DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Słodkowski, Piotr: Partykularne znaczenia nowoczesności: wizualność I Wystawy Sztuki Nowoczesnej (1948) w świetle "Exposition internationale du surréalisme" (1947)
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.29070#0242
240
PIOTR SŁODKOWSKI
tego, że w kontekście wystawy istotne było nie tylko ogólne nawiązanie
do międzynarodowych wystąpień surrealistów z międzywojnia^, ale też
- wizyta Kantora w Paryżu i pobyt na Ekposińon mAmahonche uń
SM7weańs7?re (Galeria Maeght), z której artysta miał przywieźć katalog
projektu Marcela DuchampaG Genetyczną zależność między stypen-
dium Kantora a krakowskim pokazem szczególnie mocno podkreślił
Nowaczyk:
Z pobytu Kantora w ^surrealistycznym^ Paryżu zrodziła się też idea wielkiej
wystawy, prezentującej polską sztukę nowoczesną powstającą w kręgu bliskiej
mu poetyki. Aranżację inspirowały rozwiązania paryskiej wystawy z roku
1947 autorstwa Fredericka Kieslera, któremu przy Aańe de Sapersńioir [jed-
nej z dwóch sal Galerii Maeght - P.S.] pomagali Marcel Duchamp i Roberto
Matta. Do niej też nawiązywały modele specjalnie przygotowane na pokaz, nie-
kiedy mylnie odczytywane jako substytuty słynnych manekinów pokazywanych
w Paryżu w roku 1938 (nikt ich przecież wtedy poza Heleną Blum nie widział).
Ów chaos powieszonych nieco w nieładzie dzieł, to nie tylko dynamiczne myśle-
nie o przestrzeni ekspozycyjnej, to przede wszystkim surrealistyczna wizja
świataG
Dyskursywna reprezentacja aranżacji wystawy „nowoczesnych", po-
cząwszy od uwag zawartych w broszurze katalogowej, a skończywszy na
świadectwach z końca lat 90., opiera się więc na takich pojęciach, jak:
młodzieńczość (antyakademickość), awangardowość, surrealizm, wysta-
wa jako inkluzywne dzieło sztuki, nssemb/nge, przeciwieństwo salonu
i muzeum. Klamrą spinającą większość cech tej charakterystyki jest od-
niesienie do międzynarodowych wystaw surrealizmu, wśród których do
rangi paradygmatu urasta ta z 1947 roku. Jest pewne, że w czasie jej
trwania w Paryżu byli Maria Jarema i Bogusław Szwacz, jednak ich
wpływ na kształt pokazu „nowoczesnych" wydaje się minimalny. W obfi-
tych komentarzach jego uczestników Jarema właściwie nie pojawia się
w tym kontekście, a Szwacz, który w 1948 roku pracował już jako ad-
iunkt warszawskiej ASP, przyznał, że na wystawę wysłał tylko prace,
sam nie przyjechał nawet na wernisażG Wiadomo natomiast, jak dużą
rolę odgrywał Kantor. Maciej Makarewicz zapamiętał go jako sprawnego
K. Czerni, RApa aAcz^a „Arka" 1989, nr 27; przedruk w: eadem, AA
iyGo o sztace. PozmoŁoy z pro/esomni MAczysGioe/?? Porę&Gmą Wrocław 1992, s. 206-20.
^ A. Markowska, Draga Grapa..., s. 207; W. Nowaczyk, Tropy..., s. 19-30; idem, Do-
pasiaoi Szoiacz. Oórazy Ł prace ?ia paprze z iat 7946-7930, kat. wyst., Galeria Piekary,
X-XII 2004, Poznań 2004. O przywiezieniu katalogu pisze P. Piotrowski, Aoia/pgarda
Mi cAala JaAy. SztaAa ai ParopA Grod^oaio-WscAodaię/ ^ AńacA 7943-79S9, Poznań
2005, s. 55.
i- W. Nowaczyk, Tropy..., s. 39, 43.
