DOI issue:
Nr. 2
DOI article:Artykuły
DOI article:Banacka, Marianna: Andrzej Stanisław Kostka Załuski: inicjator i promotor Budowy nagrobków królewskich
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.48739#0165
Biuletyn Historii Sztuki
R LIM 1992, Nr 2
PL ISSN 0006-3967
MARIANNA BANACKA
Warszawa, Instytut Sztuki PAN
ANDRZEJ STANISŁAW KOSTKA ZAŁUSKI - INICJATOR I PROMOTOR BUDOWY
NAGROBKÓW KRÓLEWSKICH
II. 1. J. M. Bernigherot, Portret Andrzeja Stanisława Kostki
Załuskiego, mdz. Neg. Zakł. Graf. BN
III. 1: J. M. Bernigheroth, Portrait d'Andrzej Stanisław
Kostka Załuski, gravure sur cuivre, negatif Atelier des
Graphiques de la Bibliotheque Nationale de Varsovie.
Zasłużyli to sobie od całej Ojczyzny,
ażeby non transeat memoria Eorum...
A. St. K Załuski (1753)
Działalność biskupa Andrzeja St. K. Załuskiego
(1695 - 1758)1 na różnych polach życia gospodar-
czego i kulturalnego była niejednokrotnie prezento-
wana w literaturze. Poczynania biskupa pozwalają
zaliczyć go do koryfeuszy prądów oświeceniowych
w Rzeczypospolitej (il. 1). Wystarczy wspomnieć
tutaj o bibliotece publicznej Załuskich, której An-
drzej Stanisław Kostka był współfundatorem. Idea
udostępnienia rodzinnych i własnych zbiorów „uczo-
nym i żądnym wiedzy" zrodziła się z jego właśnie
inicjatywy, a nie - jak do niedawna uważano - jego
brata Józefa Andrzeja. Już w połowie lat 20. XVIII w.
A. St. K. Załuski myślał o przekazaniu swoich zbiorów
na użytek publiczny3. Otwarta ostatecznie civium in
usus w 1747 r. Biblioteka Załuskich wyprzedziła
inicjatywy zagraniczne tego typu - British Museum
Library (zał. 1753) i Bibliothćque Nationale w Pa-
ryżu (1792)4.
Na polu kultury artystycznej działalność biskupa
obejmowała różnego rodzaju przedsięwzięcia5. Zału-
ski był fundatorem kościołów, gmachów użytecz-
ności publicznej, wystroju wnętrz. Współpracował z
wieloma artystami, a niektórych z nich był „szczo-
drym opiekunem". Również - i to było cechą chara-
kterystyczną jego działalności - inicjował i promował
poczynania artystyczne. Do tego rodzaju działań na-
leży jego udział w powstawaniu nagrobków króle-
wskich w Warszawie i Krakowie, a mianowicie
pomnika nagrobnego Marii Karoliny z Sobieskich
de Bouillon oraz nagrobków królów Jana III i Mi-
chała Korybuta z żonami w Katedrze Wawelskiej.
31
R LIM 1992, Nr 2
PL ISSN 0006-3967
MARIANNA BANACKA
Warszawa, Instytut Sztuki PAN
ANDRZEJ STANISŁAW KOSTKA ZAŁUSKI - INICJATOR I PROMOTOR BUDOWY
NAGROBKÓW KRÓLEWSKICH
II. 1. J. M. Bernigherot, Portret Andrzeja Stanisława Kostki
Załuskiego, mdz. Neg. Zakł. Graf. BN
III. 1: J. M. Bernigheroth, Portrait d'Andrzej Stanisław
Kostka Załuski, gravure sur cuivre, negatif Atelier des
Graphiques de la Bibliotheque Nationale de Varsovie.
Zasłużyli to sobie od całej Ojczyzny,
ażeby non transeat memoria Eorum...
A. St. K Załuski (1753)
Działalność biskupa Andrzeja St. K. Załuskiego
(1695 - 1758)1 na różnych polach życia gospodar-
czego i kulturalnego była niejednokrotnie prezento-
wana w literaturze. Poczynania biskupa pozwalają
zaliczyć go do koryfeuszy prądów oświeceniowych
w Rzeczypospolitej (il. 1). Wystarczy wspomnieć
tutaj o bibliotece publicznej Załuskich, której An-
drzej Stanisław Kostka był współfundatorem. Idea
udostępnienia rodzinnych i własnych zbiorów „uczo-
nym i żądnym wiedzy" zrodziła się z jego właśnie
inicjatywy, a nie - jak do niedawna uważano - jego
brata Józefa Andrzeja. Już w połowie lat 20. XVIII w.
A. St. K. Załuski myślał o przekazaniu swoich zbiorów
na użytek publiczny3. Otwarta ostatecznie civium in
usus w 1747 r. Biblioteka Załuskich wyprzedziła
inicjatywy zagraniczne tego typu - British Museum
Library (zał. 1753) i Bibliothćque Nationale w Pa-
ryżu (1792)4.
Na polu kultury artystycznej działalność biskupa
obejmowała różnego rodzaju przedsięwzięcia5. Zału-
ski był fundatorem kościołów, gmachów użytecz-
ności publicznej, wystroju wnętrz. Współpracował z
wieloma artystami, a niektórych z nich był „szczo-
drym opiekunem". Również - i to było cechą chara-
kterystyczną jego działalności - inicjował i promował
poczynania artystyczne. Do tego rodzaju działań na-
leży jego udział w powstawaniu nagrobków króle-
wskich w Warszawie i Krakowie, a mianowicie
pomnika nagrobnego Marii Karoliny z Sobieskich
de Bouillon oraz nagrobków królów Jana III i Mi-
chała Korybuta z żonami w Katedrze Wawelskiej.
31