DOI Heft:
Nr. 3
DOI Artikel:Wspomnienia pośmiertne
DOI Artikel:Lorentz, Stanisław: Dr Natalia Batowska
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.45619#0310
WSPOMNIENIA POŚMIERTNE
DR NATALIA BATOWSKA
Natalia Kadymówna-Batowska urodziła się w War-
szawie dnia 27.VTI.1894 r. i tu ukończyła szkołę śred-
nią, najpierw pensję K. Kochanowskiej, a następnie
2-letnie Kursy T. Raczkowskiej. W czasie pierwszej
wojny światowej pracowała społecznie w Tow. Opieki
nad Dziećmi oraz Straży Obywatelskiej w pałacu
Blanka, w charakterze sekretarki Wydziału do szcze-
gólnych poleceń kierowanym przez mec. mec. Jana
Urbanowskiego i Stanisława Patka. Uczęszczała wów-
czas na wykłady, organizowane na kursach poprze-
dzających powstanie Wolnej Wszechnicy, m. in. na
wykłady z zakresu historii sztuki dra Alfreda Lauter-
bacha.
Od IX.1915 r. była zajęta w Komisji powołanej do
opracowania statutów dwóch wyższych uczelni war-
szawskich: Politechniki i Uniwersytetu. Od
15.XI.1915 r., tj. od dnia uruchomienia Uniwersytetu
Warszawskiego została zatrudniona jako urzędnik
Rektoratu UW i pracę tę spełniała do 30.XI.1932 r.
Kilkakrotnie w tym czasie była zagranicą, w tym
dwukrotnie we Francji, gdzie w r. 1924 ukończyła
wakacyjny kurs dla cudzoziemców przy Uniwersyte-
cie w Nancy. W 1933—39 zajęła się studiami z za-
kresu filologii i historii sztuki, przygotowując się do
egzaminów magisterskich. W r. 1939 ukończyła Wy-
dział Humanistyki UW w zakresie filologii angiel-
skiej ze stopniem magistra. Jednocześnie pomagała
mężowi, prof. dr Zygmuntowi Batowskiemu jako je-
go sekretarka.
Od r. 1939 podczas wojny i okupacji zajmowała
się przepisywaniem na maszynie rękopisów Męża
(większość z nich spaliła się w okresie Wojny) oraz
nauczaniem języka angielskiego.
Po tragicznej śmierci prof. Batowskiego 1.IX.1944 r.
została wywieziona do Gorzkowic, skąd została skie-
rowana do szpitala w Piotrkowie. Po wyjściu ze
szpitala pracowała w Piotrkowie w Polskim Czerwo-
nym Krzyżu.
1.11.1945 r. zaczęła pracę w Uniwersytecie jako
zaSt. sekretarza UW, następnie jako kierownik Sekre-
tariatu UW. Pracę tę uważała za przejściową, prag-
nęła bowiem wrócić do pracy naukowej, którą rozpo-
częła przed wojną 1939 r. Toteż nie przerywając
swoich obowiązków w Rektoracie, zajęła się resty-
tucją zniszczonej biblioteki Seminarium anglistycz-
nego UW. Od 1.IV.1945 była czynna jako asystent-
wolontariusz i bibliotekarz Seminarium Anglistycz-
nego. Od 1.VI.1946 r. do 31.VIII.1949 r. — jako asystent
Zakładu Anglistyki. W r. 1950 wniosła podanie na
Wydział Filologiczny o wszczęcie przewodu doktor-
skiego. Jednakże gdy w Instytucie Historii Sztuki UW
uruchomiono 1.III.1950 r. etat pracownika nauk.-techn.,
została przez kierownictwo Instytutu powołana na to
stanowisko. Było to tym bardziej uzasadnione, że od
r. 1946 dr Batowska zajęła się przygotowywaniem do
druku ocalonych rękopisów Męża, a praca w Insty-
tucie Historii Sztuki umożliwiała łatwiejszy kontakt
bezpośredni z profesorami i in. pracownikami nauko-
wymi oraz ułatwiała korzystanie z biblioteki Instytu-
tu. W Rektoracie pracowała dr Batowska nadal, na
połowie etatu do 31.1.1952 r. W r. 1956 wszczęła prze-
wód kandydacki z zakresu historii sztuki na podsta-
wie pracy o architekcie Janie Krystianie Kammsetze-
rze. Zdała wszystkie egzaminy z wynikiem bardzo do-
brym w jesieni r. 1959, a obrona pracy doktorskiej
odbyła się 30.VI. 1960 r.
