Instytut Sztuki (Warschau) [Editor]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Editor]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Editor]: Biuletyn Historii Sztuki (32.1970)

KRONIKA STOWARZYSZENIA HISTORYKÓW SZTUKI


tecznie zniknęły gotyckie partie
zamku.
Ponieważ późniejsze lata nie


II. 7. Osieczna, rzuty poziome przyziemia płn.-zach. skrzydła zamku,

przyniosły mu dalszych katakliz-
mów, zamek najpewniej przetrwał
grosso modo w formie nadanej mu
przez Jana Opalińskiego do przebu-
dowy w latach 1890—1908, a w każ-
dym razie do roku 1752, kiedy to
dokonano wizji majętności osieczyń-
skiej. Aktualny stan budynku i pla-
ny przebudowy nie pozwalają na
dokładne wpisanie tekstu wizji w
architekturę ani też na wiążącą re-
konstrukcję układu przestrzennego'
i rozplanowania wnętrz przed ro-
kiem 1890. Mimo to niektóre ele-
menty można określić w sposób
dość pewny.
Główne „pomieszkanie” mieściło
się we wschodniej części obecnego
skrzydła południowego (ił. 6). I dziś
wyróżnia się ona w planie i bryle
zamku (jej „barokowa” fasada jest
jednak raczej z końca XIX w.),
pierwotnie stanowiła samodzielny
budynek. Stanął on zapewne w cza-

plan przebudowy i częściowa inwentaryzacja, 1900 r. (Oryg. w Archi-

wum M. Poznania)
Z natury rzeczy rzeźbiarz uniknął
w Osiecznej kointrreformacyjnej
symboliki, którą chętnie się po-
sługiwał, wprowadzając w zamian
symbole dobrobytu, bardziej na
miejscu w portalu ziemiańskiej re-
zydencji.
Portal i tablica herbowa (il. 5,
zapewne dzieło tegoż mistrza), z
Osiecznej powiększają znane do tej
pory oeuure artysty o rzeźbę archi-
tektoniczną — jednocześnie świad-
czą, że główną domeną jego twór-
czości była rzeźba nagrobkowa.
*
W roku 1665 zamek w Osiecznej
spłonął. Ówczesny dziedzic i funda-
tor odbudowy, nie chcąc ustępować
poprzednikowi, również pozostawił
inskrypcję fundacyjną: „Illustrissi-
mus Joannes de Bnin / Opaleński
Palatinus Bresten / Maior Polon.
Generalis Postferam de Flagratio-
mem A. 1665 / Arcem Hanc Piane /
lgnę consumptam / Restaurauit / et
in Hanc Formam Gratae Posteritate
redegit.”
Nie wiadomo, do jakiego stopnia
określenie „arx piane ignem con-
sumpta” było zgodne z rzeczywisto-
ścią. Słowa „in hanc formam” po-
siadały sens informacyjny tylko dla
współczesnych, ewentualnie jednak
mogą sugerować dość poważną róż-


nicę między architekturą zniszczo-
ną przez ogień a powstałą w wyni-
ku odbudowy. Wtedy może osta-

li. 8. Osieczna, rzuty poziome przyziemia i wyższych kondygnacji pld-
-wsch. części zamku, plan przebudowy i częściowa inwentaryzacja,
1890 r. (Oryg. w Archiwum M. Poznania)

406