DOI Heft:
Przekład
DOI Artikel:Foster, Hal; Bryl, Mariusz [Übers.]: Powrót realnego
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.29066#0321
POWRÓT REALNEGO
319
w sferze zmysłów: węch został zdegradowany, wzrok zaś uprzywilejowa-
ny - to, co analne, wyparte, a podkreślone to, co genitalne. Reszta jest
dosłownie historią: ze swymi wyeksponowanymi genitaliami mężczyzna
został przestrojony z okresowej na nową seksualną częstotliwość o cha-
rakterze ciągłym, nauczył się też wstydu. A to współwystępowanie seksu
i wstydu zmusiło go do poszukiwania żony, do założenia rodziny, wyna-
lezienia cywilizacji, do śmiałego marszu w kierunku nowych, nieodkry-
tych dotąd krain. Ta niewątpliwie heteroseksistowska głupawa bajeczka
dobrze ukazuje sposób pojmowania cywilizacji w kategoriach normatyw-
nych - nie tylko jako ogólne wyrzeczenie się instynktów i ich sublimację,
ale jako specyficzną reakcję skierowaną przeciw analnemu erotyzmowi,
który implikuje specyficzną aóyechon homoseksualnośckh
W świetle powyższego można powiedzieć, że ruch eksploatujący od-
chody [sAd /ttougmg/d] we współczesnej sztuce ma na celu symboliczne
odwrócenie tego pierwszego kroku ku cywilizacji, represji tego, co analne
i węchowe. Jako taki, może też dążyć do symbolicznego odwrócenia fal-
licznej wizualności wyprostowanego ciała jako prymarnego modelu tra-
dycyjnego malarstwa i rzeźby - postać ludzka jako zarówno temat, jak
i rama reprezentacji w sztuce Zachodu. Podwójny opór wobec wizualnej
sublimacji i formy wertykalnej stanowi silny subnurt w sztuce XX wieku
(co można by opatrzyć podtytułem WdzMcd/mśd i je/ zhedogodnościps, któ-
ry wyraża się niekiedy w obnoszeniu się z analnym erotyzmem. „Analny
erotyzm znajduje narcystyczne zastosowanie w stwarzaniu oporu", napi-
sał Freud w swoim eseju z 1917 roku na ten temat; można by dodać, tak-
że w oporze awangardowym - od młynków do czekolady Duchampa
przez puszki mez^dg (z kałem artysty - przyp. tłum.) Piero Manzoniego,
do kopców powstałych z substytutu kału Johna Millera^. Te różne gesty
mają różną wartość. W sztuce współczesnej analno-erotyczny opór często
cechuje się pełną samoświadomością, a niekiedy nosi cechy autoparodii:
64 A&jecteA i wyparte, „zewnątrz" i „poniżej" - te kategorie stają się krytyczne, zdolne
do odsłonienia heteroseksistowskich aspektów tych operacji. Jednak ta logika może także
akceptować redukcję męskiej homoseksualności do erotyzmu analnego. Co więcej, jak
w przypadku infantylistycznego szydzenia z prawa ojca, może akceptować dominację
właśnie tych kategorii, którym się przeciwstawia.
65 Zob. przenikliwą lekturę tej niedogodności modernizmu w pracy Rosalind Krauss
TAe Opdccd Oncozz.sczozzs (Cambridge: MIT Press, 1992); zob. też wszechstronną historię
tej antyokularnej tradycji: M. Jay, Dozuzzcaszf Eyes; TAe Denz^gniżon o/ Vżsżon żn Tzgen-
7żeiA-Centzzz*y ErencA TAozzgA^ (Berkeley: University of California Press, 1993).
66 Z. Freud, On Trans/orwutzons o/Jzzsiżzzcz: as Exe7npA/zeA żzz Ana/ Erozdsnz, (w:) Oz?
EexzzaA7y, A. Richards (ed.), (London: Penguin, 1977), s. 301. O prymitywizmie tego awan-
gardowego oporu zob. mój tekst „Prżnzżiżue" Ecerzes, „Critical Inquiry" (Winter 1993). Ewo-
kacje analnego erotyzmu, takie jak w CzazwycA obrazczcA Rauschenberga lub wczesnych
graffiti Twombly'ego, mogą być bardziej subwersywne niż analny opór.