W okresie od 1945 r. wydała następujące prace
z materiałów prof. Batowskiego i pod jego nazwi-
skiem:
1. Z dziejów twórczości Gregoria Guglielmiego. PAU.
Kraków 1948.
2. Aleksander Kucharski. T.N.W. Warszawa 1948.
3. Teodor i Krzysztof Lubienieccy. T.N.W. Warsza-
wa 1949.
4. Malarki Stanisława Augusta. Wrocław 1951. Zakład
Naród, im. Ossolińskich.
5. Marcello Bacciarelli. Okres pierwszy — lata
1731—-1763/66. „Biul. Hist. Sztuki”, XIII, 1951, nr 4.
6. Pałac Tyszkiewiczów w Warszawie. Dzieje budo-
wy i dekoracji w XVIII w.”, Rocznik Hist. Sztuki”,
t. I. Wrocław 1956.
W r. 1959 opracowała życiorys arch. Jana Gries-
meyera do „Polskiego Słownika Biograficznego”.
Życie dr Natalii Batowskiej jest wzruszającym
przykładem pełnego oddania się i poświęcenia bez
reszty nauce, zarówno w dziedzinie jej organizacji,
jak też naukowych prac pomocniczych i później sa-
modzielnych. Dżięki swemu zapałowi do badań nauko-
wych i bezkompromisowej precyzji w ich prowadze-
niu stanowiła wzór dla studentów i kolegów. Uczyn-
na i przyjazna dla wszystkich, była niezwykle cenio-
na i łubiana, a liczni młodzi historycy sztuki zawdzię-
czają jej bardzo wiele. Jak najchętniej udostępniała
bezcenne materiały naukowe, pozostałe po prof. Ba-
towskim, które posłużyły do udokumentowania nie-
jednej pracy magisterskiej i doktorskiej oraz dopo-
mogły w prowadzeniu badań zwłaszcza nad sztuką
warszawską i sztuką polską Wieku Oświecenia.
Zmarła 14.11.1961 r. w Warszawie.
Pamięć Jej na stałe związała się z Uniwersytetem
Warszawskim i z uniwersyteckim Instytutem Historii
Sztuki.
Stanisław Lorentz
DR NATALIA BATOWSKA
Natalia Kadymówna-Batowska urodziła się w War-
szawie dnia 27.VTI.1894 r. i tu ukończyła szkołę śred-
nią, najpierw pensję K. Kochanowskiej, a następnie
2-letnie Kursy T. Raczkowskiej. W czasie pierwszej
wojny światowej pracowała społecznie w Tow. Opieki
nad Dziećmi oraz Straży Obywatelskiej w pałacu
Blanka, w charakterze sekretarki Wydziału do szcze-
gólnych poleceń kierowanym przez mec. mec. Jana
Urbanowskiego i Stanisława Patka. Uczęszczała wów-
czas na wykłady, organizowane na kursach poprze-
dzających powstanie Wolnej Wszechnicy, m. in. na
wykłady z zakresu historii sztuki dra Alfreda Lauter-
bacha.
Od IX.1915 r. była zajęta w Komisji powołanej do
opracowania statutów dwóch wyższych uczelni war-
szawskich: Politechniki i Uniwersytetu. Od
15.XI.1915 r., tj. od dnia uruchomienia Uniwersytetu
Warszawskiego została zatrudniona jako urzędnik
Rektoratu UW i pracę tę spełniała do 30.XI.1932 r.
Kilkakrotnie w tym czasie była zagranicą, w tym
dwukrotnie we Francji, gdzie w r. 1924 ukończyła
wakacyjny kurs dla cudzoziemców przy Uniwersyte-
cie w Nancy. W 1933—39 zajęła się studiami z za-
kresu filologii i historii sztuki, przygotowując się do
egzaminów magisterskich. W r. 1939 ukończyła Wy-
dział Humanistyki UW w zakresie filologii angiel-
skiej ze stopniem magistra. Jednocześnie pomagała
mężowi, prof. dr Zygmuntowi Batowskiemu jako je-
go sekretarka.
Od r. 1939 podczas wojny i okupacji zajmowała
się przepisywaniem na maszynie rękopisów Męża
(większość z nich spaliła się w okresie Wojny) oraz
nauczaniem języka angielskiego.
