DOI issue:
Nr. 4
DOI article:Miscellanea
DOI article:Szczepińska-Tramer, Joanna: Z materiałów o życiu i działalności Leopolda Zborowskiego
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.45619#0396
JOANNA SZCZEPIŃSKA
Z MATERIAŁÓW O ŻYCIU I DZIAŁALNOŚCI LEOPOLDA ZBOROWSKIEGO*
Nowa epoka sztuki nowoczesnej stworzyła własny
typ mecenatu, jakim stała się instytucja marchands
de tableaux —■ terminu tego używać będę w dalszym
ciągu w brzmieniu francuskim, bowiem polskie okre-
ślenie „handlarz Obrazów” nie wydaje się adekwatne
w odniesieniu do potężnych nieraz właścicieli wiel-
kich galerii sztuki, dyrygujących ruchem artystycz-
nym w obrębie całego kraju, a nieraz o zasięgu znacz-
nie wykraczającym poza jego granice.
U początków tej Wielkiej dynastii stał salon Du-
rand -Ruel’a-oj ca. Rozpoczyna on obszerną listę
marchandów i właścicieli galerii, wśród których na-
zwiska Ojca Tanguy, Pere Soulier, Berthe Weil, obok
GoupiFa, Vollard’a, Charpentier’a, Paul Guillaume’a,
Bernheim’a, Kahnweiler’a, Rosenberga i innych we-
szły do historii sztuki jako hasła placówek kultural-
nych, które stopniowo, a do dziś już całkowicie prze-
jęły od oficjalnych lub niezależnych Salonów inicja-
tywę organizowania życia artystycznego, tworząc roz-
gałęziony system nieodłącznie związany z dziejami
współczesnego malarstwa.
„Un veritable marchand de tableaux — napisał
kiedyś Paul Durand-Ruel — doit etre en meme temps
un amateur eclaire, pręt d sacrifier au besoin son
interet apparent du jour d ses convictions artistiąues,
et preferant lutter contrę łes speculateurs que s’as-
socier d leurs agissements” ł. Takim był, jak się wy-
daje, Leopold Zborowski.
Zdumiewająca energia i żywotność, a zarazem aż
dziecinna czasem lekkomyślność tego człowieka, łą-
czącego w sobie niekłamany romantyzm i wielki urok
osobisty — z sybarytyzmem bon-viveur’a, a zachłan-
ną miłość życia i gorączkowy pośpiech w korzystaniu
* Przy .opracowaniu niniejszego artykułu korzystałam
z wiadomości, udzielonych mi łaskawie przez p. L. Cze-
chowską, p. prof. Nawroczyńską, prof. Eibischa i kustosza
R. Zrębowicza, którym .przy tej okazji składam serdeczne
podzięk ow a ni a.
z jego uroków — z niecodzienną odpornością na tru-
dy, wytrwałością i uporem, wszystko to sprawia, że
dla dzisiejszego Obserwatora pozostał on postacią
uderzająco żywą, niezwykle czysto i wyraźnie rysu-
jącą się na tle swojej epoki.
Piśmiennictwo polskie, dotyczące Zborowskiego,
jest nader skromne. Stosunkowo najwięcej uwagi po-
święcił mu w kilku artykułach sprzed wojny, w audy-
cjach radiowych i w opublikowanych ostatnio wspom-
nieniach Roman Zrębowicz. Kilka lakonicznych
wspomnień, które ukazały się w prasie z okazji śmier-
ci Zborowskiego, zachowane fragmenty korespondencji
oraz relacje rodziny i znajomych stanowią właściwie
cały dostępny zasób wiadomości.
Nieco lepiej przedstawia się sprawa w literaturze
obcej. Postać Zborowskiego zajmuje z natury rzeczy
dużo miejsca w monografiach Modiglianiego, Souti-
ne’a, Utrilla, zresztą w najsprzeczniejszych i nieraz
fantastycznych relacjach. Dość obszerne charaktery-
styki znaleźć można we wspomnieniach Carco, Sal-
mon’a, Michel-George-Michel’a, F. Fels’a, Luni Cze-
ch wskiej, Berthe Weil. Daleko bogatsze od polskich
pod względem ilości i treści wspomnienia pośmiertne
w prasie francuskiej i włoskiej oraz kilka publiko-
wanych utworów Zborowskiego nie wyczerpują, jak
się zdaje, pełnej bibliografii tematu.
Leopold Zborowski urodził się w Zaleszczykach
w 1889 lub 1890 r. jako syn właściciela majątku
w okolicach Lwowa i, jak głosi tradycja rodzinna,
potomek niesławnej pamięci Samuela. Uczęszczał do
szkół we Lwowie, potem w Krakowie. Tam też stu-
diował, zarabiał jako nauczyciel (korepetytor?), pisał
i P. Durand-Ruel w ,,Revue Internationale de
l’art et de la curiosite”, 1869, cyt. za J. Leymarie,
L’impresionnisme, Geneve 1959, t. I, s. 99.
