DOI issue:
Rozprawy
DOI article:Juszkiewicz, Piotr: Biuro, natura, wyobraźnia, wiejska chałupa, fabryczna hala: wizerunki artystycznej pracowni w dokumentalnym filmie o sztuce czasów PRL-u
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.42380#0151
Piotr Juszkiewicz
BIURO, NATURA, WYOBRAŹNIA, WIEJSKA CHAŁUPA,
FABRYCZNA HALA.
WIZERUNKI ARTYSTYCZNEJ PRACOWNI
W DOKUMENTALNYM FILMIE O SZTUCE CZASÓW PRL-U1
Zmuzealizowane pracownie artystów są zawsze szczególnym rodza-
jem reprezentacji przeszłości, obrazami przestrzennymi, w które wpisana
jest wizja sztuki, wizja artysty i projekt widzenia jego dzieł, a nawet pro-
jekt sposobu bycia widza w tej reprezentacji, czyli realizowanej w trakcie
zwiedzania swoistej roli: gościa, admiratora, wtajemniczonego, insidera,
outsidera czy pielgrzyma. Naukowe zainteresowanie przestrzenią two-
rzenia jest zatem wieloaspektowym spojrzeniem na artystyczny obszar,
które brać musi pod uwagę przenikanie się przestrzeni fizycznej z prze-
strzenią dyskursywną. Badanie zaś ich współistnienia przynosi wiedzę
na temat twórczych procedur, warunków artystycznego życia, ale zara-
zem o sposobach splatania sztuki z szerszymi aspektami konstrukcji du-
chowego świata, widzianych w historycznej perspektywie. Z tego też po-
wodu interesujące dla badawczego spojrzenia są zwłaszcza pracownie
szeroko rozumianych artystów nowoczesnych, w przypadku których idzie
nie tyle o dom artysty, ale jak pisze Andrzej Pieńkos, odwołując się do
sformułowania Philippe’a Jounoda, o pracownię rozumianą jako portret
twórcy, a więc jako wyraz jego indywidualności2. Problem wydaje się
wszakże jeszcze szerszy. Szczególne znaczenie ma tu, jak pisze Pieńkos,
przełom romantyczny, w wyniku którego pracownia przestaje być jedynie
1 Niniejszy tekst powstał w ramach programu badawczego: „Polskie dokumentalne
filmy o sztuce” finansowanego w ramach NPRH przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa
Wyższego. Jego skrócona anglojęzyczna wersja została zaprezentowana w ramach między-
narodowej sesji naukowej „The space of creation-topicality of the problem in art an art
history”, Warszawa 2014.
2 A. Pieńkos, Dom sztuki. Siedziby artystów w nowoczesnej kulturze europejskiej, War-
szawa 2005, s. 65. Odwołanie do Ph. Jounoda dotyczy artykułu pt.: L’atelier comme auto-
portrait, (w:) Künstlerbilder/Images de l’artiste, Colloque international à Lausanne, Bern
1988, s. 87.
BIURO, NATURA, WYOBRAŹNIA, WIEJSKA CHAŁUPA,
FABRYCZNA HALA.
WIZERUNKI ARTYSTYCZNEJ PRACOWNI
W DOKUMENTALNYM FILMIE O SZTUCE CZASÓW PRL-U1
Zmuzealizowane pracownie artystów są zawsze szczególnym rodza-
jem reprezentacji przeszłości, obrazami przestrzennymi, w które wpisana
jest wizja sztuki, wizja artysty i projekt widzenia jego dzieł, a nawet pro-
jekt sposobu bycia widza w tej reprezentacji, czyli realizowanej w trakcie
zwiedzania swoistej roli: gościa, admiratora, wtajemniczonego, insidera,
outsidera czy pielgrzyma. Naukowe zainteresowanie przestrzenią two-
rzenia jest zatem wieloaspektowym spojrzeniem na artystyczny obszar,
które brać musi pod uwagę przenikanie się przestrzeni fizycznej z prze-
strzenią dyskursywną. Badanie zaś ich współistnienia przynosi wiedzę
na temat twórczych procedur, warunków artystycznego życia, ale zara-
zem o sposobach splatania sztuki z szerszymi aspektami konstrukcji du-
chowego świata, widzianych w historycznej perspektywie. Z tego też po-
wodu interesujące dla badawczego spojrzenia są zwłaszcza pracownie
szeroko rozumianych artystów nowoczesnych, w przypadku których idzie
nie tyle o dom artysty, ale jak pisze Andrzej Pieńkos, odwołując się do
sformułowania Philippe’a Jounoda, o pracownię rozumianą jako portret
twórcy, a więc jako wyraz jego indywidualności2. Problem wydaje się
wszakże jeszcze szerszy. Szczególne znaczenie ma tu, jak pisze Pieńkos,
przełom romantyczny, w wyniku którego pracownia przestaje być jedynie
1 Niniejszy tekst powstał w ramach programu badawczego: „Polskie dokumentalne
filmy o sztuce” finansowanego w ramach NPRH przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa
Wyższego. Jego skrócona anglojęzyczna wersja została zaprezentowana w ramach między-
narodowej sesji naukowej „The space of creation-topicality of the problem in art an art
history”, Warszawa 2014.
2 A. Pieńkos, Dom sztuki. Siedziby artystów w nowoczesnej kulturze europejskiej, War-
szawa 2005, s. 65. Odwołanie do Ph. Jounoda dotyczy artykułu pt.: L’atelier comme auto-
portrait, (w:) Künstlerbilder/Images de l’artiste, Colloque international à Lausanne, Bern
1988, s. 87.