DOI Heft:
Nr. 3-4
DOI Artikel:Wiecińska, Izabella: Hiszpańscy malarze martwych natur I połowy wieku XVII: Wystawa w Kimbell Art Museum w Fort Worth
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.48740#0328
RECENZJE — WYSTAWY
zmieniając ich właściwe proporcje. Kompozycje
są albo surowe, ascetyczne, a większa część po-
wierzchni płótna pozostaje niewypełniona, albo
przeciwnie, panuje w nich horror vacui. Wyrazisty
modelunek form uzyskany został przez intensywne,
naturalne światło padające z zewnątrz z lewej
strony. Zupełnie gładkie, bardzo ciemne tło pod-
kreśla różnice walorowe. Mistrzowska technika
trompe 1'oeil i szczególna atmosfera mistycyzmu
jaką są przepojone jego obrazy składają się na
charakterystyczne, niepowtarzalne cechy stylu Jua-
na Sanchez Cotana.
Wprawdzie Velazquez sam nie malował typo-
wych martwych natur, a tzw. bodegones, ale wywarł
on wpływ na innych malarzy, takich jak Fran-
cisco de Burgos Mantilla czy Francisco de Pala-
cios. Spośród jego młodzieńczych dzieł wybranych
na wystawę znalazł się bodegón przedstawiający
znaną scenę biblijną Chrystus w domu Marty i Marii
(1618) (il. 4). Marta przygotowująca posiłek znaj-
duje się na pierwszym planie. Zarys jej postaci
wraz z przedmiotami leżącymi obok na stole u-
kłada się w rytmiczny rysunek hiperboli, podobnej
do tej, którą znamy z obrazów Sanchez Cotana.
Krzywa zaczyna się od głowy dziewczyny i przez
jej lewe ramię oraz trzymany przez nią moździerz
schodzi w dół, kończy się na misce z rybami i pa-
telni z jajkami tworzącymi przemyślną martwą
naturę dopełniającą zwartą, wysmakowaną chro-
matycznie całość.
Alejandro de Loarte (po 1590—1626) mieszkał
na stałe w Madrycie, ale przez pewien czas pracował
w Toledo, gdzie mógł poznać twórczość Juana
Sanchez Cotana, którego wpływ widoczny jest
u Loarte bardzo wyraźnie: wprowadza te same
elementy oraz stosuje podobne zabiegi kompo-
zycyjne. Jednak, co wyraźnie było widać na wy-
stawie, zabrakło mu precyzji i techniki starszego
mistrza. Nie potrafi uzyskać wrażenia głębi
i pewnych subtelności światłocieniowych.
Najwięcej miejsca na wystawie poświęcono
twórczości Juana van der Hamen y León (1596—
1631) pokazując aż jedenaście płócien jego pędzla.
Nie bez przyczyny, był on bowiem jednym z nie-
licznych malarzy martwych natur XVII wieku
w Europie, któremu obrazy tego gatunku przyniosły
nie tylko sławę, ale i spory majątek. Martwa na-
tura ze słodyczami (1622 r., Cleveland Museum
of Art) (il. 5) przedstawia kamienną niszę z umiesz-
czonymi w niej, po prawej stronie drewnianym
pudełkiem na słodycze, na którym stoi patera
z ciemnozielonego szkła, a obok wymyślna w kształ-
cie wenecka karafka z czerwonym winem. W środ-
ku znajduje się inna duża karafka z brązowego
szkła tak ciemnego, że tylko dzięki blikom można
odróżnić jej kontury wyłaniające się z czarnego,
gładkiego tła. Obok, tuż przed paterą leżą poroz-
rzucane połówki orzechów włoskich. Każda rzecz
została oddana z niezwykłym wyczuciem różnic
fakturalnych. Przestrzeń niszy uwydatnia światło
padające z lewej strony i cienie rzucane przez
przedmioty o zróżnicowanych, nieregularnych
kształtach kontrastujących z bardzo ciemnym tłem.
Dominują odcienie żółcieni, ugrów i jasnego brązu.
Jest to jedna z najodważniejszych i najbardziej
wyrafinowanych kompozycji Van der Hamena.
Najważniejsze jego dzieła powstały pomiędzy ro-
kiem 1620, a 1629. Mniej więcej około roku 1626
zaczyna tworzyć tak typowe dla niego dekoracyjne
kompozycje będące połączeniem kilku rozbudo-
wanych martwych natur ustawionych na dwóch
lub trzech kamiennych stopniach, jak np. Martwa
natura z naczyniami ze szkła (z Museum of Fine
Arts w Houston, w stanie Teksas) (il. 6) zbudowana
na zasadzie dwóch przecinających się osi idących
w głąb obrazu. Pierwszą z nich można poprowa-
dzić od lewej strony, czyli od owoców granatu
i melona znajdujących się na najniższym stopniu,
równoległym do nieco wyższego, na którym z ko-
lei leży gałązka z dorodnymi, fioletowo-niebieskimi
śliwkami, a za nią rząd szklanych karafek z dużym,
kryształowym dzbankiem tworzącym wraz z meta-
lowym, płaskim talerzem z kiśćmi winogron drugą
oś obrazu. Przedłużenie jej stanowi wiklinowy ko-
szyk wypełniony pigwami i owocami granatu.
Delikatny promień padający z góry rozjaśnia
przedmioty od lewej ku prawej stronie tworząc
niesłychanie wyszukaną całość. Pod wpływem
Juana van der Hamen tworzyli Antonio Ponce
(1608— po 1662) i Francisco Barrera (działał w Mad-
rycie w latach 1632—1657), ale pokazane na wy-
stawie prace świadczą o dużo mniejszej skali ich
talentu.