372
Z MATERIAŁÓW O ŻYCIU I DZIAŁALNOŚCI LEOPOLDA ZBOROWSKIEGO*
Nowa epoka sztuki nowoczesnej stworzyła własny
typ mecenatu, jakim stała się instytucja marchands
de tableaux —■ terminu tego używać będę w dalszym
ciągu w brzmieniu francuskim, bowiem polskie okre-
ślenie „handlarz Obrazów” nie wydaje się adekwatne
w odniesieniu do potężnych nieraz właścicieli wiel-
kich galerii sztuki, dyrygujących ruchem artystycz-
nym w obrębie całego kraju, a nieraz o zasięgu znacz-
nie wykraczającym poza jego granice.
U początków tej Wielkiej dynastii stał salon Du-
rand -Ruel’a-oj ca. Rozpoczyna on obszerną listę
marchandów i właścicieli galerii, wśród których na-
zwiska Ojca Tanguy, Pere Soulier, Berthe Weil, obok
GoupiFa, Vollard’a, Charpentier’a, Paul Guillaume’a,
Bernheim’a, Kahnweiler’a, Rosenberga i innych we-
szły do historii sztuki jako hasła placówek kultural-
nych, które stopniowo, a do dziś już całkowicie prze-
jęły od oficjalnych lub niezależnych Salonów inicja-
tywę organizowania życia artystycznego, tworząc roz-
gałęziony system nieodłącznie związany z dziejami
współczesnego malarstwa.
„Un veritable marchand de tableaux — napisał
kiedyś Paul Durand-Ruel — doit etre en meme temps
un amateur eclaire, pręt d sacrifier au besoin son
interet apparent du jour d ses convictions artistiąues,
et preferant lutter contrę łes speculateurs que s’as-
socier d leurs agissements” ł. Takim był, jak się wy-
daje, Leopold Zborowski.
Zdumiewająca energia i żywotność, a zarazem aż
dziecinna czasem lekkomyślność tego człowieka, łą-
czącego w sobie niekłamany romantyzm i wielki urok
osobisty — z sybarytyzmem bon-viveur’a, a zachłan-
ną miłość życia i gorączkowy pośpiech w korzystaniu
* Przy .opracowaniu niniejszego artykułu korzystałam
z wiadomości, udzielonych mi łaskawie przez p. L. Cze-
chowską, p. prof. Nawroczyńską, prof. Eibischa i kustosza
R. Zrębowicza, którym .przy tej okazji składam serdeczne
podzięk ow a ni a.
z jego uroków — z niecodzienną odpornością na tru-
dy, wytrwałością i uporem, wszystko to sprawia, że
dla dzisiejszego Obserwatora pozostał on postacią
uderzająco żywą, niezwykle czysto i wyraźnie rysu-
jącą się na tle swojej epoki.
Piśmiennictwo polskie, dotyczące Zborowskiego,
jest nader skromne. Stosunkowo najwięcej uwagi po-
święcił mu w kilku artykułach sprzed wojny, w audy-
cjach radiowych i w opublikowanych ostatnio wspom-
nieniach Roman Zrębowicz. Kilka lakonicznych
wspomnień, które ukazały się w prasie z okazji śmier-
ci Zborowskiego, zachowane fragmenty korespondencji
oraz relacje rodziny i znajomych stanowią właściwie
cały dostępny zasób wiadomości.
Nieco lepiej przedstawia się sprawa w literaturze
obcej. Postać Zborowskiego zajmuje z natury rzeczy
dużo miejsca w monografiach Modiglianiego, Souti-
ne’a, Utrilla, zresztą w najsprzeczniejszych i nieraz
fantastycznych relacjach. Dość obszerne charaktery-
styki znaleźć można we wspomnieniach Carco, Sal-
mon’a, Michel-George-Michel’a, F. Fels’a, Luni Cze-
ch wskiej, Berthe Weil. Daleko bogatsze od polskich
pod względem ilości i treści wspomnienia pośmiertne
w prasie francuskiej i włoskiej oraz kilka publiko-
wanych utworów Zborowskiego nie wyczerpują, jak
się zdaje, pełnej bibliografii tematu.
Leopold Zborowski urodził się w Zaleszczykach
w 1889 lub 1890 r. jako syn właściciela majątku
w okolicach Lwowa i, jak głosi tradycja rodzinna,
potomek niesławnej pamięci Samuela. Uczęszczał do
szkół we Lwowie, potem w Krakowie. Tam też stu-
diował, zarabiał jako nauczyciel (korepetytor?), pisał
i P. Durand-Ruel w ,,Revue Internationale de
l’art et de la curiosite”, 1869, cyt. za J. Leymarie,
L’impresionnisme, Geneve 1959, t. I, s. 99.
372