319
w sferze zmysłów: węch został zdegradowany, wzrok zaś uprzywilejowa-
ny - to, co analne, wyparte, a podkreślone to, co genitalne. Reszta jest
dosłownie historią: ze swymi wyeksponowanymi genitaliami mężczyzna
został przestrojony z okresowej na nową seksualną częstotliwość o cha-
rakterze ciągłym, nauczył się też wstydu. A to współwystępowanie seksu
i wstydu zmusiło go do poszukiwania żony, do założenia rodziny, wyna-
lezienia cywilizacji, do śmiałego marszu w kierunku nowych, nieodkry-
tych dotąd krain. Ta niewątpliwie heteroseksistowska głupawa bajeczka
dobrze ukazuje sposób pojmowania cywilizacji w kategoriach normatyw-
nych - nie tylko jako ogólne wyrzeczenie się instynktów i ich sublimację,
ale jako specyficzną reakcję skierowaną przeciw analnemu erotyzmowi,
który implikuje specyficzną aóyechon homoseksualnośckh
W świetle powyższego można powiedzieć, że ruch eksploatujący od-
chody [sAd /ttougmg/d] we współczesnej sztuce ma na celu symboliczne
odwrócenie tego pierwszego kroku ku cywilizacji, represji tego, co analne
i węchowe. Jako taki, może też dążyć do symbolicznego odwrócenia fal-
licznej wizualności wyprostowanego ciała jako prymarnego modelu tra-
dycyjnego malarstwa i rzeźby - postać ludzka jako zarówno temat, jak
i rama reprezentacji w sztuce Zachodu. Podwójny opór wobec wizualnej
sublimacji i formy wertykalnej stanowi silny subnurt w sztuce XX wieku
(co można by opatrzyć podtytułem WdzMcd/mśd i je/ zhedogodnościps, któ-
ry wyraża się niekiedy w obnoszeniu się z analnym erotyzmem. „Analny
erotyzm znajduje narcystyczne zastosowanie w stwarzaniu oporu", napi-
sał Freud w swoim eseju z 1917 roku na ten temat; można by dodać, tak-
że w oporze awangardowym - od młynków do czekolady Duchampa
przez puszki mez^dg (z kałem artysty - przyp. tłum.) Piero Manzoniego,
do kopców powstałych z substytutu kału Johna Millera^. Te różne gesty
mają różną wartość. W sztuce współczesnej analno-erotyczny opór często
cechuje się pełną samoświadomością, a niekiedy nosi cechy autoparodii:
64 A&jecteA i wyparte, „zewnątrz" i „poniżej" - te kategorie stają się krytyczne, zdolne
do odsłonienia heteroseksistowskich aspektów tych operacji. Jednak ta logika może także
akceptować redukcję męskiej homoseksualności do erotyzmu analnego. Co więcej, jak
w przypadku infantylistycznego szydzenia z prawa ojca, może akceptować dominację
właśnie tych kategorii, którym się przeciwstawia.
65 Zob. przenikliwą lekturę tej niedogodności modernizmu w pracy Rosalind Krauss
TAe Opdccd Oncozz.sczozzs (Cambridge: MIT Press, 1992); zob. też wszechstronną historię
tej antyokularnej tradycji: M. Jay, Dozuzzcaszf Eyes; TAe Denz^gniżon o/ Vżsżon żn Tzgen-
7żeiA-Centzzz*y ErencA TAozzgA^ (Berkeley: University of California Press, 1993).
66 Z. Freud, On Trans/orwutzons o/Jzzsiżzzcz: as Exe7npA/zeA żzz Ana/ Erozdsnz, (w:) Oz?
EexzzaA7y, A. Richards (ed.), (London: Penguin, 1977), s. 301. O prymitywizmie tego awan-
gardowego oporu zob. mój tekst „Prżnzżiżue" Ecerzes, „Critical Inquiry" (Winter 1993). Ewo-
kacje analnego erotyzmu, takie jak w CzazwycA obrazczcA Rauschenberga lub wczesnych
graffiti Twombly'ego, mogą być bardziej subwersywne niż analny opór.