DOI issue:
Nr. 3-4
DOI article:Cornell, Peter: O rolach artysty
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.49349#0441
O ROLACH ARTYSTY
427
7.Erik Olson,
Konstruktor, 1925,
Moderna Museet,
Sztokholm
nim sztukę, która była radykalna zarówno artystycznie jak i politycznie. Później akcent
przesuwał się coraz bardziej w stronę eksperymentu czysto formalnego i estetycznego.
Awangarda idzie przodem, ale przyjmuje także postawy romantyczne, niekoniecznie
uznając przymus nowoczesności w rozwoju społecznym. Przeciwnie, jest często krytycz-
na wobec nowoczesnej technologii i szybkiej industrializacji, często także czuje się wyob-
cowana w nowoczesnym społeczeństwie kapitalistycznym. Pojęcie awangardy obejmuje
jednak również artystów i ruchy artystyczne (na przykład futuryzm i konstruktywizm),
które zakładały że będą rozwijać nowoczesność i postęp. Po wielkich przewrotach w Ro-
sji i Niemczech pod koniec drugiej dekady XX w., rodzi się nowy typ artysty - artysta-
inżynier. Takie pojęcie roli twórcy w społeczeństwie dominuje w latach dwudziestych w
Rosji, gdzie symbolicznym odzwierciedleniem nowego ideału stał się portret Władimira
Tatlina pracującego nad swoją wieżą namalowany przez El Lissitzkyego czy portret Alek-
sandra Rodczenko i innych konstruktywistów autorstwa Barbary Stepanowej. Ten nowy
ideał spotykamy także w sztuce Bauhausu. Naistotniejsza jest tu osoba nauczyciela Laszló
Moholy-Nagyego, który na fotografiach przypomina raczej majstra niż członka bohemy
czy dandysa. Artystę-budowniczego charakteryzuje postawa racjonalna i naukowa,
oczyszczona z romantycznego subiektywizmu, czego Moholy-Nagy jest najlepszym przy-
kładem: był on w stanie tworzyć dzieła sztuki przez telefon, dysponując jedynie paletą
barw, kratkowanym papierem i listą podstawowych form geometrycznych.
Artyści-inżynierowie podejmowali się - na zamówienie lub na własną rękę - projek-
tów architektonicznych i gmachów użyteczności publicznej. Bengt O. Ć)sterblom(1903-
1976), zwiedziwszy wystawę rosyjskiego konstruktywizmu w Niemczech, zaprojektował
w Szwecji wieżę radiową. Otto G. Carlsund(l897-1948) wykonywał monumentalne ma-
lowidła ścienne, nawiązujące otwarcie do architektury funkcjonalistycznej - najsłynniej-
sze z nich znalazło się w restauracji na Wystawie Sztokholmskiej z 1929 r.16. Carlsund
16 Wystawa Sztokholmska 1929, szw. Stockholmsutstallningen 1930 - wystawa rzemiosła artystycznego i rękodzieła,
która zapoczątkowała funkcjonalizm w Szwecji. W ramach tej właśnie ekspozycji, na terenie „Parkrestuarangen Lilla
Paris" w Sztokholmie, odbyła się Międzynarodowa wystawa sztuki postkubistycznej, którą zorganizował Otto G.Carl-
sund(1897-1948), artysta szwedzki. W wystawie tej, brali udział m.in. następujący artyści van Doesburg, J.Helion,
H.Arp, Ozenfant, F.Leger, P.Mondrian, N.Pevsner, Moholy-Nagy, Vantangerloo, a także szwedzcy artyści jak: O.G.
Carlsund, Gan-Gósta Adrian Nilsson (1884-1965), Bengt O. Ósterblom (1903-1976), Erie Grate (1896-1983), Erik
Olson (1901-1986), Christian Berg (1893-1976) i in.
427
7.Erik Olson,
Konstruktor, 1925,
Moderna Museet,
Sztokholm
nim sztukę, która była radykalna zarówno artystycznie jak i politycznie. Później akcent
przesuwał się coraz bardziej w stronę eksperymentu czysto formalnego i estetycznego.
Awangarda idzie przodem, ale przyjmuje także postawy romantyczne, niekoniecznie
uznając przymus nowoczesności w rozwoju społecznym. Przeciwnie, jest często krytycz-
na wobec nowoczesnej technologii i szybkiej industrializacji, często także czuje się wyob-
cowana w nowoczesnym społeczeństwie kapitalistycznym. Pojęcie awangardy obejmuje
jednak również artystów i ruchy artystyczne (na przykład futuryzm i konstruktywizm),
które zakładały że będą rozwijać nowoczesność i postęp. Po wielkich przewrotach w Ro-
sji i Niemczech pod koniec drugiej dekady XX w., rodzi się nowy typ artysty - artysta-
inżynier. Takie pojęcie roli twórcy w społeczeństwie dominuje w latach dwudziestych w
Rosji, gdzie symbolicznym odzwierciedleniem nowego ideału stał się portret Władimira
Tatlina pracującego nad swoją wieżą namalowany przez El Lissitzkyego czy portret Alek-
sandra Rodczenko i innych konstruktywistów autorstwa Barbary Stepanowej. Ten nowy
ideał spotykamy także w sztuce Bauhausu. Naistotniejsza jest tu osoba nauczyciela Laszló
Moholy-Nagyego, który na fotografiach przypomina raczej majstra niż członka bohemy
czy dandysa. Artystę-budowniczego charakteryzuje postawa racjonalna i naukowa,
oczyszczona z romantycznego subiektywizmu, czego Moholy-Nagy jest najlepszym przy-
kładem: był on w stanie tworzyć dzieła sztuki przez telefon, dysponując jedynie paletą
barw, kratkowanym papierem i listą podstawowych form geometrycznych.
Artyści-inżynierowie podejmowali się - na zamówienie lub na własną rękę - projek-
tów architektonicznych i gmachów użyteczności publicznej. Bengt O. Ć)sterblom(1903-
1976), zwiedziwszy wystawę rosyjskiego konstruktywizmu w Niemczech, zaprojektował
w Szwecji wieżę radiową. Otto G. Carlsund(l897-1948) wykonywał monumentalne ma-
lowidła ścienne, nawiązujące otwarcie do architektury funkcjonalistycznej - najsłynniej-
sze z nich znalazło się w restauracji na Wystawie Sztokholmskiej z 1929 r.16. Carlsund
16 Wystawa Sztokholmska 1929, szw. Stockholmsutstallningen 1930 - wystawa rzemiosła artystycznego i rękodzieła,
która zapoczątkowała funkcjonalizm w Szwecji. W ramach tej właśnie ekspozycji, na terenie „Parkrestuarangen Lilla
Paris" w Sztokholmie, odbyła się Międzynarodowa wystawa sztuki postkubistycznej, którą zorganizował Otto G.Carl-
sund(1897-1948), artysta szwedzki. W wystawie tej, brali udział m.in. następujący artyści van Doesburg, J.Helion,
H.Arp, Ozenfant, F.Leger, P.Mondrian, N.Pevsner, Moholy-Nagy, Vantangerloo, a także szwedzcy artyści jak: O.G.
Carlsund, Gan-Gósta Adrian Nilsson (1884-1965), Bengt O. Ósterblom (1903-1976), Erie Grate (1896-1983), Erik
Olson (1901-1986), Christian Berg (1893-1976) i in.