DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Słodkowski, Piotr: Partykularne znaczenia nowoczesności: wizualność I Wystawy Sztuki Nowoczesnej (1948) w świetle "Exposition internationale du surréalisme" (1947)
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.29070#0241
PARTYKULARNE ZNACZENLA NOWOCZESNOŚCI
239
Aleksander Wojciechowski eksponowane w Pałacu Sztuki trójwymiarowe
modele wpisał w tradycję polskiej awangardy, uznając je za prekursor-
skie względem tych z elbląskiego Biennale Form Przestrzennych 1965
rokW. Włodzimierz Nowaczyk uwypuklił z kolei znaczenie młodzieńczego
buntu, który przełożył się na ówczesną aranżację prac. Wskazując na or-
ganizację (obecność jury, system nagród) i koncepcję wystawienniczą
(przyjęcie narracji muzealnej, „wyeliminowanie «chaosu» prac na papie-
rze") II Wystawy Sztuki Nowoczesnej, Nowaczyk zinterpretował ją jako
Akademię lub Muzeum Nowoczesności, widząc w tym paradoksalne ze-
rwanie z pierwotną (ergo antyakademicką i bynajmniej nie muzealną)
koncepcją „nowoczesnych"^.
Równolegle utrwaliło się przekonanie o artystycznym wymiarze sa-
mej wystawy. Wskutek niespójności prac, które na niej pokazano, Anna
Markowska uznała, że to nie eksponaty, lecz właśnie sposób ekspozycji
stanowił istotne dzieło sztuki - najlepsze, gdyż ramujące całośćk Po-
dobna ocena pojawia się w znanym wywiadzie z Porębskim, zrobionym
ń propos odtworzenia pokazu w Galerii Starmach w 1998 roku. Zapytany
o to, co z wystąpienia najbardziej utkwiło mu w pamięci, Porębski przy-
znał:
A wystawa w 1948 roku - ona raczej została mi jako ta aranżacja, jako ten
pierwszy, ogromny asserućdage złożony z różnogatunkowych, równowartościo-
wych elementów, ale układających się w jedną całość,
w innym miejscu dodając:
[...] ostatni pomysł był chyba taki, żeby zastawić dużą salę krzesłami. Podejrze-
wam, że tutaj właśnie była jakaś inspiracja surrealistycznymi wystawami - ty-
mi, które oni zabudowywali, zasnuwali jakimiś sznurkami, nićmi.. A
Skojarzenie Porębskiego wskazuje na najważniejszy trop interpreta-
cyjny - surrealizm. Już w rozmowie z początku lat 80., pytając Kantora
o Wystawę Sztuki Nowoczesnej, Wiesław Borowski niemal machinalnie
nawiązał do jego wyjazdu na stypendium Rządu Francuskiego w 1947
rokuk Również w literaturze naukowej panuje powszechna zgoda co do
ajyshuaa, „Echo Krakowa", nr 19 z 20 I 1949, s. 2; J. Malina, Wystana <Sz!aM Aoaio-
czesaę/ Ara^oade (grudzień 1948 - sóyczed 19491, przedruk w: Jerzy Mańna, red.
J. Chrobak, Kraków 1990, s. 17-23.
5 A. Wojciechowski, Młode audarsńao pońdie ai Adach 1944-1974, Wrocław 1975,
s. 45-46.
6 W. Nowaczyk, Tropy aoa^oczesaości, (w:) Odwdż. Dziada od. 1956 r., kat. wyst.,
Muzeum Narodowe w Poznaniu, VI-VII 1996, red. P. Piotrowski, Poznań 1996, s. 55.
7 A. Markowska, Draga Grapa Aradoujsda, dysertacja doktorska 1994, mps w IS
PAN w Warszawie, s. 207.
s M. Swica, DozTTMMja z MYeczyslaaje77T Porędshioi,, IWSN, s. 15-23, zwł. s. 23.
s W. Borowski, Tadeasz Aaaior, Warszawa 1982, s. 28.
239
Aleksander Wojciechowski eksponowane w Pałacu Sztuki trójwymiarowe
modele wpisał w tradycję polskiej awangardy, uznając je za prekursor-
skie względem tych z elbląskiego Biennale Form Przestrzennych 1965
rokW. Włodzimierz Nowaczyk uwypuklił z kolei znaczenie młodzieńczego
buntu, który przełożył się na ówczesną aranżację prac. Wskazując na or-
ganizację (obecność jury, system nagród) i koncepcję wystawienniczą
(przyjęcie narracji muzealnej, „wyeliminowanie «chaosu» prac na papie-
rze") II Wystawy Sztuki Nowoczesnej, Nowaczyk zinterpretował ją jako
Akademię lub Muzeum Nowoczesności, widząc w tym paradoksalne ze-
rwanie z pierwotną (ergo antyakademicką i bynajmniej nie muzealną)
koncepcją „nowoczesnych"^.
Równolegle utrwaliło się przekonanie o artystycznym wymiarze sa-
mej wystawy. Wskutek niespójności prac, które na niej pokazano, Anna
Markowska uznała, że to nie eksponaty, lecz właśnie sposób ekspozycji
stanowił istotne dzieło sztuki - najlepsze, gdyż ramujące całośćk Po-
dobna ocena pojawia się w znanym wywiadzie z Porębskim, zrobionym
ń propos odtworzenia pokazu w Galerii Starmach w 1998 roku. Zapytany
o to, co z wystąpienia najbardziej utkwiło mu w pamięci, Porębski przy-
znał:
A wystawa w 1948 roku - ona raczej została mi jako ta aranżacja, jako ten
pierwszy, ogromny asserućdage złożony z różnogatunkowych, równowartościo-
wych elementów, ale układających się w jedną całość,
w innym miejscu dodając:
[...] ostatni pomysł był chyba taki, żeby zastawić dużą salę krzesłami. Podejrze-
wam, że tutaj właśnie była jakaś inspiracja surrealistycznymi wystawami - ty-
mi, które oni zabudowywali, zasnuwali jakimiś sznurkami, nićmi.. A
Skojarzenie Porębskiego wskazuje na najważniejszy trop interpreta-
cyjny - surrealizm. Już w rozmowie z początku lat 80., pytając Kantora
o Wystawę Sztuki Nowoczesnej, Wiesław Borowski niemal machinalnie
nawiązał do jego wyjazdu na stypendium Rządu Francuskiego w 1947
rokuk Również w literaturze naukowej panuje powszechna zgoda co do
ajyshuaa, „Echo Krakowa", nr 19 z 20 I 1949, s. 2; J. Malina, Wystana <Sz!aM Aoaio-
czesaę/ Ara^oade (grudzień 1948 - sóyczed 19491, przedruk w: Jerzy Mańna, red.
J. Chrobak, Kraków 1990, s. 17-23.
5 A. Wojciechowski, Młode audarsńao pońdie ai Adach 1944-1974, Wrocław 1975,
s. 45-46.
6 W. Nowaczyk, Tropy aoa^oczesaości, (w:) Odwdż. Dziada od. 1956 r., kat. wyst.,
Muzeum Narodowe w Poznaniu, VI-VII 1996, red. P. Piotrowski, Poznań 1996, s. 55.
7 A. Markowska, Draga Grapa Aradoujsda, dysertacja doktorska 1994, mps w IS
PAN w Warszawie, s. 207.
s M. Swica, DozTTMMja z MYeczyslaaje77T Porędshioi,, IWSN, s. 15-23, zwł. s. 23.
s W. Borowski, Tadeasz Aaaior, Warszawa 1982, s. 28.