Po tragicznej śmierci prof. Batowskiego 1.IX.1944 r.
została wywieziona do Gorzkowic, skąd została skie-
rowana do szpitala w Piotrkowie. Po wyjściu ze
szpitala pracowała w Piotrkowie w Polskim Czerwo-
nym Krzyżu.
1.11.1945 r. zaczęła pracę w Uniwersytecie jako
zaSt. sekretarza UW, następnie jako kierownik Sekre-
tariatu UW. Pracę tę uważała za przejściową, prag-
nęła bowiem wrócić do pracy naukowej, którą rozpo-
częła przed wojną 1939 r. Toteż nie przerywając
swoich obowiązków w Rektoracie, zajęła się resty-
tucją zniszczonej biblioteki Seminarium anglistycz-
nego UW. Od 1.IV.1945 była czynna jako asystent-
wolontariusz i bibliotekarz Seminarium Anglistycz-
nego. Od 1.VI.1946 r. do 31.VIII.1949 r. — jako asystent
Zakładu Anglistyki. W r. 1950 wniosła podanie na
Wydział Filologiczny o wszczęcie przewodu doktor-
skiego. Jednakże gdy w Instytucie Historii Sztuki UW
uruchomiono 1.III.1950 r. etat pracownika nauk.-techn.,
została przez kierownictwo Instytutu powołana na to
stanowisko. Było to tym bardziej uzasadnione, że od
r. 1946 dr Batowska zajęła się przygotowywaniem do
druku ocalonych rękopisów Męża, a praca w Insty-
tucie Historii Sztuki umożliwiała łatwiejszy kontakt
bezpośredni z profesorami i in. pracownikami nauko-
wymi oraz ułatwiała korzystanie z biblioteki Instytu-
tu. W Rektoracie pracowała dr Batowska nadal, na
połowie etatu do 31.1.1952 r. W r. 1956 wszczęła prze-
wód kandydacki z zakresu historii sztuki na podsta-
wie pracy o architekcie Janie Krystianie Kammsetze-
rze. Zdała wszystkie egzaminy z wynikiem bardzo do-
brym w jesieni r. 1959, a obrona pracy doktorskiej
odbyła się 30.VI. 1960 r.
W okresie od 1945 r. wydała następujące prace
z materiałów prof. Batowskiego i pod jego nazwi-
skiem:
1. Z dziejów twórczości Gregoria Guglielmiego. PAU.
Kraków 1948.
2. Aleksander Kucharski. T.N.W. Warszawa 1948.
3. Teodor i Krzysztof Lubienieccy. T.N.W. Warsza-
wa 1949.
4. Malarki Stanisława Augusta. Wrocław 1951. Zakład
Naród, im. Ossolińskich.
5. Marcello Bacciarelli. Okres pierwszy — lata
1731—-1763/66. „Biul. Hist. Sztuki”, XIII, 1951, nr 4.
6. Pałac Tyszkiewiczów w Warszawie. Dzieje budo-
wy i dekoracji w XVIII w.”, Rocznik Hist. Sztuki”,
t. I. Wrocław 1956.
W r. 1959 opracowała życiorys arch. Jana Gries-
meyera do „Polskiego Słownika Biograficznego”.
Życie dr Natalii Batowskiej jest wzruszającym
przykładem pełnego oddania się i poświęcenia bez
reszty nauce, zarówno w dziedzinie jej organizacji,
jak też naukowych prac pomocniczych i później sa-
modzielnych. Dżięki swemu zapałowi do badań nauko-
wych i bezkompromisowej precyzji w ich prowadze-
niu stanowiła wzór dla studentów i kolegów. Uczyn-
na i przyjazna dla wszystkich, była niezwykle cenio-
na i łubiana, a liczni młodzi historycy sztuki zawdzię-
czają jej bardzo wiele. Jak najchętniej udostępniała
bezcenne materiały naukowe, pozostałe po prof. Ba-
towskim, które posłużyły do udokumentowania nie-
jednej pracy magisterskiej i doktorskiej oraz dopo-
mogły w prowadzeniu badań zwłaszcza nad sztuką
warszawską i sztuką polską Wieku Oświecenia.
Zmarła 14.11.1961 r. w Warszawie.
Pamięć Jej na stałe związała się z Uniwersytetem
Warszawskim i z uniwersyteckim Instytutem Historii
Sztuki.
Stanisław Lorentz