DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Smolińska, Marta: O stosunku sztuki do natury: praktyka i teoria artystyczna młodego Mehoffera
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.28199#0067
O STOSUNKU SZTUKI DO NATURY
65
własną koncepcję i rozjaśnioną kolorystykę oraz skłonność do przed-
stawiania postaci współcześnie żyjących. Różnice w stosunku do Klęski
lignickiej, widoczne w dziele Mehoffera, zbliżają projekt kurtyny kra-
kowskiej do paryskich prądów modernistycznych oraz opowiadają o pre-
dylekcji artysty do dekoracyjnego traktowania poszczególnych elemen-
tów przedstawienia.
Końcowy efekt, uzyskany przez Mehoffera w finalnej wersji konkur-
sowego projektu, to efekt drogi przebytej od obserwacji natury poprzez
konwencjonalizację i stylizowanie odebranego wrażenia w celu osiągnię-
cia wrażenia prawdy. Konwencjonalizacja polega w tym wypadku na
nakładaniu na naturę różnorodnych schematów i propozycji kompozy-
cyjnych, znanych artyście z gotowych realizacji malarskich. Stylizacja
wynika natomiast z dążenia do wyeksponowania dekoracyjnych cech
wpisanych w naturę, w poszczególne sylwetki, tkaniny, tło, architekturę,
ich kontury i barwy.
Dekoracyjny efekt zbliża projekt krakowskiej kurtyny do twórczości,
wskazanych przez Błażewicza, Vuillarda i Bonnarda. Pokrewieństwo to
jednak nie polega na wyraźnych inspiracjach, lecz jawi się jako rezultat
podobnych kierunków poszukiwań, znamiennych dla Nabistów i dla po-
szukującego własnej drogi młodego Mehoffera.
Treści autotematyczne, wpisane w projekt kurtyny i dotyczące kwe-
stii stosunku sztuki do natury, są więc zawarte w samej wizualnej kon-
strukcji dzieła; jednak wieloaspektowość tych treści uwidacznia się do-
piero w momencie wzięcia pod uwagę, tak w tym wypadku istotnych,
obrazowych zapożyczeń, pochodzących z niezwykle rozmaitych źródeł.
PORTRET KONSTANTEGO LASZCZKI - AUTOTEMATYCZNA
OPOWIEŚĆ O LOSIE ARTYSTY
Od stycznia do 14 kwietnia 1894 roku Mehoffer maluje portret rzeź-
biarza Konstantego Laszczki26, przedstawiający twórcę we wnętrzu jego
pracowni27. Punktem wyjścia jest zadanie pokazania artysty w atelier.
26 Mehoffer na kartach Dziennika negatywnie oceniał twórczość Laszczki: „Posze-
dłem do pracowni Laszczki skropić pozaczynane roboty - przedtem już mówiłem Wy-
spiańskiemu, że mi się nie podobają jego roboty (...). Jest tam «cigale» - siedzi złamana,
oparta na lutni - czy są zalety? - oto była kwestia. - Ja widziałem tam takie braki, coś
tak nieprzyjemnego było w całej robocie, że poprzestałem na tym pierwszym wrażeniu
i nie doszukiwałem się tam już niczego więcej”. J. Mehoffer, Dziennik, op. cit., s. 238,
zapis z 22 września 1893.
27 Portret jest mi znany jedynie z czarno-białej reprodukcji, ponieważ znajduje się w
kolekcji prywatnej (150 x 98 cm; olej na płótnie; ił. 220). W związku z tym nie podejmuję
tak szczegółowej analizy na jaką dzieło to zasługuje. Również jedynie z fotografii znane
65
własną koncepcję i rozjaśnioną kolorystykę oraz skłonność do przed-
stawiania postaci współcześnie żyjących. Różnice w stosunku do Klęski
lignickiej, widoczne w dziele Mehoffera, zbliżają projekt kurtyny kra-
kowskiej do paryskich prądów modernistycznych oraz opowiadają o pre-
dylekcji artysty do dekoracyjnego traktowania poszczególnych elemen-
tów przedstawienia.
Końcowy efekt, uzyskany przez Mehoffera w finalnej wersji konkur-
sowego projektu, to efekt drogi przebytej od obserwacji natury poprzez
konwencjonalizację i stylizowanie odebranego wrażenia w celu osiągnię-
cia wrażenia prawdy. Konwencjonalizacja polega w tym wypadku na
nakładaniu na naturę różnorodnych schematów i propozycji kompozy-
cyjnych, znanych artyście z gotowych realizacji malarskich. Stylizacja
wynika natomiast z dążenia do wyeksponowania dekoracyjnych cech
wpisanych w naturę, w poszczególne sylwetki, tkaniny, tło, architekturę,
ich kontury i barwy.
Dekoracyjny efekt zbliża projekt krakowskiej kurtyny do twórczości,
wskazanych przez Błażewicza, Vuillarda i Bonnarda. Pokrewieństwo to
jednak nie polega na wyraźnych inspiracjach, lecz jawi się jako rezultat
podobnych kierunków poszukiwań, znamiennych dla Nabistów i dla po-
szukującego własnej drogi młodego Mehoffera.
Treści autotematyczne, wpisane w projekt kurtyny i dotyczące kwe-
stii stosunku sztuki do natury, są więc zawarte w samej wizualnej kon-
strukcji dzieła; jednak wieloaspektowość tych treści uwidacznia się do-
piero w momencie wzięcia pod uwagę, tak w tym wypadku istotnych,
obrazowych zapożyczeń, pochodzących z niezwykle rozmaitych źródeł.
PORTRET KONSTANTEGO LASZCZKI - AUTOTEMATYCZNA
OPOWIEŚĆ O LOSIE ARTYSTY
Od stycznia do 14 kwietnia 1894 roku Mehoffer maluje portret rzeź-
biarza Konstantego Laszczki26, przedstawiający twórcę we wnętrzu jego
pracowni27. Punktem wyjścia jest zadanie pokazania artysty w atelier.
26 Mehoffer na kartach Dziennika negatywnie oceniał twórczość Laszczki: „Posze-
dłem do pracowni Laszczki skropić pozaczynane roboty - przedtem już mówiłem Wy-
spiańskiemu, że mi się nie podobają jego roboty (...). Jest tam «cigale» - siedzi złamana,
oparta na lutni - czy są zalety? - oto była kwestia. - Ja widziałem tam takie braki, coś
tak nieprzyjemnego było w całej robocie, że poprzestałem na tym pierwszym wrażeniu
i nie doszukiwałem się tam już niczego więcej”. J. Mehoffer, Dziennik, op. cit., s. 238,
zapis z 22 września 1893.
27 Portret jest mi znany jedynie z czarno-białej reprodukcji, ponieważ znajduje się w
kolekcji prywatnej (150 x 98 cm; olej na płótnie; ił. 220). W związku z tym nie podejmuję
tak szczegółowej analizy na jaką dzieło to zasługuje. Również jedynie z fotografii znane