DOI issue:
Nr. 1
DOI article:Przeglad Literatury
DOI article:Kowalczyk, Jerzy: [Rezension von: Eleonora i Stanisław Tabaczyńscy, Archaeologia polska w badaniach nad społeczeństwem i kulturą średniowiecznej Italii, w: Studia nad etnogenezą Słowian i kulturą Europy wczesnośredniowiecznej]
DOI article:Kowalczyk, Jerzy: [Rezension von: Antonio Sartoria, Archivo Sartori. Documenti di storia e arte francescana, Band 4]
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.48739#0106
PRZEGLĄD LITERATURY
Konsekwencją żywych kontaktów naukowych sta- Na czele Grupy Roboczej ze strony polskiej do 1991 r.
ło się utworzenie w 1972 r. Polsko-włoskiej Interdys- stał prof. Witold Hensel.
cyplinarnej Grupy Roboczej Nauk Stosowanych
w Archeologii i w Ochronie Patrymonium Kulturowego. Jerzy Kowalczyk
Antonio Sartori OFM Conv., Archirio Sartori. Documenti di storia e arte francescana.
IV. Guida della Basilica del Santo, varie, artisti e musici al Santo e nel Veneto,
a cura di p. Giovanni Luisetto OFM Conv., Padova 1989, ss. 523, 4°, Biblioteka Antoniana, Basilica del Santo.
Wielkie czterotomowe dzieło padewskiego archiwisty
o. Antonia Sartori, zamknięte w sześciu potężnych wolu-
minach dużego formatu, liczących w sumie 6286 stron
druku, ukazało się w latach 1983-1989 w opracowaniu o.
Giovanniego Luisetto dyrektora biblioteki przy Bazylice
S. Antonio w Padwie. Tom I Archivio Sartori zrecen-
zowałem w „Biuletynie Historii Sztuki" (1987 nr 1-2, s.
206-209). Tom II cz. 1. i 2. zawierający źródła do dziejów
konwentu franciszkańskich w prowincji Veneto, ukazał
się w 1986 r. Tom III cz. 1. i 2. poświęcony rozwojowi
ruchu franciszkańskiego w Veneto oraz klasztorom in-
nych reguł i mieszkańcom Padwy średniowiecznej, wy-
szedł z druku w 1988r.
Tom IV interesujący szczególnie historyków sztuki
i muzykologów, dotyczy niemal w całości — podobnie jak
tom I — przekazów źródłowych związanych ze sztuką i jej
twórcami. Nie ogranicza się tylko do Bazyliki del Santo,
ale obejmuje wielki obszar Veneto i został oparty o bada-
nia przeprowadzone aż w 51 archiwach włoskich. Tom IV
podzielono na trzy części.
Część I (s. 3-96) rozdz. I zawiera informacje źródłowe
dotyczące 50 konwentów prowincji franciszkańskiej
w Veneto p.w. LTmmacolata, podległej padewskiemu
konwentowi 11 Santo. W rozdz. II znajduje się przewod-
nik historyczno-artystyczny po Bazylice del Santo i gma-
chach towarzyszących, którego pierwszą wersję liczącą
142 str. druku opublikował p. Antonio Sartori w 1947 r.
Do tego tekstu wciąż wnosił uzupełnienia, nowe ustalenia
źródłowe i atrybucje, aby ponownie wydać przewodnik
w formie udoskonalonej, ale do tego nie doszło. Rozdział
III poświęcił Sartori klasztorom i kościołom, nie tylko
zresztą franciszkańskim, w Padwie (obszerne źródła do
kościoła benedyktynów S. Giustina) i Wenecji. Rozdział
IV zatytułowany Dzielnice, ulice i okolice Padwy zawiera
nie tylko cenne źródła do historycznego nazewnictwa (na
pocz. XV w. była w Padwie dzielnica ruska (?) — Contrata
Ruthenae, s. 79), ale informuje też m.in. o nowych willach
podmiejskich i ich właścicielach. W rozdziale V omawia-
jącym osoby duchowne, pisarzy, gramatyków, księgarzy
— znajdujemy informację z 1460 r. o Franciszku synu
Piotra, pisarzu z Poznania (scriptor de Posnania Provincia
Poloniae) osiadłym w Tarvisio, wędrującym przez Padwę
do Rzymu (s. 84).
Część II — Artisti e maestranze (artyści i majstrowie)
poświęcona jest przedstawicielom różnych zawodów,
wydobytym ze źródeł od XIV — XVIII wieku (s. 99-502).
W rozdziale I opublikowano informacje aż o 422 mala-
rzach, miniaturzystach i ornamencistach (s. 99-166).
