DOI issue:
Nr. 3-4
DOI article:Floryan, Margrethe: Thorvaldsen sẃród Słowian: rosyjscy i polscy zleceniodawcy w Rzymie
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.49349#0543
Thorvaldsen wśród Słowian. Rosyjscy i polscy zleceniodawcy w Rzymie
529
cyście Charlesowi Cameronowi rozwijanie rzeźbiarskich i architektonicznych talentów w
rezydencji letniej w Pawłowsku koło Petersburga14.
Wspomniany list z 1809 r., wraz z ponagleniem z bankierskiej firmy Torlonia noszącym
datę 6. czerwca 1809 r., należą do ostatnich śladów zamówienia składanego przez hrabinę.
Woroncową. Zapewne archiwa Petersburga poszerzyłyby wiedzę na tę część słowiańskich
kontaktów Thorvaldsena. Interesującym jest fakt, że trzy z pięciu motywów zamówionych
przez hrabinę pojawiają się w korespondencji z księciem Malte von Putbus z Rugii. To, że
Torvaldsen utrzymywał osobiste kontakty z księciem, żywo zainteresowanym klasycyzmem,
można wnioskować między innymi z tematyki przedstawień na fasadzie teatru Putbusów i
jednego z posągów zdobiącego zamkowy ogród15. W liście z 1 stycznia 1811 r. książę Put-
bus zamówił figury Bachusa i Wenus oraz grupę Amora i Psyche. Później w tym samym r.
dziękuje za kilka reliefów, chodzi tu być może o reliefy na zewnętrznych murach teatru. W
muzeum Thorvaldsena przechowywana jest, oprócz korespondencji, dokumentacja doty-
cząca przesyłki z Rzymu na Rugię. Jednak w przypadku kontaktów księcia Malte z Tho-
rvaldsenem jest wiele niejasności. W r. 1865 biblioteka książęca została spustoszona przez
pożar, a rzeźby uległy wówczas zniszczeniu.
Wśród zachowanych w Muzeum Thorvaldsena szkiców rzeźbiarza, znajduje się też
pewna grupa szkiców, o których wspomina się w korespondencji z hrabiną Woroncową.
Dlatego czymś oczywistym było zaprezentowanie ich - wraz z listami - na wystawie Tho-
rvaldsen wśród Słowian. Poza tym pokazano też mały posąg Wenus. Jak już zostało wspo-
mniane, hrabina Woroncowa zapragnęła thorvaldsenowskiej wersji bogini piękności, przy
czym szczególne interesowała się posągami nie osiągającymi wielkości naturalnej. Nada-
wały się do ustawienia we wnętrzach, ale mogły też - jak Trzy gracje Camerona stać w
prywatnym ogrodzie w Pawłowsku i dobrze komponować się z roślinnością.
Interesujące byłoby zbadanie, w jakim stopniu prace Thorvaldsena funkcjonowały jako
ozdoby i fragmenty mitologicznych dekoracji XVIII-wiecznych ogrodów i parków. Wie-
my, że repliki prac Canovy i Thorvaldsena stały w parku Tivoli w Kopenhadze w latach
40. XIX w., a książę Herman Puckler-Muskau, sławny z powodu swych fantastycznych
podróży, twórczości literackiej i ogrodów w Muskau i Branitz, zamówił w fabryce cerami-
ki March w Berlinie-Charlottenburgu do tak zwanej włoskiej pergoli w ogrodzie w Bra-
nitz., zaprojektowanej przez Gottfrieda Sempera, szesnaście reliefów Thorvaldsena. W
tejże pergoli znajdujemy też szereg prac nawiązujących do antyku - wykonanych z cynku
lub kutego żelaza - oraz Wenus Canovy16. Zarówno rzeźby, jak i roślinność harmonizowa-
ła ze sobą kolorystycznie. Dominował błękit, co odpowiadało szczególnym upodobaniem
księcia Puckler-Muskau. W innych ogrodach znaleźć można było pojedyncze prace Tho-
rvaldsena.
Oprócz zamówień księżnej Woroncowej Thorvaldsen otrzymał tylko jedno zlecenie z
Rosji dotyczące innej tematyki niż portret: miał wykonać rzeźbę nagrobną. Raz jeszcze
14 Patrz M. FLORYAN, Gardens of the Tsars. An Analysis of the Aesthetics, Semantics and Uses of Late 18th Century
Russian Gardens, Arhus & New York 1996, ss.87-93.
15 W kwestii Thorvaldsena jako motywu na reliefie w ogrodzie zamkowym w Putbusie, zob. E. LUTHER,
Thorvaldsen in Putbus. Zur Darstellung Bertel Thorvaldsen auf einem Sockelrelief am Denkmal fur Malte
Putbus auf Rugen, [w:] Kunstlerleben in Rom, katalog wystawowy, Germanisches Nationalmuseum, Nurnberg 1991,
ss.41-43. Teatr w Putbus został odrestaurowany w 1999, a ogród zamkowy , wraz ze znajdującymi się tam budynkami i
pomnikami w ostatnich latach objęty szeroko zakrojonym projektem renowacyjnym.
16 O zamówieniu przez księcia Puckler-Muskau reliefów Thorvaldsena, zob. Branderburgisches Landeshauparchiv,
Potsdam, Pr.Br.Rep.37, Branitz, 257, cześć 2. Podziękowania dla pana W.Heegewaldta z Branderburgisches Lande-
shauparchiv, za umożliwienie skorzystania z tych archiwaliów w czerwcu 2000.
