Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (58.1996)

RECENZJE

Biuletyn Historii Sztuki
R.LVIII, 1996, Nr 3-4
PL ISSN 0006-3967

ZYGMUNT WAŹBIŃSKI
Toruń, Instytut Zabytkoznawstwa i Konserwatorstwa UMK

Ryszard Szmydki, Vente du mobilier de Jean-Casimir en 1673. Wyprzedaż mienia po
Janie Kazimierzu w roku 1673. Warszawa: "Neriton" 1995 ss.400 + 16 s.ilustr.

Władysław Tomkiewicz, publikując w 1952 r. inwentarz
mienia po zmarłym w Paryżu Janie Kazimierzu Wazie
(1672)1, zapowiadał rychłe udostępnienie innych dokumen-
tów dotyczących dziejów jego zbiorów artystycznych, w tym
protokołów aukcji z 15 lutego 1673 r., która miała miejsce w
opactwie Saint-Germain-des-Pres i trwała z przerwami do 16
czerwca2. Autor miał nadzieję, że dokument ten umożliwi
dotarcie do obiektów, które należały do byłego monarchy, a
tym samym pozwoli na bardziej rzeczową dyskusję na temat
kultury artystycznej epoki Wazów w Polsce. Tomkiewicz
obietnicy swej jednakże nie zdążył zrealizować.
Zadania tego podjął się dr Ryszard Szmydki z Louvain.
Opublikowany przezeń tom pt. Vente du mobilier de Jean
Casimir en 1673. Wyprzedaż mienia po Janie Kazimierzu w
roku 1673 zawiera kopię (niestety tylko kopię ze wszystkimi
jej defektami) protokołów aukcyjnych w wersji francuskiej i
w polskim przekładzie. Dokument zawiera informacje o oso-
bach biorących udział w aukcji: ponad 300 nazwisk w tym
ponad 60 amatorów malarstwa.
Czy jednak publikacja Szmydkiego spełniła oczekiwania
jego wielkiego poprzednika?
Władysław Tomkiewicz publikując inwentarz pośmiertny
Jana Kazimierza z 1672-73 (złożony z trzech części, gdyż doty-
czył ruchomości w Nevers, w Paryżu i w zamku Cachan) nie w
pełni zdawał sobie sprawę ze znaczenia jakie posiadał fakt, iż
rozpoznania i wyceny obrazów dokonał Pierre Michel Picart
(1600-1682), jeden z najwybitniejszych antykwariuszy pary-
skich XVII w.3 Picart, naturalizowany Flamand, był znawcą
zarówno malarstwa flamandzkiego i holenderskiego (stworzył,
wespół z Rogerem de'Piles, sławny gabinet Rubensowski dla
księcia Richelieu)4, jak i malarstwa włoskiego (wyszukiwał
obrazy mistrzów włoskich dla Wielkiego Kondeusza)5. Zarówno
jego korespondencja z antwerpskim antykwariuszem Maciejem
Mussonem6, jak i uzupełnienia źródłowe M. Farę7 świadczą
wymownie o rozmiarach importu dzieł sztuki z Antwerpii i
Amsterdamu do Francji. Być może, to właśnie dzięki Picartowi
niewielka kolekcja malarstwa po Janie Kazimierzu (bo licząca
niewiele ponad 150 obrazów) została zauważona przez środowi-
sko kolekcjonerskie Paryża. Za powyższą tezą może przema-
wiać obecność na aukcji z 1673 r. takich kolekcjonerów jak:

8 9
Charles III de Crequy , Everhard Jabach , czy Philippe Vig-
non'°. Pierwszy z nich nabył znany obraz Reniego przedstawia-
jący Porwanie Europy11 ; drugi natomiast - Madonnę z Dzieciąt-


II. 1. G. Reni, "Porwanie Europy", obraz ze zbiorów
Władysława IV. Londyn, zbiory Denisa Mahona
III. 1. G. Reni, "The Rape of Europe", picture belonging to the
collections of Władysław IV. London, Denis Mahon Collections

335