Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (56.1994)

PRZEGLĄD LITERATURY I WYSTAW

bitnego humanisty na malarstwo. Czapski, wybierając malar-
stwo na początku swej drogi twórczej opowiedział się za
koloryzmem. Wraz z przyjaciółmi skupionymi w Komitecie
Paryskim chciał włączyć polskie poszukiwania w historię
malarstwa traktującego kolor jako podstawowy środek wyra-
zu. W artykule Zagadnienia malarstwa na łamach "Orła Bia-
łego" Czapski wyjaśniał, że polski kult dla sztuki francuskiej
był słuszny i potrzebny, aby wywalczyć na naszym terenie
podstawowe środki malarskiego wyrazu. Artysta uważał, że
malarstwo jest odcinkiem kultury narodowej nie mniej waż-
nym od innych, związanym z całym stylem życia, i którego
nie powinni lekceważyć również ludzie obojętni na plasty-
kę.
Jarosław Kilian zaprezentował sylwetkę Feliksa Topol-
skiego — kronikarza XX wieku [s. 177-184]. Malarz ten był
przede wszystkim rysownikiem i jego twórczość jest konse-
kwencją i wynikiem dziesiątków tysięcy rysunków i notatek-
zapisów podróży, doświadczeń i spotkań. Zawsze utrwalał on
w swoich szkicach wszystkie miejsca, w których przebywał i
zdarzenia, których był świadkiem. Topolski jest autorem jed-
nej z najbardziej niezwykłych ekspozycji w Londynie, tzw.
Pamiętnika Stulecia — obrazu o strukturze labiryntu.
Irena Dżurkowa-Kossowska i Piotr Paszkiewicz w refe-
racie Marian Bohusz-Szyszko jako współorganizator polskie-
go życia artystycznego na obczyźnie [s. 233-240] omówili
zasługi Profesora dla organizacji i prowadzenia kształcenia
polskich artystów na emigracji oraz jego oddziaływanie wy-
chowawcze poprzez krytykę.
Dariusz Bartosiewicz przedstawił referat pt. Polska kul-
tura emigracyjna na przykładzie architektury kościoła pod
wezwaniem Matki Boskiej Jasnogórskiej projektu Jerzego
Szeptyckiego [s. 268-272]. Kościół ten, znajdujący się w Los
Angeles, architekt zaprojektował w roku 1956. Prosta, fun-
kcjonalana i odporna na trzęsienia ziemi architektura, została
pozytywnie oceniona przez duchowieństwo, zauważona w
prasie katolickiej i dobrze przyjęta przez wiernych. Forma

zewnętrzna kościoła stanowi przykład stylu międzyna-
rodowego w architekturze sakralnej. We wnętrzu znajdują
się tradycyjne, figuralne witraże ukazujące polską historię
(Chrzest Mieszka i Dąbrówki, Śluby Jana Kazimierza, posta-
cie Jana III Sobieskiego i księdza Skorupki). Oryginalną
polichromię w prezbiterium, zatytułowaną Polski katolicyzm
(niestety przemalowaną) wykonał znany artysta grafik Stefan
Mrożewski.
Magdalena Dąbrowski (Polscy artyści w Stanach Zjedno-
czonych. Mit i rzeczywistość [s. 273-278]) i Marek Bartelik
(Obecność polskich artystów w amerykańskiej ilustracji pra-
sowej [s. 281-290]), zastanawiali się nad rolą polskich arty-
stów emigracyjnych w życiu artystycznym kraju, do którego
przybyli.
Szymon Bojko w pracy Tam urodzeni [s. 291-300] przed-
stawił problem oddziaływania polskiego pochodzenia na
twórczość artystów urodzonych już na emigracji.
Danuta Wróblewska [Wokół Londynu, s. 301-304], na
przykładzie stolicy Wielkiej Brytanii zwróciła uwagę na brak
opracowań porządkujących dokumentację sztuki emigracyj-
nej. Stwierdziła również, że sztuka emigracyjna powinna być
racjonalnie wchłaniana w zbiory krajowe, a wymienność wy-
staw i myśli o sztuce pomiędzy krajem a ośrodkami polskimi
na świecie trzeba uznać za normę.
W podsumowaniu pt. Co dalej [s. 305-309] Aleksander
Wojciechowski zgłosił oficjalny wniosek, aby organizując w
przyszłości udział naszych artystów w międzynarodowych
imprezach plastycznych, brać również pod uwagę twórców
polskich lub polskiego pochodzenia, działających za granicą.
Należałoby też zbadać problem wkładu artystów polskich lub
polskiego pochodzenia w kulturę kraju, który stał się ich nową
ojczyzną.
Zaprezentowana pokrótce książka zawiera cenny mate-
riał, dotyczący polskiego życia artystycznego za granicą i
dokumentuje - chociaż częściowo - obecność Polaków w
kulturze światowej.
Marianna Banacka

"Skarpa Warszawska ". Materiały sesji naukowej. Warszawa, 28 - 29 maja 1993 r. Pod red.
Bożeny Wierzbickiej. Warszawa: Towarzystwo Opieki nad Zabytkami 1993 ss. 177 U. 62.

Książka pt. Skarpa Warszawska wydana przez Towarzy-
stwo Opieki nad Zabytkami zawiera materiały przedstawione
na sesji naukowej zorganizowanej przez wydawcę i Instytut
Sztuki PAN. Sesja ta odbyła się w dniach 28-29 maja 1993
roku w Warszawie i poświęcona była szeroko rozumianej
problematyce związanej ze szczególnym zjawiskiem w kul-
turowym krajobrazie Warszawy, jakim jest odcinek Skarpy
Wiślanej zwany Skarpą Warszawską.
Książka ta jest jednocześnie pierwszym tomem inicju-
jącym serię Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami,
którą redaguje dr Wojciech Fijałkowski. On też jest autorem

słowa wstępnego wprowadzającego czytelnika w złożoną
problematykę omawianego tomu. Celem organizatorów sesji
było nie tylko przedstawienie wieloaspektowej problematyki
związanej ze Skarpą Warszawską, ale także dokonanie
oceny jej obecnej sytuacji i sformułowanie postulatów doty-
czących zagospodarowania Skarpy, uwzglęniającego jej wa-
lory przyrodniczo-geologiczne i zabytkowo-krajobrazowe.
Stąd też cała sesja miała charakter nie tylko spotkania
naukowego, dającego okazję do zaprezentowania dotychcza-
sowych wyników badań nad Skarpą Warszawską, ale także
umożliwiła dyskusję w szerokim gronie fachowców z udzia-

206