DOI Heft:
Nr. 1
DOI Artikel:Pokora, Jakub: Wazowskie enigmata: wieńce Zygmunta i obeliski Władysława oraz kłódka Jana Kazimierza
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.49349#0026
20
Jakub Pokora
10. a, b. Medal królewicza Władysława Zygmunta, wyk. zapewne Alessandro Abondio 1624 r.
Fot. Zamek Królewski w Warszawie
jako króla na koniu57. W Polsce imię zaczęło pojawiać się wśród szlachty dopiero w 2.
połowie XVI w., a rozpowszechniło dzięki Władysławowi IV. Długo uważane za pańskie,
na wsi zaczęło występować w okresie dwudziestolecia międzywojennego58.
Co do imienia Zygmunt, warto dodać, że było popularne w Europie w XIV i XV w. (w
Polsce w końcu XIV w.)59. A wybór imienia dla późniejszego Zygmunta I Starego mógł
być nawiązaniem: po pierwsze - do książąt litewskich, Korybuta i Kiejstutowicza (ostatni
to bezpośredni poprzednik ojca Zygmunta Starego, Kazimierza Jagiellończyka na wiel-
koksiążęcym tronie); po drugie - do pradziada ze strony matki (Elżbiety Rakuszanki),
cesarza Zygmunta Luksemburczyka. Zygmunt II August dostał imię ojca. Imię Zygmunta
III Wazy wyraźnie nawiązywało do Jagiellonów, jego matka Katarzyna była przecież cór-
ką i siostrą Zygmuntów - Zygmunta I Starego i Zygmunta II Augusta.
Z przeprowadzonego przeglądu jasno wynika, że kombinacja imion - Władysław Zyg-
munt - stanowi przemyślaną koncepcję. To zjawisko obserwuje się nie tylko u Wazów, ale
i u Jagiellonów, czy ogólniej - w każdej dynastii, ba, nawet w zwykłych rodzinach. Jak
zauważył Jarema Maciszewski, do imion królewskich dzieci zawsze przywiązywano dużą
wagę; poza akcentami politycznymi „kryły się w tym zapewne jakieś elementy myślenia
magicznego"60.
57 W. SZOŁDRSKI, Św. Władysław król węgierski, Kraków 1917; Z. SZILARDFY, Ladislaus von Ungarn, [w:] Lexi-
kon der christlichen Ikonographie, hrsg. von W. Brauenfels, B. 7, Rom-Freibug-Basel-Wien 1974, szp. 361-363; G.
GYOERFFY, Ladislaus I, [w:] Lexikon des Mittelalters, B. 5, Miinchen und Zurich 1979, szp. 1610-1611; FROS,
SOWA, op. cit., s. 533-534; ks. J. SWASTEK, Święty Władysław, [w:] Polscy święci, red. J. R. Bar OFM, t. 6, Warszawa
1986, s. 39-50.
58 J. S. BYSTROŃ, Księga imion w Polsce używanych, Warszawa 1938, s. 354.
59 RECZEK, op. cit., s. 257-258.
60 MACISZEWSKI, op. cit., s. 8.
Jakub Pokora
10. a, b. Medal królewicza Władysława Zygmunta, wyk. zapewne Alessandro Abondio 1624 r.
Fot. Zamek Królewski w Warszawie
jako króla na koniu57. W Polsce imię zaczęło pojawiać się wśród szlachty dopiero w 2.
połowie XVI w., a rozpowszechniło dzięki Władysławowi IV. Długo uważane za pańskie,
na wsi zaczęło występować w okresie dwudziestolecia międzywojennego58.
Co do imienia Zygmunt, warto dodać, że było popularne w Europie w XIV i XV w. (w
Polsce w końcu XIV w.)59. A wybór imienia dla późniejszego Zygmunta I Starego mógł
być nawiązaniem: po pierwsze - do książąt litewskich, Korybuta i Kiejstutowicza (ostatni
to bezpośredni poprzednik ojca Zygmunta Starego, Kazimierza Jagiellończyka na wiel-
koksiążęcym tronie); po drugie - do pradziada ze strony matki (Elżbiety Rakuszanki),
cesarza Zygmunta Luksemburczyka. Zygmunt II August dostał imię ojca. Imię Zygmunta
III Wazy wyraźnie nawiązywało do Jagiellonów, jego matka Katarzyna była przecież cór-
ką i siostrą Zygmuntów - Zygmunta I Starego i Zygmunta II Augusta.
Z przeprowadzonego przeglądu jasno wynika, że kombinacja imion - Władysław Zyg-
munt - stanowi przemyślaną koncepcję. To zjawisko obserwuje się nie tylko u Wazów, ale
i u Jagiellonów, czy ogólniej - w każdej dynastii, ba, nawet w zwykłych rodzinach. Jak
zauważył Jarema Maciszewski, do imion królewskich dzieci zawsze przywiązywano dużą
wagę; poza akcentami politycznymi „kryły się w tym zapewne jakieś elementy myślenia
magicznego"60.
57 W. SZOŁDRSKI, Św. Władysław król węgierski, Kraków 1917; Z. SZILARDFY, Ladislaus von Ungarn, [w:] Lexi-
kon der christlichen Ikonographie, hrsg. von W. Brauenfels, B. 7, Rom-Freibug-Basel-Wien 1974, szp. 361-363; G.
GYOERFFY, Ladislaus I, [w:] Lexikon des Mittelalters, B. 5, Miinchen und Zurich 1979, szp. 1610-1611; FROS,
SOWA, op. cit., s. 533-534; ks. J. SWASTEK, Święty Władysław, [w:] Polscy święci, red. J. R. Bar OFM, t. 6, Warszawa
1986, s. 39-50.
58 J. S. BYSTROŃ, Księga imion w Polsce używanych, Warszawa 1938, s. 354.
59 RECZEK, op. cit., s. 257-258.
60 MACISZEWSKI, op. cit., s. 8.