DOI Heft:
Nr. 3-4
DOI Artikel:Ekwiński, Andrzej: Seminarium Vardö - miejsce spotkania kultur i dialogu
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.49349#0635
Kronika Naukowa
621
wyraźnie zakreślonych ram, znajdują się pod presją
środków masowego przekazu i pop kultury, zagar-
niających miejsce „kultury elitarnej". Migracja lu-
dzi a więc i związanych z nimi kultur skłania do
pytań o przyszłość, o znaczenia sztuki w życiu indy-
widualnym, tak w skali Europy, jaki całego świata.
Wszelkie wartości wydają się relatywne. Wyczuwal-
ne jest znaczne przyspieszenie transformacji idei i
form wyrazu. Brakuje wyobraźni, by ogarnąć zmie-
niający się świat, w odmiennej skali, w innym czaso-
wo-przestrzennym horyzoncie. Być może ma racje
znany niemiecki filozof Jurgen Habermas, że post-
modernizm, jest ekspresją neokonserwatyzmu.
Może, jak postuluje francuski filozof postmoderni-
zmu Michel Foucault, trzeba przywrócić autonomię i
znacznie zagadnieniom moralnym i etyce. Pewna uto-
pia postmodernistyczna oraz obowiązująca dziś poli-
tyczna poprawność stworzyły ogromną swobodę
semantyczną, nie dążąc do ustalenia zbytnich rygo-
rów w posługiwaniu się aparaturą pojęciową, która
miałaby rozmaitą rzeczywistość sztuki i kultury opi-
sywać i wyjaśniać. W swobodzie postmodernistycz-
nej artykulacji, pomijamy często fakt, ze wyrośliśmy i
ukształtowaliśmy się nie tylko na XVIII-wiecznej re-
wolucji francuskiej, jej idach sekularyzacji, jedno-
stronnego rozumienia wolności, postępu. Przecież
religia, sztuki i filozofia były i są czynnikami kształtu-
jącymi osobowość człowieka. Przenikanie się kultur
w skali naszej cywilizacji, przyniesie prawdopodob-
nie nowe widzenie, inne kryteria wartościowania,
może i inną aparaturę pojęciową. Seminaria interdy-
scyplinarne współuczestniczą w tych poszu-
kiwaniach, są rodzajem refleksji nad kondycją
współczesnego człowieka. Są one również próbą
przełamywania mentalnych barier. Sąjednym z wielu
miejsc wymiany informacji, budowania porozumie-
nia, i zrozumienia współczesnej wielokulturowej, zło-
żonej i zatomizowanej rzeczywistości.
Europa Północna może mieć w tym procesie istot-
ne znaczenie. Natura jest tu bowiem rzeczywistością.
Relacje duchowo-biologiczne człowieka i natury są
nadal ważne i zabarwione mistycyzmem, nieskażone.
Współpraca i dialog krajów Europy Środkowej i
Wschodniej o tak różnej historii i doświadczeniu są
istotnym wyzwaniem. Tworzą one pewne nadzieje na
wzajemne zrozumienie i możliwość współtworzenia
wartości. Chociaż sztuka i nauka różnią się w sposób
4 W ramach działalności wydawniczej seminarium Vardó
ukazuje się biuletyn „Vardó-bulletin" nr. 1-8:1991-2003;
oraz publikowane są materiały sesji: Picture ofReality. An
Interdisciplinary Seminar of Artists and Scientists. Ed. by
A. Ekwiński, Stockholm, june 1990; Picture ofReality II.
Aland. An interdisciplinary Seminar of Artists and Scien-
tists, Stockholm, june 1993; Picture ofReality III. An In-
terdisciplinary Seminar of Artists and Scientists. Gotland.
zasadniczy, sam fakt konfrontacji tych form pozna-
wania rzeczywistości wydaje się fascynujący i waż-
ny. Takim „wspólnymi zagadnieniami" mogą być
następujące kwestie: zagadnienia moralne, filozo-
ficzne i ekologiczne; modele rzeczywistości tworzo-
ne przez naukę i sztukę; poszukiwanie wartości,
które sprzyjałyby harmonijnej egzystencji człowie-
ka; rozwój świadomości i wyobraźni; poza estetycz-
ne i pozanaukowe wartości ważne w kształtowaniu
sięjednostki; znaczenie formy i procesu twórczego;
pytania metafizyczne; poszukiwanie prawdy i piękna;
znaczenie tradycji i dziedzictwa myśli; poszukiwanie
form interdyscyplinarnej współpracy i nowych form
komunikacji w sztuce,kulturze i naukach humani-
stycznych.
Każde z przygotowywanych seminariów ma teo-
retyczne wprowadzenie, które jest próbą opisania za-
stanej sytuacji w sztuce, nauce, szerzej humanistyce.
