
z nadesłanych do Paryża fotografii10. Mehofferowi niezwykle zależy na
dokładnym oddaniu wizerunków aktorów, pragnie uhonorować i uwiecznić
zespół krakowskiego teatru, prezentując go przed obliczem patronek
sztuk. Na scenie nie odbywa się więc konkretne przedstawienie, ale mimo
to zostaje zachowana konwencja teatralna, w której wszystko jest ułudą.
Zderzenie postaci Muz i sylwetek współczesnych malarzowi aktorów wpro-
wadza specyficzne napięcie pomiędzy uniwersalnością a konkretnym
momentem czasowym. Osadzenie w czasie, w epoce schyłku XIX wieku,
potwierdzają także stroje ludzi spacerujących za sceną w perspektywie
ulicy oświetlonej światłem latarni. W kompozycji Mehoffera spotykają się
dwa odmienne światy - antyczny i współczesny. Bycie aktorem, kreowanie
ról, życie w świecie konwencji i ułudy gwarantuje kontakt z idealną kul-
turą antyczną, z samym źródłem sztuki dramatycznej.
7 Projekty kurtyny 1891-1892: akwarela na papierze, 51 x 68,5 cm, nie sygnowany,
wł. Muzeum UJ w Krakowie; olej na tekturze, 50,8 x 68 cm, nie sygnowany, wł. Muzeum
Narodowe w Poznaniu; olej na tekturze, 49 x 69,5 cm, sygn. p. d.: Józef Mehoffer, wł.
prywatna.
8 Mehoffer prosi Karola Maszkowskiego o przysłanie rysunku plant i ulicy Lubicz
w Krakowie. Zob. J. Mehoffer, Dziennik, oprać. J. Puciata-Pawlowska, Kraków 1975,
s. 122 (zapis z 25 października 1892 roku).
9 Por. z opisem w Dzienniku-. Ibidem, s. 55-57 (zapis z 20 września 1891 roku).
10 Mehoffer prosi o przesianie fotografii z podobiznami aktorów między innymi w li-
ście do matki z 5 marca 1891 roku. Zob. J. Mehoffer, Listy do matki Aldony z Polikow-
skich Mehofferowej, op. cit.
MARTA SMOLIŃSKA-BYCZUK
Jak Mehoffer rozumie liberalność jury? Dlaczego obawia się, że pro-
jekt kurtyny nie uzyska w Krakowie aprobaty?
W liście do matki nie pojawia się określenie realizacji jako zbyt no-
woczesnej, ale artysta obawia się niezrozumienia i zdaje sobie sprawę, że
posyła na krakowski grunt pracę odmienną od tamtejszego sposobu po-
strzegania malarstwa.
Prawdopodobnie w oczach Mehoffera odmienność ta polega na odej-
ściu od tradycji, preferującej w teatralnych kurtynach przedstawienia
literackie, związane z tematyką antyczną, nawiązujące do dramatów
starożytnych.
W trzech szkicach wstępnych7 (il. 1-3) artysta ukazuje scenę tea-
tralną pozbawioną tylnej ściany, otwierającą się na zaludnioną, tętniącą
życiem ulicę8. Po lewej stronie sceny znajdują się Muzy, obserwujące
grono ówczesnych aktorów krakowskich, zgromadzonych naprzeciwko
i prezentujących się antycznym patronkom sztuk9. Obecność Muz nawią-
zuje do tradycji, wpisując się równocześnie w domniemane oczekiwania
oceniających projekty. Nowatorskim pomysłem artysty jest wprowadze-
nie do kompozycji postaci żyjących słynnych artystów dramatycznych,
grających na deskach krakowskiego teatru, pieczołowicie odmalowanych
z nadesłanych do Paryża fotografii10. Mehofferowi niezwykle zależy na
dokładnym oddaniu wizerunków aktorów, pragnie uhonorować i uwiecznić
zespół krakowskiego teatru, prezentując go przed obliczem patronek
sztuk. Na scenie nie odbywa się więc konkretne przedstawienie, ale mimo
to zostaje zachowana konwencja teatralna, w której wszystko jest ułudą.
Zderzenie postaci Muz i sylwetek współczesnych malarzowi aktorów wpro-
wadza specyficzne napięcie pomiędzy uniwersalnością a konkretnym
momentem czasowym. Osadzenie w czasie, w epoce schyłku XIX wieku,
potwierdzają także stroje ludzi spacerujących za sceną w perspektywie
ulicy oświetlonej światłem latarni. W kompozycji Mehoffera spotykają się
dwa odmienne światy - antyczny i współczesny. Bycie aktorem, kreowanie
ról, życie w świecie konwencji i ułudy gwarantuje kontakt z idealną kul-
turą antyczną, z samym źródłem sztuki dramatycznej.
7 Projekty kurtyny 1891-1892: akwarela na papierze, 51 x 68,5 cm, nie sygnowany,
wł. Muzeum UJ w Krakowie; olej na tekturze, 50,8 x 68 cm, nie sygnowany, wł. Muzeum
Narodowe w Poznaniu; olej na tekturze, 49 x 69,5 cm, sygn. p. d.: Józef Mehoffer, wł.
prywatna.
8 Mehoffer prosi Karola Maszkowskiego o przysłanie rysunku plant i ulicy Lubicz
w Krakowie. Zob. J. Mehoffer, Dziennik, oprać. J. Puciata-Pawlowska, Kraków 1975,
s. 122 (zapis z 25 października 1892 roku).
9 Por. z opisem w Dzienniku-. Ibidem, s. 55-57 (zapis z 20 września 1891 roku).
10 Mehoffer prosi o przesianie fotografii z podobiznami aktorów między innymi w li-
ście do matki z 5 marca 1891 roku. Zob. J. Mehoffer, Listy do matki Aldony z Polikow-
skich Mehofferowej, op. cit.