310
zmieniając ich właściwe proporcje. Kompozycje
są albo surowe, ascetyczne, a większa część po-
wierzchni płótna pozostaje niewypełniona, albo
przeciwnie, panuje w nich horror vacui. Wyrazisty
modelunek form uzyskany został przez intensywne,
naturalne światło padające z zewnątrz z lewej
strony. Zupełnie gładkie, bardzo ciemne tło pod-
kreśla różnice walorowe. Mistrzowska technika
trompe 1'oeil i szczególna atmosfera mistycyzmu
jaką są przepojone jego obrazy składają się na
charakterystyczne, niepowtarzalne cechy stylu Jua-
na Sanchez Cotana.
Wprawdzie Velazquez sam nie malował typo-
wych martwych natur, a tzw. bodegones, ale wywarł
on wpływ na innych malarzy, takich jak Fran-
cisco de Burgos Mantilla czy Francisco de Pala-
cios. Spośród jego młodzieńczych dzieł wybranych
na wystawę znalazł się bodegón przedstawiający
znaną scenę biblijną Chrystus w domu Marty i Marii
(1618) (il. 4). Marta przygotowująca posiłek znaj-
duje się na pierwszym planie. Zarys jej postaci
wraz z przedmiotami leżącymi obok na stole u-
kłada się w rytmiczny rysunek hiperboli, podobnej
do tej, którą znamy z obrazów Sanchez Cotana.
Krzywa zaczyna się od głowy dziewczyny i przez
jej lewe ramię oraz trzymany przez nią moździerz
schodzi w dół, kończy się na misce z rybami i pa-
telni z jajkami tworzącymi przemyślną martwą
naturę dopełniającą zwartą, wysmakowaną chro-
matycznie całość.
Alejandro de Loarte (po 1590—1626) mieszkał
na stałe w Madrycie, ale przez pewien czas pracował
w Toledo, gdzie mógł poznać twórczość Juana
Sanchez Cotana, którego wpływ widoczny jest
u Loarte bardzo wyraźnie: wprowadza te same
elementy oraz stosuje podobne zabiegi kompo-
zycyjne. Jednak, co wyraźnie było widać na wy-
stawie, zabrakło mu precyzji i techniki starszego
mistrza. Nie potrafi uzyskać wrażenia głębi
i pewnych subtelności światłocieniowych.
Najwięcej miejsca na wystawie poświęcono
twórczości Juana van der Hamen y León (1596—
1631) pokazując aż jedenaście płócien jego pędzla.
Nie bez przyczyny, był on bowiem jednym z nie-
licznych malarzy martwych natur XVII wieku
w Europie, któremu obrazy tego gatunku przyniosły
nie tylko sławę, ale i spory majątek. Martwa na-
tura ze słodyczami (1622 r., Cleveland Museum
of Art) (il. 5) przedstawia kamienną niszę z umiesz-
czonymi w niej, po prawej stronie drewnianym
pudełkiem na słodycze, na którym stoi patera
z ciemnozielonego szkła, a obok wymyślna w kształ-
cie wenecka karafka z czerwonym winem. W środ-
ku znajduje się inna duża karafka z brązowego
szkła tak ciemnego, że tylko dzięki blikom można
odróżnić jej kontury wyłaniające się z czarnego,
gładkiego tła. Obok, tuż przed paterą leżą poroz-
rzucane połówki orzechów włoskich. Każda rzecz
została oddana z niezwykłym wyczuciem różnic
fakturalnych. Przestrzeń niszy uwydatnia światło
padające z lewej strony i cienie rzucane przez
przedmioty o zróżnicowanych, nieregularnych
kształtach kontrastujących z bardzo ciemnym tłem.
Dominują odcienie żółcieni, ugrów i jasnego brązu.
Jest to jedna z najodważniejszych i najbardziej
wyrafinowanych kompozycji Van der Hamena.
Najważniejsze jego dzieła powstały pomiędzy ro-
kiem 1620, a 1629. Mniej więcej około roku 1626
zaczyna tworzyć tak typowe dla niego dekoracyjne
kompozycje będące połączeniem kilku rozbudo-
wanych martwych natur ustawionych na dwóch
lub trzech kamiennych stopniach, jak np. Martwa
natura z naczyniami ze szkła (z Museum of Fine
Arts w Houston, w stanie Teksas) (il. 6) zbudowana
na zasadzie dwóch przecinających się osi idących
w głąb obrazu. Pierwszą z nich można poprowa-
dzić od lewej strony, czyli od owoców granatu
i melona znajdujących się na najniższym stopniu,
równoległym do nieco wyższego, na którym z ko-
lei leży gałązka z dorodnymi, fioletowo-niebieskimi
śliwkami, a za nią rząd szklanych karafek z dużym,
kryształowym dzbankiem tworzącym wraz z meta-
lowym, płaskim talerzem z kiśćmi winogron drugą
oś obrazu. Przedłużenie jej stanowi wiklinowy ko-
szyk wypełniony pigwami i owocami granatu.
Delikatny promień padający z góry rozjaśnia
przedmioty od lewej ku prawej stronie tworząc
niesłychanie wyszukaną całość. Pod wpływem
Juana van der Hamen tworzyli Antonio Ponce
(1608— po 1662) i Francisco Barrera (działał w Mad-
rycie w latach 1632—1657), ale pokazane na wy-
stawie prace świadczą o dużo mniejszej skali ich
talentu.
310