DOI issue:
Nr. 4
DOI article:In Memoriam
DOI article:Kowalczyk, Jerzy; Pasierb, Janusz St. [Contr.]; Tazbir, Janusz [Contr.]; Morka, Mieczysław [Contr.]; Lileyko, Jerzy [Contr.]; Kowalski, Władysław [Contr.]: Władysław Tomkiewicz (1899-1982): o profesorze Władysławie Tomkiewiczu w dziesiątą rocznicę
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.48739#0492
IN MEMORIAM
II. 1. Prof. WŁ Tomkiewicz z uczestnikami Seminarium III roku (maj 1957 r.), stoją od lewej: A. Tomaszewski, E. Kędzińska
(Tomaszewska), K. Wojnarska (Bartnicka), E., Vogtman, J. Maciąg, E. Porębowicz. M. Szczepaniak, Cichocka,
prof. WŁ Tomkiewicz i st. asystent mgr. Jerzy Kowalczyk
III. 1. Le professeur Władysław Tomkiewicz avec les participants du seminaire de 1'Institut d'Histoire de 1'Art de l'Universite de
Varsovie (mai 1957); parmi les etudiants d partir de la gauche: A. Tomaszewski, E. Kędzińska (Tomaszewska), K. Wojnarska
(Bartnicka), E., Vogtman, J. Maciąg, E. Porębowicz, M. Szczepaniak, Cichocka, professeur Wł. Tomkiewicz et assistant
Jerzy Kowalczyk
małżonka, Maria z domu Podien Tomkiewiczowa (zm. 1967 r.)
opracowała rozdziały dotyczące kostiumologii. Nie zostało
też dokończone przez Profesora ważne dzieło: Dzieje sztuki
polskiej, t. IV - wiek XVII (rzeźba, malarstwo i rzemiosło
artystyczne), przygotowywane dla Instytutu Sztuki PAN. Tę
obszerną syntezę opracowywał przez wiele lat, od około 1961 r.
Pozostało w maszynopisie 410 stron tekstu zasadniczego.
Sądzę, że niektóre złożone w Archiwum PAN szczegółowe
opracowania można opublikować, jak np. pracę zbiorową o
tzw. rolce szwedzkiej, przedstawiającej wjazd Zygmunta III
i królowej Konstancji do Krakowa w 1605 r. (współautorami
zachowanych tekstów z lat 1964-68 byli: Zbigniew Bocheński
i Stanisław Herbst. Jedynie tekst Z. Bocheńskiego został
opublikowany w „Studia do Dziejów Dawnego Uzbrojenia i
Ubioru Wojskowego" t. IX-X 1989 r.).
Władysław Tomkiewicz nie był jedynym uczonym przed-
wojennego pokolenia, uprawiającym dwie dyscypliny, histo-
rię i historię sztuki. Czynili to od początku swej kariery:
filozof Władysław Tatarkiewicz, filolog Tadeusz Makowie-
cki, historycy: Mieczysław Gębarowicz i Stanisław Herbst,
nie licząc prawnika Tadeusza Mańkowskiego, który nie był
co prawda uczonym uniwersyteckim, ale doszedł do badań
nad sztuką drogą swego kolekcjonerstwa.