Wielkie bogactwo informacji o życiu i twórczości mało
znanych malarzy i wielkich mistrzów, takich jak Andrea
Mantegna, Francesco Squarcione. Wśród nieznanych
dotąd malarzy znajdujemy wzmiankę z 1629 r. o Martino
Zalesio w Padwie, może polskiego pochodzenia (Zaleski,
Zalewski) (s.134). Cenne są tu odniesienia przy nazwis-
kach twórców do źródeł opublikowanych w tomie I Ar-
chivio Sartori, który nie został zaopatrzony w indeks.
W omawianym rozdziale znajduje się też obszerny statut
cechu malarzy padewskich z 1441 r. (publikowany już
przez Federico Odorico w „Archivio Veneto" 1874-75)
i inne dokumenty cechu z 2. poł. XV w. z licznymi
nazwiskami mistrzów. Interesujące były kolekcje artys-
tyczne ujawnione z inwentarzy padewskich z XVII w.,
m.in. kardynała Giorgio Cornaro z 1650 r. (s. 164-166)
z licznymi nazwiskami twórców. W rozdziale II — trak-
tującym o rzeźbiarzach, kamieniarzach i architektach
(s. 167-234), zostały przytoczone źródła do 391 osób,
wielkich mistrzów dłuta i cyrkla takich jak Nanni di
Bartolo, Jacopo Sansovino oraz wielu dotąd nieznanych
z XIV-XVIII w.
Jeśli chodzi o „naszego" Giammaria Mosca zw.
w Polsce Padovanem, oprócz licznych źródeł o jego
działalności opublikowanych w tomie I Archivio Sartori,
znalazły się w tomie IV cztery relacje źródłowe, m.in.
o wykonaniu w 1524 r. siedmiu pełnych figur i dwu
półpostaci aniołów z glinki dla złotnika padewskiego
Bartolomea, w zastępstwie swego kolegi z warsztatu,
Nicola da Corte z Mediolanu (s. 220). W omawianym
rozdziale II publikowane są akta cechu kamieniarzy
padewskich z końca XV w. Następne trzy rozdziały
poświęcone są innym przedstawicielom rzemiosł artys-
tycznych. A więc rozdz. III — złotnicy (404 nazwisk, s.
235-312); rozdz. IV — stolarze i snycerze (intagliatori)
(310 nazwisk, s. 313-328); rozdz. V — hafciarze, kotlarze,
kowale (64 nazwiska, s. 329-338); rozdz. VI — doświad-
czeni mistrzowie murarscy (muratori capomastri periti)
(388 nazwisk, s. 341-369).
98
Konsekwencją żywych kontaktów naukowych sta- Na czele Grupy Roboczej ze strony polskiej do 1991 r.
ło się utworzenie w 1972 r. Polsko-włoskiej Interdys- stał prof. Witold Hensel.
cyplinarnej Grupy Roboczej Nauk Stosowanych
w Archeologii i w Ochronie Patrymonium Kulturowego. Jerzy Kowalczyk
Antonio Sartori OFM Conv., Archirio Sartori. Documenti di storia e arte francescana.
IV. Guida della Basilica del Santo, varie, artisti e musici al Santo e nel Veneto,
a cura di p. Giovanni Luisetto OFM Conv., Padova 1989, ss. 523, 4°, Biblioteka Antoniana, Basilica del Santo.
Wielkie czterotomowe dzieło padewskiego archiwisty
o. Antonia Sartori, zamknięte w sześciu potężnych wolu-
minach dużego formatu, liczących w sumie 6286 stron
druku, ukazało się w latach 1983-1989 w opracowaniu o.
Giovanniego Luisetto dyrektora biblioteki przy Bazylice
S. Antonio w Padwie. Tom I Archivio Sartori zrecen-
zowałem w „Biuletynie Historii Sztuki" (1987 nr 1-2, s.
206-209). Tom II cz. 1. i 2. zawierający źródła do dziejów
konwentu franciszkańskich w prowincji Veneto, ukazał
się w 1986 r. Tom III cz. 1. i 2. poświęcony rozwojowi
ruchu franciszkańskiego w Veneto oraz klasztorom in-
nych reguł i mieszkańcom Padwy średniowiecznej, wy-
szedł z druku w 1988r.
Tom IV interesujący szczególnie historyków sztuki
i muzykologów, dotyczy niemal w całości — podobnie jak
tom I — przekazów źródłowych związanych ze sztuką i jej
twórcami. Nie ogranicza się tylko do Bazyliki del Santo,
ale obejmuje wielki obszar Veneto i został oparty o bada-
nia przeprowadzone aż w 51 archiwach włoskich. Tom IV
podzielono na trzy części.