529
cyście Charlesowi Cameronowi rozwijanie rzeźbiarskich i architektonicznych talentów w
rezydencji letniej w Pawłowsku koło Petersburga14.
Wspomniany list z 1809 r., wraz z ponagleniem z bankierskiej firmy Torlonia noszącym
datę 6. czerwca 1809 r., należą do ostatnich śladów zamówienia składanego przez hrabinę.
Woroncową. Zapewne archiwa Petersburga poszerzyłyby wiedzę na tę część słowiańskich
kontaktów Thorvaldsena. Interesującym jest fakt, że trzy z pięciu motywów zamówionych
przez hrabinę pojawiają się w korespondencji z księciem Malte von Putbus z Rugii. To, że
Torvaldsen utrzymywał osobiste kontakty z księciem, żywo zainteresowanym klasycyzmem,
można wnioskować między innymi z tematyki przedstawień na fasadzie teatru Putbusów i
jednego z posągów zdobiącego zamkowy ogród15. W liście z 1 stycznia 1811 r. książę Put-
bus zamówił figury Bachusa i Wenus oraz grupę Amora i Psyche. Później w tym samym r.
dziękuje za kilka reliefów, chodzi tu być może o reliefy na zewnętrznych murach teatru. W
muzeum Thorvaldsena przechowywana jest, oprócz korespondencji, dokumentacja doty-
cząca przesyłki z Rzymu na Rugię. Jednak w przypadku kontaktów księcia Malte z Tho-
rvaldsenem jest wiele niejasności. W r. 1865 biblioteka książęca została spustoszona przez
pożar, a rzeźby uległy wówczas zniszczeniu.
Wśród zachowanych w Muzeum Thorvaldsena szkiców rzeźbiarza, znajduje się też
pewna grupa szkiców, o których wspomina się w korespondencji z hrabiną Woroncową.
Dlatego czymś oczywistym było zaprezentowanie ich - wraz z listami - na wystawie Tho-
rvaldsen wśród Słowian. Poza tym pokazano też mały posąg Wenus. Jak już zostało wspo-
mniane, hrabina Woroncowa zapragnęła thorvaldsenowskiej wersji bogini piękności, przy
czym szczególne interesowała się posągami nie osiągającymi wielkości naturalnej. Nada-
wały się do ustawienia we wnętrzach, ale mogły też - jak Trzy gracje Camerona stać w
prywatnym ogrodzie w Pawłowsku i dobrze komponować się z roślinnością.
Interesujące byłoby zbadanie, w jakim stopniu prace Thorvaldsena funkcjonowały jako
ozdoby i fragmenty mitologicznych dekoracji XVIII-wiecznych ogrodów i parków. Wie-
my, że repliki prac Canovy i Thorvaldsena stały w parku Tivoli w Kopenhadze w latach
40. XIX w., a książę Herman Puckler-Muskau, sławny z powodu swych fantastycznych
podróży, twórczości literackiej i ogrodów w Muskau i Branitz, zamówił w fabryce cerami-
ki March w Berlinie-Charlottenburgu do tak zwanej włoskiej pergoli w ogrodzie w Bra-
nitz., zaprojektowanej przez Gottfrieda Sempera, szesnaście reliefów Thorvaldsena. W
tejże pergoli znajdujemy też szereg prac nawiązujących do antyku - wykonanych z cynku
lub kutego żelaza - oraz Wenus Canovy16. Zarówno rzeźby, jak i roślinność harmonizowa-
ła ze sobą kolorystycznie. Dominował błękit, co odpowiadało szczególnym upodobaniem
księcia Puckler-Muskau. W innych ogrodach znaleźć można było pojedyncze prace Tho-
rvaldsena.
Oprócz zamówień księżnej Woroncowej Thorvaldsen otrzymał tylko jedno zlecenie z
Rosji dotyczące innej tematyki niż portret: miał wykonać rzeźbę nagrobną. Raz jeszcze
14 Patrz M. FLORYAN, Gardens of the Tsars. An Analysis of the Aesthetics, Semantics and Uses of Late 18th Century
Russian Gardens, Arhus & New York 1996, ss.87-93.
15 W kwestii Thorvaldsena jako motywu na reliefie w ogrodzie zamkowym w Putbusie, zob. E. LUTHER,
Thorvaldsen in Putbus. Zur Darstellung Bertel Thorvaldsen auf einem Sockelrelief am Denkmal fur Malte
Putbus auf Rugen, [w:] Kunstlerleben in Rom, katalog wystawowy, Germanisches Nationalmuseum, Nurnberg 1991,
ss.41-43. Teatr w Putbus został odrestaurowany w 1999, a ogród zamkowy , wraz ze znajdującymi się tam budynkami i
pomnikami w ostatnich latach objęty szeroko zakrojonym projektem renowacyjnym.
16 O zamówieniu przez księcia Puckler-Muskau reliefów Thorvaldsena, zob. Branderburgisches Landeshauparchiv,
Potsdam, Pr.Br.Rep.37, Branitz, 257, cześć 2. Podziękowania dla pana W.Heegewaldta z Branderburgisches Lande-
shauparchiv, za umożliwienie skorzystania z tych archiwaliów w czerwcu 2000.