DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Bryl, Mariusz: Decydująca dekada (1881-1890): okres monachijski Jana Bołoza Antoniewicza
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.42378#0114
112
MARIUSZ BRYL
niemiecki stał się właściwie jego drugim językiem „ojczystym”, a w każ-
dym razie pierwszym językiem „naukowym” (zresztą w Monarchii Au-
stro-Węgierskiej nie było to aż tak niezwykłe; sam Bratranek, do 7 roku
życia mówił wyłącznie po czesku) i to do tego stopnia, że drugie rygoro-
zum z historii filozofii („ze szczególnym uwzględnieniem Kanta”) odbyło
się „na życzenie kandydata po niemiecku”24.
Bołoz przybył zatem do Monachium z krakowskim bagażem nauko-
wym, dodatkowo wzbogaconym o interludium w postaci jednego semestru
spędzonego na Uniwersytecie Wrocławskim, gdzie głównym punktem
programu miało być zapewne uczestnictwo w wykładzie Karla Weinhol-
da25, sławnego profesora, na początku lat 50. bezpośredniego poprzednika
Bratranka na katedrze UJ, podobnie jak ten ostatni specjalizującego się
m.in. w dziejach literatury i języka niemieckiego od średniowiecza do
Goethego, niemieckiej mitologii oraz niemieckiej gramatyce26. Nie był
zatem Bołoz, jak napisaliśmy, żółtodziobem, gdy zaczynał terminować
u Bernaysa, przeciwnie - był znakomicie przygotowany, by w stosunkowo
krótkim czasie dać się poznać mistrzowi jako godny uwagi i wsparcia
uczeń, który akceptuje i gotów jest uwewnętrznić naukowy profil Ber-
naysa. Wróćmy zatem do postawionego wyżej pytania o ów profil27. Jeśli
mielibyśmy ująć go w najbardziej skrótowej formule, to brzmiałaby ona:
24 Akta jak w przyp. 20.
25 By unaocznić legendę, jaką otoczony był Weinhold, zacytujmy fragment jego nekro-
logu: „Wraz z Kurtem Weinholdem pożegnał się z życiem jeden z ostatnich, którzy otrzy-
mywali jeszcze ustne wskazówki co do swoich studiów germanistycznych od Jacoba Grim-
ma i Lachmanna, ostatni, który jeszcze w duchu Grimma opanował i opiekował się całym
obszarem filologii germańskiej” (F. Vogt, Karl Weinhold, „Zeitschrift für deutsche Philolo-
gie”, t. 34, 1902, s. 137-162).
26 W semestrze zimowym 1880/81 Weinhold prowadził właśnie wykład zatytułowany
„Deutsche Grammatik”, co poświadcza też wpis w indeksie Bołoza (Archiwum Uniwersyte-
tu Wrocławskiego).
27 Podstawowa literatura: E. Schmidt, Bernays Michael, w: Allgemeine Deutsche Bio-
graphie, t. 46, 1902, s. 202-409 [Onlinefassung]; R.A. Müller, Aspekte zur Geschichte der
deutschen Philologie an der Universität Ingolstadt - Landshut - München (1799-1949),
(w:) L. Boehm/J. Spörl (Hg.), Die Ludwig-Maximilians-Universität in ihren Fakultäten,
Berlin 1980, s. 185-256; M. Bonk, Deutsche Philologie in München. Zur Geschichte des
Faches und seiner Vertreter an der Ludwig-Maximilians-Universität vom Anfang des
19. Jahrhunderts bis zum Ende des Zweiten Weltkrieges, Berlin 1995; R. Kolk, Berlin oder
Leipzig? Eine Studie zur sozialen Organisation der Germanistikim „Nibelungenstreit”,
Tübingen 1990; M. Schlott, Michael Bernays (1834-1897), w: Ch. König/H.-H. Müller/
W. Röcke (Hg.), Wissenschaftsgeschichte der Germanistik in Porträts, Berlin-New York
2000, s. 69-79; K. Weimar, Geschichte der deutschen Literaturwissenschaft, op. cit.; B. Ha-
macher, Michael Bernays - „lettemi, die die weit bedeuten”, (w:) R.S. Kamzelak/R. Nutt-
-Kofoth/B. Płachta (Hg.), Neugermanistische Editoren im Wissenschaftskontext. Biogra-
fische, institutionelle, intellektuelle Rahmen in der Geschichte wissenschaftlicher Ausgaben
neuerer deutschsprachiger Autoren, Berlin/Boston 2011, s. 67-19.