Część I (s. 3-96) rozdz. I zawiera informacje źródłowe
dotyczące 50 konwentów prowincji franciszkańskiej
w Veneto p.w. LTmmacolata, podległej padewskiemu
konwentowi 11 Santo. W rozdz. II znajduje się przewod-
nik historyczno-artystyczny po Bazylice del Santo i gma-
chach towarzyszących, którego pierwszą wersję liczącą
142 str. druku opublikował p. Antonio Sartori w 1947 r.
Do tego tekstu wciąż wnosił uzupełnienia, nowe ustalenia
źródłowe i atrybucje, aby ponownie wydać przewodnik
w formie udoskonalonej, ale do tego nie doszło. Rozdział
III poświęcił Sartori klasztorom i kościołom, nie tylko
zresztą franciszkańskim, w Padwie (obszerne źródła do
kościoła benedyktynów S. Giustina) i Wenecji. Rozdział
IV zatytułowany Dzielnice, ulice i okolice Padwy zawiera
nie tylko cenne źródła do historycznego nazewnictwa (na
pocz. XV w. była w Padwie dzielnica ruska (?) — Contrata
Ruthenae, s. 79), ale informuje też m.in. o nowych willach
podmiejskich i ich właścicielach. W rozdziale V omawia-
jącym osoby duchowne, pisarzy, gramatyków, księgarzy
— znajdujemy informację z 1460 r. o Franciszku synu
Piotra, pisarzu z Poznania (scriptor de Posnania Provincia
Poloniae) osiadłym w Tarvisio, wędrującym przez Padwę
do Rzymu (s. 84).
Część II — Artisti e maestranze (artyści i majstrowie)
poświęcona jest przedstawicielom różnych zawodów,
wydobytym ze źródeł od XIV — XVIII wieku (s. 99-502).
W rozdziale I opublikowano informacje aż o 422 mala-
rzach, miniaturzystach i ornamencistach (s. 99-166).
Wielkie bogactwo informacji o życiu i twórczości mało
znanych malarzy i wielkich mistrzów, takich jak Andrea
Mantegna, Francesco Squarcione. Wśród nieznanych
dotąd malarzy znajdujemy wzmiankę z 1629 r. o Martino
Zalesio w Padwie, może polskiego pochodzenia (Zaleski,
Zalewski) (s.134). Cenne są tu odniesienia przy nazwis-
kach twórców do źródeł opublikowanych w tomie I Ar-
chivio Sartori, który nie został zaopatrzony w indeks.
W omawianym rozdziale znajduje się też obszerny statut
cechu malarzy padewskich z 1441 r. (publikowany już
przez Federico Odorico w „Archivio Veneto" 1874-75)
i inne dokumenty cechu z 2. poł. XV w. z licznymi
nazwiskami mistrzów. Interesujące były kolekcje artys-
tyczne ujawnione z inwentarzy padewskich z XVII w.,
m.in. kardynała Giorgio Cornaro z 1650 r. (s. 164-166)
z licznymi nazwiskami twórców. W rozdziale II — trak-
tującym o rzeźbiarzach, kamieniarzach i architektach
(s. 167-234), zostały przytoczone źródła do 391 osób,
wielkich mistrzów dłuta i cyrkla takich jak Nanni di
Bartolo, Jacopo Sansovino oraz wielu dotąd nieznanych
z XIV-XVIII w.
Jeśli chodzi o „naszego" Giammaria Mosca zw.
w Polsce Padovanem, oprócz licznych źródeł o jego
działalności opublikowanych w tomie I Archivio Sartori,
znalazły się w tomie IV cztery relacje źródłowe, m.in.
o wykonaniu w 1524 r. siedmiu pełnych figur i dwu
półpostaci aniołów z glinki dla złotnika padewskiego
Bartolomea, w zastępstwie swego kolegi z warsztatu,
Nicola da Corte z Mediolanu (s. 220). W omawianym
rozdziale II publikowane są akta cechu kamieniarzy
padewskich z końca XV w. Następne trzy rozdziały
poświęcone są innym przedstawicielom rzemiosł artys-
tycznych. A więc rozdz. III — złotnicy (404 nazwisk, s.
235-312); rozdz. IV — stolarze i snycerze (intagliatori)
(310 nazwisk, s. 313-328); rozdz. V — hafciarze, kotlarze,
kowale (64 nazwiska, s. 329-338); rozdz. VI — doświad-
czeni mistrzowie murarscy (muratori capomastri periti)
(388 nazwisk, s. 341-369).
98