Instytut Historii Sztuki <Posen> [Hrsg.]: Artium Quaestiones (21.2010)

JANA GAŁUSZKA „MIASTO SŁONECZNE - HUMANOPOLIS'

153

Przypomnijmy ją zatem. Jak ukazuje to przekrój poprzeczny środkowej
części Humanopolis, okolona sadzawką budowla jego tSńuWArone posa-
dowiona jest na pięciopiętrowym mauzoleum prochów, połączonym z nią
szybem windy i otoczonym przez dwa koliste zespoły świątyń (średnica
zewnętrznego kręgu wynosić ma aż 2100 metrów). Sama ażurowa wieża
mieści w sobie „iskrowniki dla piorunowego spalania zwłok".
Najogólniej - centralny zespół świątynny składa się zatem jakby
z trzech części: podziemi, „strefę wody" i wyrastającej nad ziemię wieży.
Układ ten, pomijając inne możliwe skojarzenia, da się przede wszystkim
odnieść do zakorzenionego w wielu kulturach wyobrażenia sposobu or-
ganizacji kosmosu. Kosmos jest zawsze trójdzielny, przy czym część pod-
ziemna jest strefą zaświatów (zmarłych), zbiornik wodny odzwierciedla
granicę między światami, a także praocean, z którego wszystko się wyło-
niło, „to, co na górze" jest zaś obrazem nieba.
Gdyby więc przyjąć, że rzeczywiście zamiarem Głuszaka było przy-
wołanie tego symbolicznego przedstawienia struktury kosmosu w zespo-
le Świątyni Zjednoczonego Ducha, uznać należałoby to za spełnienie po-
stulatu przekazywania przez przybytki kultowe „prawdy o otaczającym
nas wszechświecie" sensu /urgo. Nie byłaby to jednak „prawda nauko-
wa", lecz wynikająca z tradycji religijnej.
Głębsze spojrzenie na tę budowlę pozwala dostrzec w niej kolejne
aspekty poznawcze. Zwraca uwagę w tym kontekście szczególnie ścisłe
powiązanie wieży Świątyni ze znajdującym się pod nią mauzoleum. Wie-
ża jako budowla potrzebuje fundamentów, przede wszystkim w sensie
czysto praktycznym, ale i też przenośnym - duchowym. Im wyższa, tym
głębszych. Zależność tą dokładnie obrazuje centralna wieża Humanopo-
lis - to, co kryje się pod nią, jest niemal tak wielkie, jak jej część nad-
ziemna. Owe podziemia poświęcone są funkcjom pogrzebowym (dwa krę-
gi świątyń) i cmentarnym - mauzoleum prochów. Gromadząc szczątki
ludzi zamieszkujących to miasto, symbolizowałoby ono jego przeszłość
i tradycję, jako elementy „fundujące" duchowe jakości tegoż. Co ciekawe,
o ile struktura nadziemna Świątyni nie wydaje się posiadać możliwości
powiększenia się, o tyle podziemia wyraźnie odznaczają się taką możno-
ścią. Wskazuje na to fakt, że łączący obie części szyb windy jest otwarty
u swego dolnego końca na przedłużenie w głąb ziemi. Pokazuje to wspo-
mniany już widok przekrojowy.
Podsumowując ten fragment rozważań, należy zauważyć, że struk-
tura Świątyni Zjednoczonego Ducha, odwołując się do pewnego archety-
picznego obrazu budowy świata, a także banalnej wręcz konstatacji, że
każda społeczność opiera się na duchowej spuściźnie minionych pokoleń,
nie przekazuje zasadniczo żadnych nowatorskich treści. Nie było to
zresztą jej celem, do czego jeszcze powrócimy.