MARIUSZ BRYL
niemiecki stał się właściwie jego drugim językiem „ojczystym”, a w każ-
dym razie pierwszym językiem „naukowym” (zresztą w Monarchii Au-
stro-Węgierskiej nie było to aż tak niezwykłe; sam Bratranek, do 7 roku
życia mówił wyłącznie po czesku) i to do tego stopnia, że drugie rygoro-
zum z historii filozofii („ze szczególnym uwzględnieniem Kanta”) odbyło
się „na życzenie kandydata po niemiecku”24.
Bołoz przybył zatem do Monachium z krakowskim bagażem nauko-
wym, dodatkowo wzbogaconym o interludium w postaci jednego semestru
spędzonego na Uniwersytecie Wrocławskim, gdzie głównym punktem
programu miało być zapewne uczestnictwo w wykładzie Karla Weinhol-
da25, sławnego profesora, na początku lat 50. bezpośredniego poprzednika
Bratranka na katedrze UJ, podobnie jak ten ostatni specjalizującego się
m.in. w dziejach literatury i języka niemieckiego od średniowiecza do
Goethego, niemieckiej mitologii oraz niemieckiej gramatyce26. Nie był
zatem Bołoz, jak napisaliśmy, żółtodziobem, gdy zaczynał terminować
u Bernaysa, przeciwnie - był znakomicie przygotowany, by w stosunkowo
krótkim czasie dać się poznać mistrzowi jako godny uwagi i wsparcia
uczeń, który akceptuje i gotów jest uwewnętrznić naukowy profil Ber-
naysa. Wróćmy zatem do postawionego wyżej pytania o ów profil27. Jeśli
mielibyśmy ująć go w najbardziej skrótowej formule, to brzmiałaby ona:
24 Akta jak w przyp. 20.
25 By unaocznić legendę, jaką otoczony był Weinhold, zacytujmy fragment jego nekro-
logu: „Wraz z Kurtem Weinholdem pożegnał się z życiem jeden z ostatnich, którzy otrzy-
mywali jeszcze ustne wskazówki co do swoich studiów germanistycznych od Jacoba Grim-
ma i Lachmanna, ostatni, który jeszcze w duchu Grimma opanował i opiekował się całym
obszarem filologii germańskiej” (F. Vogt, Karl Weinhold, „Zeitschrift für deutsche Philolo-
gie”, t. 34, 1902, s. 137-162).
26 W semestrze zimowym 1880/81 Weinhold prowadził właśnie wykład zatytułowany
„Deutsche Grammatik”, co poświadcza też wpis w indeksie Bołoza (Archiwum Uniwersyte-
tu Wrocławskiego).
27 Podstawowa literatura: E. Schmidt, Bernays Michael, w: Allgemeine Deutsche Bio-
graphie, t. 46, 1902, s. 202-409 [Onlinefassung]; R.A. Müller, Aspekte zur Geschichte der
deutschen Philologie an der Universität Ingolstadt - Landshut - München (1799-1949),
(w:) L. Boehm/J. Spörl (Hg.), Die Ludwig-Maximilians-Universität in ihren Fakultäten,
Berlin 1980, s. 185-256; M. Bonk, Deutsche Philologie in München. Zur Geschichte des
Faches und seiner Vertreter an der Ludwig-Maximilians-Universität vom Anfang des
19. Jahrhunderts bis zum Ende des Zweiten Weltkrieges, Berlin 1995; R. Kolk, Berlin oder
Leipzig? Eine Studie zur sozialen Organisation der Germanistikim „Nibelungenstreit”,
Tübingen 1990; M. Schlott, Michael Bernays (1834-1897), w: Ch. König/H.-H. Müller/
W. Röcke (Hg.), Wissenschaftsgeschichte der Germanistik in Porträts, Berlin-New York
2000, s. 69-79; K. Weimar, Geschichte der deutschen Literaturwissenschaft, op. cit.; B. Ha-
macher, Michael Bernays - „lettemi, die die weit bedeuten”, (w:) R.S. Kamzelak/R. Nutt-
-Kofoth/B. Płachta (Hg.), Neugermanistische Editoren im Wissenschaftskontext. Biogra-
fische, institutionelle, intellektuelle Rahmen in der Geschichte wissenschaftlicher Ausgaben
neuerer deutschsprachiger Autoren, Berlin/Boston 2011, s. 67-19.