Teksty teoretyczne, które stanowią podstawę zapro-
szenia, spełniają funkcję tez, opinii i inspiracji.
Seminaria odbywają się nie tylko w scenerii wysp
i natury, również w muzeach i innych instytucjach
kultury np. w Muzeum Sztuki (1999) w Rydze na Ło-
twie, w Muzeum Narodowym im.K M Ciurlionisa
w Kownie na Litwie (2001). Dwa ostatnie seminaria
zorganizowano Wyższej Szkole Humanistycznej
w Pułtusku i w jej ośrodku badawczym we Frombor-
ku. Oto, tytułem przykładu, kilka tematów semina-
riów: Zaczynamy wszystko od początku. Jakie
pytania w sztuce i kulturze oraz nauce są dziś nadal
aktualne i ważne? Gotland, Szwecja, 1994; Świado-
mość w otwartym społeczeństwie informacyjnym,
Aland, 1997; Sztuka i duchowość, Ryga, Ło-
twa, 1999; Postawy umysłu i wyobraźni, Kowno, Li-
twa, 2001; Niebezpieczne konfrontacje - my wobec
innych, Pułtusk-Frombork, 2002; Etyka i Ekologia,
Pułtusk-Frombork, 2003. Ostatnie dwa seminaria w
Pułtusku i we Fromborku są wynikiem współpracy z
Instytutem Kultury Europejskiej, z prof. dr Halina
Taborską z Wyższej Szkoły Humanistycznej im.
Aleksandra Gieysztora.
Równolegle z międzynarodowymi seminariami,
rozwijany jest program wystaw, publikacji4 i projek-
tów badawczych oraz gromadzone jest archiwum. W
lutym 2001 została otwarta stała ekspozycja współ-
czesnej sztuki szwedzkiej w Muzuem Narodowym
w Kownie, do której swoje prace przekazali:: Ann
Ed. by A. Ekwiński, Stockholm, august 1995; Internatio-
nal Seminar Challenge. Ed. by Andrzej Ekwinński, Jan
Stanisław Wojciechowski, Stockholm-Warszawa 1999;
Collection of Swedish Cotemporary Art Donation to
M.K. Ciurlionis National Museum of Art, Kaunas, Lithu-
ania, Stockholm-Kaunas, february, 2001; katalogi wystaw:
Lars OlofLoeld, Stockholm-Warszawa, marzec 2001; Hre-
in Fridfmnsson (Islandia), Stockholm-Warszawa 2000.
621
wyraźnie zakreślonych ram, znajdują się pod presją
środków masowego przekazu i pop kultury, zagar-
niających miejsce „kultury elitarnej". Migracja lu-
dzi a więc i związanych z nimi kultur skłania do
pytań o przyszłość, o znaczenia sztuki w życiu indy-
widualnym, tak w skali Europy, jaki całego świata.
Wszelkie wartości wydają się relatywne. Wyczuwal-
ne jest znaczne przyspieszenie transformacji idei i
form wyrazu. Brakuje wyobraźni, by ogarnąć zmie-
niający się świat, w odmiennej skali, w innym czaso-
wo-przestrzennym horyzoncie. Być może ma racje
znany niemiecki filozof Jurgen Habermas, że post-
modernizm, jest ekspresją neokonserwatyzmu.
Może, jak postuluje francuski filozof postmoderni-
zmu Michel Foucault, trzeba przywrócić autonomię i
znacznie zagadnieniom moralnym i etyce. Pewna uto-
pia postmodernistyczna oraz obowiązująca dziś poli-
tyczna poprawność stworzyły ogromną swobodę
semantyczną, nie dążąc do ustalenia zbytnich rygo-
rów w posługiwaniu się aparaturą pojęciową, która
miałaby rozmaitą rzeczywistość sztuki i kultury opi-
sywać i wyjaśniać. W swobodzie postmodernistycz-
nej artykulacji, pomijamy często fakt, ze wyrośliśmy i
ukształtowaliśmy się nie tylko na XVIII-wiecznej re-
wolucji francuskiej, jej idach sekularyzacji, jedno-
stronnego rozumienia wolności, postępu. Przecież
religia, sztuki i filozofia były i są czynnikami kształtu-
jącymi osobowość człowieka. Przenikanie się kultur
w skali naszej cywilizacji, przyniesie prawdopodob-
nie nowe widzenie, inne kryteria wartościowania,
może i inną aparaturę pojęciową. Seminaria interdy-
scyplinarne współuczestniczą w tych poszu-
kiwaniach, są rodzajem refleksji nad kondycją
współczesnego człowieka. Są one również próbą
przełamywania mentalnych barier. Sąjednym z wielu
miejsc wymiany informacji, budowania porozumie-
nia, i zrozumienia współczesnej wielokulturowej, zło-
żonej i zatomizowanej rzeczywistości.
