Zitierlink:
https://digi.ub.uni-heidelberg.de/diglit/bhs1987/0081
IKONOGRAFIA KANONIZACYJNA ŚW. STANISŁAWA BISKUPA
II. 2. Pieczęć biskupa Prandoty; a. odcisk. Repr. wg Piekosińskiego: b. schemat. Rys. A. Kołakowska.
prawnych, a posiadanie przez kościół katedralny relikwii mę-
czennika — racji natury liturgicznej14.
Dzieje medali nie są nam znane. W okresie międzywojen-
nym znajdowały się w prywatnycli kolekcjach w Pradze czes-
kiej; dziś jeden z egzemplarzy przechowywany jest w tam-
tejszym Muzeum Narodowym. Majkowski, w oparciu o prze-
słanki stylistyczne i paleograficzne uznał, iż matryca medali
powstała w Krakowie w 2 poł. XIII w., a emisja ich miała
przypuszczalnie związek z uroczystościami pokanonizacyjny-
mi, jakie odbyły się tu w 1254 r., w dzień św. Stanisława. Na
uroczystości te przybyły rzesze pątników; dorobione do
medali uszka świadczyć by mogły o przeznaczeniu ich dla
pielgrzymów15. Dodać należy, iż sama koncepcja ideowa
wyobrażonej sceny, znamionująca wczesny etap rozwoju
kultu, również daje podstawę do datowania obiektu na lata
bezpośrednio po kanonizacji. Znaczenie decydujące dla usta-
lenia czasu sporządzenia matrycy ma pokrewieństwo ikono-
graficzne przedstawienia na medalu i na contrasigillum
biskupa krakowskiego Prandoty16 wskazujące na okres rzą-
dów tegoż biskupa w latach 1253—1266, i pozwalające
przypisać inicjatywę emisji medali środowisku kleru katedral-
nego. Monumentalny charakter ikonografii sugeruje, że medale
wybito na jakąś nadzwyczajną okazję, a taką za czasów bisku-
pa Prandoty była uroczystość kanonizacji św. Stanisława i jej
obchody w Krakowie w roku następnym.
Wspomniane wyżej contrasigillum większej pieczęci bis-
kupa Prandoty17 (il. 2a, b) zawiera wyobrażenie postaci
biskupa, w ujęciu analogicznym do przedstawienia na medalu.
Z obydwu stron głowy znajduje się rysunek ptaka, przy czym
lewy jest znacznie uszkodzony; sądząc po ustawieniu ptaka
drugiego, oba zwrócone były dośrodkowo. W legendzie na
otoku wymienione jest imię św. Stanisława.
Inskrypcja ta oraz motyw ptaków-orlów przesądza o iden-
tyfikacji biskupa ze św. Stanisławem. Przedstawienie na pie-
częci prezentuje bowiem skróconą redakcję schematu ikono-
graficznego występującego na medalu.
Pieczęć znana jest z dokumentu z roku 126618, toteż czas
jej powstania wyznaczają lata 1253—1266.
Interesującym dla nas obiektem jest też tympanon z koś-
cioła św. Stanisława w Starym Zamku (d. Quetsch) na Dolnym
Śląsku. Tympanon jest obustronnie rzeźbiony i wykonany
z jednego bloku piaskowca. Na awersie (il. 3), którego pole
przedzielone jest kolumną, znajduje się po stronie prawej
postać tronującej Matki Boskiej z Dzieciątkiem, po stronie
75
II. 2. Pieczęć biskupa Prandoty; a. odcisk. Repr. wg Piekosińskiego: b. schemat. Rys. A. Kołakowska.
prawnych, a posiadanie przez kościół katedralny relikwii mę-
czennika — racji natury liturgicznej14.
Dzieje medali nie są nam znane. W okresie międzywojen-
nym znajdowały się w prywatnycli kolekcjach w Pradze czes-
kiej; dziś jeden z egzemplarzy przechowywany jest w tam-
tejszym Muzeum Narodowym. Majkowski, w oparciu o prze-
słanki stylistyczne i paleograficzne uznał, iż matryca medali
powstała w Krakowie w 2 poł. XIII w., a emisja ich miała
przypuszczalnie związek z uroczystościami pokanonizacyjny-
mi, jakie odbyły się tu w 1254 r., w dzień św. Stanisława. Na
uroczystości te przybyły rzesze pątników; dorobione do
medali uszka świadczyć by mogły o przeznaczeniu ich dla
pielgrzymów15. Dodać należy, iż sama koncepcja ideowa
wyobrażonej sceny, znamionująca wczesny etap rozwoju
kultu, również daje podstawę do datowania obiektu na lata
bezpośrednio po kanonizacji. Znaczenie decydujące dla usta-
lenia czasu sporządzenia matrycy ma pokrewieństwo ikono-
graficzne przedstawienia na medalu i na contrasigillum
biskupa krakowskiego Prandoty16 wskazujące na okres rzą-
dów tegoż biskupa w latach 1253—1266, i pozwalające
przypisać inicjatywę emisji medali środowisku kleru katedral-
nego. Monumentalny charakter ikonografii sugeruje, że medale
wybito na jakąś nadzwyczajną okazję, a taką za czasów bisku-
pa Prandoty była uroczystość kanonizacji św. Stanisława i jej
obchody w Krakowie w roku następnym.
Wspomniane wyżej contrasigillum większej pieczęci bis-
kupa Prandoty17 (il. 2a, b) zawiera wyobrażenie postaci
biskupa, w ujęciu analogicznym do przedstawienia na medalu.
Z obydwu stron głowy znajduje się rysunek ptaka, przy czym
lewy jest znacznie uszkodzony; sądząc po ustawieniu ptaka
drugiego, oba zwrócone były dośrodkowo. W legendzie na
otoku wymienione jest imię św. Stanisława.
Inskrypcja ta oraz motyw ptaków-orlów przesądza o iden-
tyfikacji biskupa ze św. Stanisławem. Przedstawienie na pie-
częci prezentuje bowiem skróconą redakcję schematu ikono-
graficznego występującego na medalu.
Pieczęć znana jest z dokumentu z roku 126618, toteż czas
jej powstania wyznaczają lata 1253—1266.
Interesującym dla nas obiektem jest też tympanon z koś-
cioła św. Stanisława w Starym Zamku (d. Quetsch) na Dolnym
Śląsku. Tympanon jest obustronnie rzeźbiony i wykonany
z jednego bloku piaskowca. Na awersie (il. 3), którego pole
przedzielone jest kolumną, znajduje się po stronie prawej
postać tronującej Matki Boskiej z Dzieciątkiem, po stronie
75