13 M. Swica, Poznrooia z DogasAaiem, Szaiacze??^ IWSN, s. 33.
PIOTR SŁODKOWSKI
tego, że w kontekście wystawy istotne było nie tylko ogólne nawiązanie
do międzynarodowych wystąpień surrealistów z międzywojnia^, ale też
- wizyta Kantora w Paryżu i pobyt na Ekposińon mAmahonche uń
SM7weańs7?re (Galeria Maeght), z której artysta miał przywieźć katalog
projektu Marcela DuchampaG Genetyczną zależność między stypen-
dium Kantora a krakowskim pokazem szczególnie mocno podkreślił
Nowaczyk:
Z pobytu Kantora w ^surrealistycznym^ Paryżu zrodziła się też idea wielkiej
wystawy, prezentującej polską sztukę nowoczesną powstającą w kręgu bliskiej
mu poetyki. Aranżację inspirowały rozwiązania paryskiej wystawy z roku
1947 autorstwa Fredericka Kieslera, któremu przy Aańe de Sapersńioir [jed-
nej z dwóch sal Galerii Maeght - P.S.] pomagali Marcel Duchamp i Roberto
Matta. Do niej też nawiązywały modele specjalnie przygotowane na pokaz, nie-
kiedy mylnie odczytywane jako substytuty słynnych manekinów pokazywanych
w Paryżu w roku 1938 (nikt ich przecież wtedy poza Heleną Blum nie widział).
Ów chaos powieszonych nieco w nieładzie dzieł, to nie tylko dynamiczne myśle-
nie o przestrzeni ekspozycyjnej, to przede wszystkim surrealistyczna wizja
świataG
Dyskursywna reprezentacja aranżacji wystawy „nowoczesnych", po-
cząwszy od uwag zawartych w broszurze katalogowej, a skończywszy na
świadectwach z końca lat 90., opiera się więc na takich pojęciach, jak:
młodzieńczość (antyakademickość), awangardowość, surrealizm, wysta-
wa jako inkluzywne dzieło sztuki, nssemb/nge, przeciwieństwo salonu
i muzeum. Klamrą spinającą większość cech tej charakterystyki jest od-
niesienie do międzynarodowych wystaw surrealizmu, wśród których do
rangi paradygmatu urasta ta z 1947 roku. Jest pewne, że w czasie jej
trwania w Paryżu byli Maria Jarema i Bogusław Szwacz, jednak ich
wpływ na kształt pokazu „nowoczesnych" wydaje się minimalny. W obfi-
tych komentarzach jego uczestników Jarema właściwie nie pojawia się
w tym kontekście, a Szwacz, który w 1948 roku pracował już jako ad-
iunkt warszawskiej ASP, przyznał, że na wystawę wysłał tylko prace,
sam nie przyjechał nawet na wernisażG Wiadomo natomiast, jak dużą
rolę odgrywał Kantor. Maciej Makarewicz zapamiętał go jako sprawnego
K. Czerni, RApa aAcz^a „Arka" 1989, nr 27; przedruk w: eadem, AA
iyGo o sztace. PozmoŁoy z pro/esomni MAczysGioe/?? Porę&Gmą Wrocław 1992, s. 206-20.
^ A. Markowska, Draga Grapa..., s. 207; W. Nowaczyk, Tropy..., s. 19-30; idem, Do-
pasiaoi Szoiacz. Oórazy Ł prace ?ia paprze z iat 7946-7930, kat. wyst., Galeria Piekary,
X-XII 2004, Poznań 2004. O przywiezieniu katalogu pisze P. Piotrowski, Aoia/pgarda
Mi cAala JaAy. SztaAa ai ParopA Grod^oaio-WscAodaię/ ^ AńacA 7943-79S9, Poznań
2005, s. 55.
i- W. Nowaczyk, Tropy..., s. 39, 43.
13 M. Swica, Poznrooia z DogasAaiem, Szaiacze??^ IWSN, s. 33.