DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Soćko, Adam: Pałac Parysów czy pałac Leśniowolskich?: uwagi do badań nad siedzibami szlacheckimi w trybunalskim Lublinie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.29069#0044
42
ADAM SOĆKO
teorią architektury, zalecającą nawiązywanie wzrokowego kontaktu
z krajobrazem ponad dachami miasta"^.
Oprócz omówionych wyżej rozważań dwójki badaczy warto jeszcze
odnotować kilka publikacji wzmiankujących o pałacu, zwykle jednak
z perspektywy recepcji tekstu Wojciecha Koziejowskiego. Jadwiga Teo-
dorowicz-Czerepińska nazwała więc budynek dworem dwubasztowym
Leśniowolskich, a następnie Parysów i datowała ogólnie na pierwszą po-
łowę XVII wiekuj podczas gdy w części katalogowej tej samej książki
pałac Parysów jest datowany na około połowę XVII stulecia^. Z kolei
w popularnym przewodniku lubelskim pałac określono jako posiadający
dawniej charakter obronny, powstały w wyniku gruntownej przebudowy
podjętej w drugiej połowie XVII wieku - być może według projektu Tyl-
mana z Gameren - starszego dworu Marcina Leśniowolskiego z roku
1629. Po przebudowie budynek miał uzyskać dwie narożne, obronne
baszty alkierzowe^. Oprócz tej „zbarbaryzowanej" wersji wywodu Woj-
ciecha Koziejowskiego istotną okazała się tu wzmianka o toczonych
długich, aż do początku XVIII wieku, sporach rodu Parysów z Leśnio-
wolskimi o tenże pałacyk Nowe i istotne ustalenia do historii budynku
wprowadził niedawno Wiesław Bondyra podając, że w 1752 roku pałac
Parysów należał do Antoniego Cieciszewskiego, starosty mielnickiego,
który w rok później odstąpił połowę budynku za 1500 złotych polskich
Antoniemu Dłużewskiemu, chorążycowi chełmskiemu^?.
KRYTYKA DOTYCHCZASOWYCH POGLĄDÓW
Nie jest moim celem całkowite dezawuowanie dotychczas opubliko-
wanych sądów na temat pałacu Parysów, trudno jednakże nie zauważyć,
że niektóre z nich są wzajemnie sprzeczne, inne zaś są pozbawione zako-
twiczenia w materiale źródłowym i zabytkowym i mają status swobodnie
formułowanych przypuszczeń. Na wstępie należy zatem przeprowadzić
krytyczną analizy zebranych dotąd informacji i formułowanych o pałacu
twierdzeń.
22 Ibidem.
23J. Teodorowicz-Czerepińska, LuTAm, (w:) Znóy^Ai nrcAPeA^ry..., op. cit.,
s. XXXIV.
24Zaóy^i arcA^e^Mry..., op. cit., Katalog, s. 224 (poz. 113).
25 LMÓ/in. PrzcHJOcóńA, red. B. Nowak, Lublin 2000, s. 246-247.
26 Ibidem - brak aparatu naukowego nie pozwala stwierdzić, czy wiadomość ta ma
jakiekolwiek oparcie źródłowe, czy została skomponowana na podstawie biogramu Feliksa
zPSB.
2? W. Bondyra, op. cit., s. 187.
ADAM SOĆKO
teorią architektury, zalecającą nawiązywanie wzrokowego kontaktu
z krajobrazem ponad dachami miasta"^.
Oprócz omówionych wyżej rozważań dwójki badaczy warto jeszcze
odnotować kilka publikacji wzmiankujących o pałacu, zwykle jednak
z perspektywy recepcji tekstu Wojciecha Koziejowskiego. Jadwiga Teo-
dorowicz-Czerepińska nazwała więc budynek dworem dwubasztowym
Leśniowolskich, a następnie Parysów i datowała ogólnie na pierwszą po-
łowę XVII wiekuj podczas gdy w części katalogowej tej samej książki
pałac Parysów jest datowany na około połowę XVII stulecia^. Z kolei
w popularnym przewodniku lubelskim pałac określono jako posiadający
dawniej charakter obronny, powstały w wyniku gruntownej przebudowy
podjętej w drugiej połowie XVII wieku - być może według projektu Tyl-
mana z Gameren - starszego dworu Marcina Leśniowolskiego z roku
1629. Po przebudowie budynek miał uzyskać dwie narożne, obronne
baszty alkierzowe^. Oprócz tej „zbarbaryzowanej" wersji wywodu Woj-
ciecha Koziejowskiego istotną okazała się tu wzmianka o toczonych
długich, aż do początku XVIII wieku, sporach rodu Parysów z Leśnio-
wolskimi o tenże pałacyk Nowe i istotne ustalenia do historii budynku
wprowadził niedawno Wiesław Bondyra podając, że w 1752 roku pałac
Parysów należał do Antoniego Cieciszewskiego, starosty mielnickiego,
który w rok później odstąpił połowę budynku za 1500 złotych polskich
Antoniemu Dłużewskiemu, chorążycowi chełmskiemu^?.
KRYTYKA DOTYCHCZASOWYCH POGLĄDÓW
Nie jest moim celem całkowite dezawuowanie dotychczas opubliko-
wanych sądów na temat pałacu Parysów, trudno jednakże nie zauważyć,
że niektóre z nich są wzajemnie sprzeczne, inne zaś są pozbawione zako-
twiczenia w materiale źródłowym i zabytkowym i mają status swobodnie
formułowanych przypuszczeń. Na wstępie należy zatem przeprowadzić
krytyczną analizy zebranych dotąd informacji i formułowanych o pałacu
twierdzeń.
22 Ibidem.
23J. Teodorowicz-Czerepińska, LuTAm, (w:) Znóy^Ai nrcAPeA^ry..., op. cit.,
s. XXXIV.
24Zaóy^i arcA^e^Mry..., op. cit., Katalog, s. 224 (poz. 113).
25 LMÓ/in. PrzcHJOcóńA, red. B. Nowak, Lublin 2000, s. 246-247.
26 Ibidem - brak aparatu naukowego nie pozwala stwierdzić, czy wiadomość ta ma
jakiekolwiek oparcie źródłowe, czy została skomponowana na podstawie biogramu Feliksa
zPSB.
2? W. Bondyra, op. cit., s. 187.