Kilka przedwojennych artykułów Tomkiewicza z historii
sztuki było interesującą, ale tylko skromną zapowiedzią przy-
szłego uczonego w tej dyscyplinie. Pierwsze dwa artykuły
były niejako produktem ubocznym zasadniczych badań histo-
rycznych. Zaczątkiem był referat wygłoszony na Zjeździe Kół
Naukowych Studentów Historii Sztuki (w Krakowie?) na
temat Dzieje zbiorów Mniszchów w Wiśniowcu. Temat ten
powtórzył 24 września 1932 r. na posiedzeniu Wydziału II
Historii Sztuki i Kultury Towarzystwa Opieki nad Zabytkami
Przeszłości w Warszawie. Streszczenie ukazało się w roczni-
ku I „Biuletynu Historii Sztuki i Kultury" jako referat doc. dr
Władysława Tomkowicza (sic) (Bibliografia poz. 13), a pełny
tekst został opublikowany dwa lata później w „Roczniku
Wołyńskim" (17). Opracowanie losów częściowo zniszczo-
nej i w pozostałej części rozproszonej kolekcji Mniszchów nie
spotkało się ze zrozumieniem prof. Zygmunta Batowskiego
(jedynego profesora historii sztuki na Uniwersytecie Warsza-
114
II. 1. Prof. WŁ Tomkiewicz z uczestnikami Seminarium III roku (maj 1957 r.), stoją od lewej: A. Tomaszewski, E. Kędzińska
(Tomaszewska), K. Wojnarska (Bartnicka), E., Vogtman, J. Maciąg, E. Porębowicz. M. Szczepaniak, Cichocka,
prof. WŁ Tomkiewicz i st. asystent mgr. Jerzy Kowalczyk
III. 1. Le professeur Władysław Tomkiewicz avec les participants du seminaire de 1'Institut d'Histoire de 1'Art de l'Universite de
Varsovie (mai 1957); parmi les etudiants d partir de la gauche: A. Tomaszewski, E. Kędzińska (Tomaszewska), K. Wojnarska
(Bartnicka), E., Vogtman, J. Maciąg, E. Porębowicz, M. Szczepaniak, Cichocka, professeur Wł. Tomkiewicz et assistant
Jerzy Kowalczyk
małżonka, Maria z domu Podien Tomkiewiczowa (zm. 1967 r.)
opracowała rozdziały dotyczące kostiumologii. Nie zostało
też dokończone przez Profesora ważne dzieło: Dzieje sztuki
polskiej, t. IV - wiek XVII (rzeźba, malarstwo i rzemiosło
artystyczne), przygotowywane dla Instytutu Sztuki PAN. Tę
obszerną syntezę opracowywał przez wiele lat, od około 1961 r.
Pozostało w maszynopisie 410 stron tekstu zasadniczego.
Sądzę, że niektóre złożone w Archiwum PAN szczegółowe
opracowania można opublikować, jak np. pracę zbiorową o
tzw. rolce szwedzkiej, przedstawiającej wjazd Zygmunta III
i królowej Konstancji do Krakowa w 1605 r. (współautorami
zachowanych tekstów z lat 1964-68 byli: Zbigniew Bocheński
i Stanisław Herbst. Jedynie tekst Z. Bocheńskiego został
opublikowany w „Studia do Dziejów Dawnego Uzbrojenia i
Ubioru Wojskowego" t. IX-X 1989 r.).
Władysław Tomkiewicz nie był jedynym uczonym przed-
wojennego pokolenia, uprawiającym dwie dyscypliny, histo-
rię i historię sztuki. Czynili to od początku swej kariery:
filozof Władysław Tatarkiewicz, filolog Tadeusz Makowie-
cki, historycy: Mieczysław Gębarowicz i Stanisław Herbst,
nie licząc prawnika Tadeusza Mańkowskiego, który nie był
co prawda uczonym uniwersyteckim, ale doszedł do badań
nad sztuką drogą swego kolekcjonerstwa.
Kilka przedwojennych artykułów Tomkiewicza z historii
sztuki było interesującą, ale tylko skromną zapowiedzią przy-
szłego uczonego w tej dyscyplinie. Pierwsze dwa artykuły
były niejako produktem ubocznym zasadniczych badań histo-
rycznych. Zaczątkiem był referat wygłoszony na Zjeździe Kół
Naukowych Studentów Historii Sztuki (w Krakowie?) na
temat Dzieje zbiorów Mniszchów w Wiśniowcu. Temat ten
powtórzył 24 września 1932 r. na posiedzeniu Wydziału II
Historii Sztuki i Kultury Towarzystwa Opieki nad Zabytkami
Przeszłości w Warszawie. Streszczenie ukazało się w roczni-
ku I „Biuletynu Historii Sztuki i Kultury" jako referat doc. dr
Władysława Tomkowicza (sic) (Bibliografia poz. 13), a pełny
tekst został opublikowany dwa lata później w „Roczniku
Wołyńskim" (17). Opracowanie losów częściowo zniszczo-
nej i w pozostałej części rozproszonej kolekcji Mniszchów nie
spotkało się ze zrozumieniem prof. Zygmunta Batowskiego
(jedynego profesora historii sztuki na Uniwersytecie Warsza-
114