Europa Północna może mieć w tym procesie istot-
ne znaczenie. Natura jest tu bowiem rzeczywistością.
Relacje duchowo-biologiczne człowieka i natury są
nadal ważne i zabarwione mistycyzmem, nieskażone.
Współpraca i dialog krajów Europy Środkowej i
Wschodniej o tak różnej historii i doświadczeniu są
istotnym wyzwaniem. Tworzą one pewne nadzieje na
wzajemne zrozumienie i możliwość współtworzenia
wartości. Chociaż sztuka i nauka różnią się w sposób
4 W ramach działalności wydawniczej seminarium Vardó
ukazuje się biuletyn „Vardó-bulletin" nr. 1-8:1991-2003;
oraz publikowane są materiały sesji: Picture ofReality. An
Interdisciplinary Seminar of Artists and Scientists. Ed. by
A. Ekwiński, Stockholm, june 1990; Picture ofReality II.
Aland. An interdisciplinary Seminar of Artists and Scien-
tists, Stockholm, june 1993; Picture ofReality III. An In-
terdisciplinary Seminar of Artists and Scientists. Gotland.
zasadniczy, sam fakt konfrontacji tych form pozna-
wania rzeczywistości wydaje się fascynujący i waż-
ny. Takim „wspólnymi zagadnieniami" mogą być
następujące kwestie: zagadnienia moralne, filozo-
ficzne i ekologiczne; modele rzeczywistości tworzo-
ne przez naukę i sztukę; poszukiwanie wartości,
które sprzyjałyby harmonijnej egzystencji człowie-
ka; rozwój świadomości i wyobraźni; poza estetycz-
ne i pozanaukowe wartości ważne w kształtowaniu
sięjednostki; znaczenie formy i procesu twórczego;
pytania metafizyczne; poszukiwanie prawdy i piękna;
znaczenie tradycji i dziedzictwa myśli; poszukiwanie
form interdyscyplinarnej współpracy i nowych form
komunikacji w sztuce,kulturze i naukach humani-
stycznych.
Każde z przygotowywanych seminariów ma teo-
retyczne wprowadzenie, które jest próbą opisania za-
stanej sytuacji w sztuce, nauce, szerzej humanistyce.
Teksty teoretyczne, które stanowią podstawę zapro-
szenia, spełniają funkcję tez, opinii i inspiracji.
Seminaria odbywają się nie tylko w scenerii wysp
i natury, również w muzeach i innych instytucjach
kultury np. w Muzeum Sztuki (1999) w Rydze na Ło-
twie, w Muzeum Narodowym im.K M Ciurlionisa
w Kownie na Litwie (2001). Dwa ostatnie seminaria
zorganizowano Wyższej Szkole Humanistycznej
w Pułtusku i w jej ośrodku badawczym we Frombor-
ku. Oto, tytułem przykładu, kilka tematów semina-
riów: Zaczynamy wszystko od początku. Jakie
pytania w sztuce i kulturze oraz nauce są dziś nadal
aktualne i ważne? Gotland, Szwecja, 1994; Świado-
mość w otwartym społeczeństwie informacyjnym,
Aland, 1997; Sztuka i duchowość, Ryga, Ło-
twa, 1999; Postawy umysłu i wyobraźni, Kowno, Li-
twa, 2001; Niebezpieczne konfrontacje - my wobec
innych, Pułtusk-Frombork, 2002; Etyka i Ekologia,
Pułtusk-Frombork, 2003. Ostatnie dwa seminaria w
Pułtusku i we Fromborku są wynikiem współpracy z
Instytutem Kultury Europejskiej, z prof. dr Halina
Taborską z Wyższej Szkoły Humanistycznej im.
Aleksandra Gieysztora.
Równolegle z międzynarodowymi seminariami,
rozwijany jest program wystaw, publikacji4 i projek-
tów badawczych oraz gromadzone jest archiwum. W
lutym 2001 została otwarta stała ekspozycja współ-
czesnej sztuki szwedzkiej w Muzuem Narodowym
w Kownie, do której swoje prace przekazali:: Ann
Ed. by A. Ekwiński, Stockholm, august 1995; Internatio-
nal Seminar Challenge. Ed. by Andrzej Ekwinński, Jan
Stanisław Wojciechowski, Stockholm-Warszawa 1999;
Collection of Swedish Cotemporary Art Donation to
M.K. Ciurlionis National Museum of Art, Kaunas, Lithu-
ania, Stockholm-Kaunas, february, 2001; katalogi wystaw:
Lars OlofLoeld, Stockholm-Warszawa, marzec 2001; Hre-
in Fridfmnsson (Islandia), Stockholm-Warszawa 2000.