Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (23.1961)

RECENZJE

WYSTAWA RYSUNKÓW WŁOSKICH

ZE ZBIORÓW POLSKICH W ITALII

Artykuł jest komentarzem do wystawy rysunków
weneckich ze zbiorów polskich, zorganizowanej w We-
necji przez Muzeum Narodowe w Warszawie oraz
Instytut Historii Sztuki Fundacji Giorgio Cini we
wrześniu i październiku 1958 r. Po kolejnym odwie-
dzeniu Florencji, Neapolu, Rzymu i Bolonii wystawa
zakończyła się w maju 1959 r. w Mediolanie, gdzie
oprócz rysunków weneckich wystawiono wszystkie
karty z siedemnastowiecznego albumu zw. „Codice
Bonol a”.

Katalog rysunków weneckich autorka opracowy-
wała w Wenecji na zaproszenie i przy wielostronnej

pomocy Instytutu Historii Sztuki Fundacji Cini,
którego była gościem. W pracy swojej doznała opieki
i nadzwyczaj życzliwej pomocy od dyrektora Insty-
tutu, prof. Giuseppe Fiocco i jego najbliższych współ-
pracowników: prof. N. Iwanowa, dr A. Bettagno
i dr L. Moretti. Korzystała też z uwag zapraszanych
na konsultacje uczonych znawców sztuki weneckiej,
których z wdzięcznością wymienia.

Praca nad katalogiem nie była prosta gdyż zagad-

nienie rysunków weneckich ma obfitą literaturę,
w Polsce tylko częściowo dostępną, na której prze-
studiowanie dwumiesięczny pobyt w Wenecji nie był

wystarczający.

Autorka omawia stan badań nad rysunkiem we-

neckim, niemal wyczerpujących w zakresie materia-
łów z w. XVI i XVIII, ledwie zapoczątkowanych je-
żeli idzie o studia nad rysunkiem w. XVII, którym

dopiero wydawnictwa opublikowane w r. 1959, a więc
w rok po katalogu Disegni Veneti in Polonia, dały

właściwe po t—
Przywiezi E
fachowo, po ET o
nowiły mat( ~....r
to weneccy -
rysunkach bEw
blemowość — T~
materiałów E

W a.UL.ty\, V4 kZ j ——
nie sprosto’= o
dalszych stu E
W liczbie E-
ne rysunki E co
statecznie jeE
liło na postE.
miast, wywz s
bucje. Auto =—
akceptując, < —
które dalsz E
publikacje, aE—
nio, lub ujE
cyjne.
, = 10
Nie chcąc zz—
opublilkowan —



raz pierwszy szereg rysunków z polskich zbiorów,
które przypisuje artystom weneckim, zapowiadając
w miarę posuwania się swoich studiów uprzystęp-
nianie dalszych materiałów z tej dziedziny.
* * *
Opracowanie rysunków z kolekcji Bonoli autorka
omówiła w czerwcu 1959 r. (Biul. Hist. Sztuki, XXII,
1960, I), zdając sprawę ze stanu badań nad rysunkami
lombardżkimi końca XVII i XVIII w. i wyrażając
przypuszczenie, że w zbiorach Ambrozjany, a także
w Anglii, mogą znaleźć się dalsze rysunki z tej
kolekcji. Na tym miejscu zaznacza jedynie iż pozo-
stając we Włoszech dalsze sześć miesięcy korzystała
nadal z wszelkiego rodzaju pomocy Instytutu Historii
Sztuki Fundacji Cini, w szczególności prof. Fiocco
i dr Bettagno, wyraża też wdzięczność za korektę
językową i literacką wydawcy Neri Pozza i jego
żonie Lei Quaretti. Ponieważ studia swoje musiała
rozszerzyć na Mediolan, a po części także na Rzym
autorka wymienia z wdzięcznością szereg osób, które
ułatwiły jej prace w tych miastach.
Cytując głosy naukowców o publikacji I disegni
del Codice Bonola del Museo di Varsavia autorka
zatrzymuje się dłużej nad opracowanym przez Emmę
Spina Barelli katalogiem rysunków mistrzów lom-
bardzkich wczesnego Seicenta ze zbiorów Ambrozja-
ny, 1959, który powołuje się wielokrotnie na rysunki
warszawskiego „Codice Bonola”. W katalogu tym, na
osiemdziesiąt siedem rysunków z Ambrozjany, sie-
demnaście podaną ma proweniencję z kolekcji Bo-
noli, stwierdzoną na podstawie charakteru pisma
występującego na rysunkach warszawskich. Sądząc
z pisma widocznego na reprodukcjach autorka przy-
pisuje proweniencję ze zbioru Bonoli dalszym szesna-
stu rysunkom opisanym w tym katalogu. Wysuwa
też przypuszczenie że z tego samego zbioru pocho-
dzić mogą także rysunki pozbawione adnotacji zbie-
racza wskutek zdjęcia ze starych kartonów. Ponieważ
katalog obejmuje tylko rysunki lombardzkie i ogra-
nicza się do jednego 'trzydziestolecia nie ulega wątpli-
wości, że następne opracowania rysunków z Ambroz-
jany ujawnią dalsze materiały pochodzące z tej ko-
lekcji. W ten sposób Giorgio Bonola wyrasta na zbie-
racza o ściśle sprecyzowanych zainteresowaniach,
świadomie gromadzącego materiały do historii sztuki
swojego kraju.
Wystawy rysunków włoskich ze zbiorów polskich
przyniosły trzy ważne osiągnięcia. Największym jest
odkrycie kolekcji Bonoli i wydobycie z zapomnienia
siedemnastowiecznego zbieracza rysunków, drugim
odsłonięcie nieznanej dotąd, najwcześniejszej fazy
G. B. Tiepola jako rysownika, trzecim ujawnienie
grupy rysunków G. A. Pellegrini o ustalonej w przy-
bliżeniu chronologii i o charakterystycznej fakturze.
Autorka podkreśla zasługę prof. Fiocco, który
swym obszernym programem rozpowszechniania i po-
głębienia wiedzy o sztuce weneckiej czasów minio-
nych objął także polskie zbiory rysunków, a docenia-
jąc znaczenie warszawskiego Codice Bonola rozsze-
rzył ramy tego programu na mało dotąd zbadane
sprawy sztuki w północnych Włoszech.