Instytut Historii Sztuki <Posen> [Hrsg.]: Artium Quaestiones (16.2005)

OPTYCZNA PODŚWIADOMOŚĆ

289


Oskar Pfister, Obraz-puzzle, 1919
Cień o kształcie ptaka na szatach Marii...

gołębic, które Ernst miał namalować w końcu lat dwudziestych, wygląd
tego fantomu naśladuje diagram Oskara Pfistera, ukazujący zarys sępa
ukrytego w Świętej Annie Samotrzeć, zamieszczony w wydaniu eseju
Freuda o Leonardzie z 1919 roku. Jednak identyfikacja Ernsta z Le-
onardem miała charakter o wiele bardziej systemowy. Urosła wręcz do
rangi totemu, gdy Ernst za swoje alter ego uznał Loplopa, „Ptaka-
Przełożonego”; artysta tak mówił o tym stworze, temacie niezliczonych
obrazów: „mój prywatny fantom, przyłączony do mojej osoby”. Na innym,
ikonograficznym poziomie, identyfikacja z Leonardem będzie kontrolo-
wać związki Ernsta z dziedziną historii naturalnej - czy to we wczesnych
kolażach, czy to w cyklu rysunków frotażowych, które przyswajają sobie
charakter projektów Leonarda ze szkicownika, tak pod względem faktu-
ry, jak i obszaru działania. Jednak związek Sypialni mistrza i Trois ui-
siotis de demisommeil z przypadkiem Leonarda dotyczy samej funkcji