Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (65.2003)

Wzgarda świata - domniemany konterfekt Katarzyny z Kretkowskich Ligęziny w Lublinie 339


3. Maria Magdalena, ok. 1630,
kośc. bernardynów w Leżajsku, fot. W. Wolny


4. Nawrócenie św. Marii Magdaleny,
ok. 1650, kośc. bernardynów w Leżajsku,
fot. W. Wolny

komodzie nakrytej białym obrusem. Wśród nich wyróżnia się przewrócony dzban z tuli-
panami, z którego wycieka woda. Od chwili uznania ich na początku rządów Ludwika
XIII za wytworne, tulipany stały się modne. Moda na te kwiaty trwała aż do 1637 r., do
momentu słynnego krachu giełdowego, kiedy ich cena gwałtownie spadła, co uczyniło
z nich symbol marności29. Woda wyciekająca z dzbana zapowiada ich rychły koniec,
śmierć, nicość. Blat kredensu i jego szuflady zajmują drogocenne naczynia i klejnoty.
Prawą górną część obrazu wypełnia kotara z motywem stylizowanego owocu granatu
i korony w raporcie, tkanych złotem na oliwkowo zielonym tle30. Podwieszone kotary,
symbolizujące ziemskie dostojeństwo modela stały się konwencjonalnym elementem po-
wtarzanym prawie we wszystkich portretach staropolskich31. Podobną funkcję pełni kota-
ra. Dopełniającą parę przeciwieństw tworzy z kotarą okno z widocznym parapetem,
otwierające się na perspektywę ogrodu, z płasko komponowanymi kwaterami w układzie
osiowym. Kwatery ogrodu zamyka mur i szpaler drzew. W jego kompartymencie znajduje

29 P. ZUMTHOR, Życie codzienne w Holandii w czasach Rembrandta, Warszawa 1965, s. 54, 55; M. HOLLIHGS-
WORTH, Sztuka w dziejach człowieka, Wrocław 1992, s. 346.

30 M. GUTKOWSKA-RYCHLEWSKA, Historia ubiorów, Warszawa 1968, s. 492.

31 CHRZANOWSKI, op. cit., s. 29.