Zitierlink:
https://digi.ub.uni-heidelberg.de/diglit/bhs1987/0061
ŚREDNIOWIECZNE EMALIE Z LIMOGES W ZBIORACH KRAKOWSKICH
w Szwecji. Jeden z nich przechowywany jest w kościele w Arla
(il. 15), drugi — w zbiorach Uniwersitetets Historiska Museum
w Lund23. Figurka Chrystusa na plakiecie z Albigowej ma
takie same krępe proporcje, niemal identyczny rysunek torsu
o skrótowo potraktowanych mięśniach brzucha lecz z wyraźnie
zaznaczonym obojczykiem. Bardzo podobnie ułożono są ra-
miona z opadającymi ku dołowi dłońmi i wysuniętym w górę
kciukiem. Uderzające jest podobieństwo dość rzadko stoso-
wanego w Limoges typu twarzy o pełnych rysach, ze stromo
opadającymi wąsami. Identyczno są również kształt i deko-
racja korony, a także rezerwowany, złocony nimb, zdobiony
na obrzeżu zygzakowatą linią. W zbliżony sposób układają się
również fałdy perizonium. Zasadniczo jedynym elementem
różniącym naszą figurkę od wymienionych zabytków jest brak
emaliowanego pasa, podtrzymującego perizonium. Plakietę
środkową krzyża z Albigowej można więc uznać za wyrób
tego samego warsztatu, lecz może nieco późniejszy, z 2 dżie-
sięciolecia XIII w., za czym przemawia brak emaliowanego
pasa, świadczący prawdopodobnie o powieleniu wzoru, który
uległ zubożeniu.
Z ciekawym zjawiskiem mamy do czynienia w przypadku
krzyża znajdującego się w Zbiorach Czartoryskich, zakupio-
nego przez księcia Władysława Czartoryskiego przed rokiem
1893 (il. 16)24. Został on zapewne w XIX w. zmontowany
z dwóch krzyży: z jodnogo pochodzi plakieta środkowa z fi-
gurką Chrystusa, z innego — plakietki w zakończeniach ra-
mion. Przemawia za tym inny kolor obiegającej je obwódki
oraz odmienny kształt rozetek w tło. Plakietki na belce po-
ziomej zostały ponadto przycięte tak, że umieszczone na nich
postacie ŚŚ. Świadków jakby nie mieszczą się i zachodzą lekko
na płaszczyznę plakiety środkowej. Zarówno ta plakieta, jak
i plakietki w zakończeniach ramion powstały jednali prawdo-
podobnie w tym samym czasie, tj. w 2 ćwierci XIII w. Figurkę
Chrystusa łączą pewne podobieństwa z postacią na krzyżu
z Yictoria and Albert Museum w Londynie (il. 17),25 przede
wszystkim zwraca uwagę typ ascetycznej, pełnej bólu twarzy
II. 15. Krzyż z kościoła w Arla. Repr. wg Andersson
II. 14. Plakieta środkowa krzyża z Albigowej, Muzeum Narod.
w Krakowie. Fot. Z. Malinowski.
55
w Szwecji. Jeden z nich przechowywany jest w kościele w Arla
(il. 15), drugi — w zbiorach Uniwersitetets Historiska Museum
w Lund23. Figurka Chrystusa na plakiecie z Albigowej ma
takie same krępe proporcje, niemal identyczny rysunek torsu
o skrótowo potraktowanych mięśniach brzucha lecz z wyraźnie
zaznaczonym obojczykiem. Bardzo podobnie ułożono są ra-
miona z opadającymi ku dołowi dłońmi i wysuniętym w górę
kciukiem. Uderzające jest podobieństwo dość rzadko stoso-
wanego w Limoges typu twarzy o pełnych rysach, ze stromo
opadającymi wąsami. Identyczno są również kształt i deko-
racja korony, a także rezerwowany, złocony nimb, zdobiony
na obrzeżu zygzakowatą linią. W zbliżony sposób układają się
również fałdy perizonium. Zasadniczo jedynym elementem
różniącym naszą figurkę od wymienionych zabytków jest brak
emaliowanego pasa, podtrzymującego perizonium. Plakietę
środkową krzyża z Albigowej można więc uznać za wyrób
tego samego warsztatu, lecz może nieco późniejszy, z 2 dżie-
sięciolecia XIII w., za czym przemawia brak emaliowanego
pasa, świadczący prawdopodobnie o powieleniu wzoru, który
uległ zubożeniu.
Z ciekawym zjawiskiem mamy do czynienia w przypadku
krzyża znajdującego się w Zbiorach Czartoryskich, zakupio-
nego przez księcia Władysława Czartoryskiego przed rokiem
1893 (il. 16)24. Został on zapewne w XIX w. zmontowany
z dwóch krzyży: z jodnogo pochodzi plakieta środkowa z fi-
gurką Chrystusa, z innego — plakietki w zakończeniach ra-
mion. Przemawia za tym inny kolor obiegającej je obwódki
oraz odmienny kształt rozetek w tło. Plakietki na belce po-
ziomej zostały ponadto przycięte tak, że umieszczone na nich
postacie ŚŚ. Świadków jakby nie mieszczą się i zachodzą lekko
na płaszczyznę plakiety środkowej. Zarówno ta plakieta, jak
i plakietki w zakończeniach ramion powstały jednali prawdo-
podobnie w tym samym czasie, tj. w 2 ćwierci XIII w. Figurkę
Chrystusa łączą pewne podobieństwa z postacią na krzyżu
z Yictoria and Albert Museum w Londynie (il. 17),25 przede
wszystkim zwraca uwagę typ ascetycznej, pełnej bólu twarzy
II. 15. Krzyż z kościoła w Arla. Repr. wg Andersson
II. 14. Plakieta środkowa krzyża z Albigowej, Muzeum Narod.
w Krakowie. Fot. Z. Malinowski.
55