DOI Heft:
Nr. 2
DOI Artikel:Kozakiewicz, Stefan: Malarstwo warszawskie: na tle przemian gospodarczych społecznych i politycznych w Królestwie Polskim (1815-1830)
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.37708#0171
MALARSTWO WARSZAWSKIE NA TLE PRZEMIAN GOSPODARCZYCH
rodzaju pracować mogących, lecz z tego jedynie, że artysta w sztuce swo-
jej nie tylko sposobność wydania natchnień swoich, lecz i utrzymanie
siebie i familii swojej upatrujący, koniecznie pod wpływem żądającej
obrazów jego publiczności zostaje..I tak „portrety jako żądane i wyna-
gradzanie przedmiotem prac artystów stać się mogą“ 38. Dzięki temu okres
Królestwa Kongresowego był dla malarzy okresem koniunktury finan-
sowej, w przeciwieństwie do jego charakteru kryzysowego dla literatów.
Nowe formy, w jakich malarstwo wiązało się z życiem społecznym,
przyniosły ze sobą oczywiście zanik form dawnych. I w Warszawie prze-
jawiło się to w omawianym okresie zmniejszeniem się roli malarzy „nad-
wornych”, i prawie całkowitym usunięciem się artystów malarzy zawodo-
wych z ram cechu malarskiego, w którym pozostają głównie rzemieślnicy.
Ze względu na układ społeczny Warszawy w epoce Królestwa, w którym
arystokracja gra jeszcze dużą rolę, funkcja nadwornych malarzy, zwią-
zanych stosunkiem protekcyjnym ze swym mecenasem i pracujących dla
niego, w zasadzie utrzymuje się jeszcze, ale traci swój dawny charakter
pracy wyłącznej dla opiekuna. De Angelis, Ayres czy Monti pracują głów-
nie dla swych protektorów: Paca, Potockiego czy Cieszkowskiego, ale nie
pracują wyłącznie, przyjmując zamówienia innych arystokratów, rządo-
we czy instytucji publicznych. Nawet tak ściśle związany ze swym pro-
tektorem artysta, jakim był nadworny malarz w. ks. Konstantego, Łuka-
szewicz, przyjmuje zamówienia z zewnątrz.
Uniezależnienie się od jedynego protektora, wyłamanie się z więzi
cechowych, u przeważającej liczby odbiorców zrozumienie ważności speł-
niania przez malarzy obowiązków społecznych przez ich twórczość, pod-
niosło pozycję socjalną artysty w ówczesnym społeczeństwie warszaw-
skim. Na najwyższym jej szczeblu stali profesorowie uniwersytetu, cie-
szący się ogólnym szacunkiem całego społeczeństwa warszawskiego: przede
wszystkim zaś Brodowski, którego wybitna twórczość jest tak znamiennym
wyrazem przemian w życiu malarstwa, omówionych w niniejszym
artykule.
38 Kozakiewicz S., jw., s. 119.
61
rodzaju pracować mogących, lecz z tego jedynie, że artysta w sztuce swo-
jej nie tylko sposobność wydania natchnień swoich, lecz i utrzymanie
siebie i familii swojej upatrujący, koniecznie pod wpływem żądającej
obrazów jego publiczności zostaje..I tak „portrety jako żądane i wyna-
gradzanie przedmiotem prac artystów stać się mogą“ 38. Dzięki temu okres
Królestwa Kongresowego był dla malarzy okresem koniunktury finan-
sowej, w przeciwieństwie do jego charakteru kryzysowego dla literatów.
Nowe formy, w jakich malarstwo wiązało się z życiem społecznym,
przyniosły ze sobą oczywiście zanik form dawnych. I w Warszawie prze-
jawiło się to w omawianym okresie zmniejszeniem się roli malarzy „nad-
wornych”, i prawie całkowitym usunięciem się artystów malarzy zawodo-
wych z ram cechu malarskiego, w którym pozostają głównie rzemieślnicy.
Ze względu na układ społeczny Warszawy w epoce Królestwa, w którym
arystokracja gra jeszcze dużą rolę, funkcja nadwornych malarzy, zwią-
zanych stosunkiem protekcyjnym ze swym mecenasem i pracujących dla
niego, w zasadzie utrzymuje się jeszcze, ale traci swój dawny charakter
pracy wyłącznej dla opiekuna. De Angelis, Ayres czy Monti pracują głów-
nie dla swych protektorów: Paca, Potockiego czy Cieszkowskiego, ale nie
pracują wyłącznie, przyjmując zamówienia innych arystokratów, rządo-
we czy instytucji publicznych. Nawet tak ściśle związany ze swym pro-
tektorem artysta, jakim był nadworny malarz w. ks. Konstantego, Łuka-
szewicz, przyjmuje zamówienia z zewnątrz.
Uniezależnienie się od jedynego protektora, wyłamanie się z więzi
cechowych, u przeważającej liczby odbiorców zrozumienie ważności speł-
niania przez malarzy obowiązków społecznych przez ich twórczość, pod-
niosło pozycję socjalną artysty w ówczesnym społeczeństwie warszaw-
skim. Na najwyższym jej szczeblu stali profesorowie uniwersytetu, cie-
szący się ogólnym szacunkiem całego społeczeństwa warszawskiego: przede
wszystkim zaś Brodowski, którego wybitna twórczość jest tak znamiennym
wyrazem przemian w życiu malarstwa, omówionych w niniejszym
artykule.
38 Kozakiewicz S., jw., s. 119.
61