122

Wanda Mossakowska


2. Reprodukcja fotografii W. Rzewuskiego dwudziestu przyjaciół,
drzew. A. Zajkowskiego („Kłosy" 1878)

Relacji Bełcikowskiego towarzyszyła reprodukcja rysunkowej kopii zdjęcia, wykona-
nej przez Henryka Dyrdonia i opatrzonej odpowiednio rozmieszczonymi podpisami, iden-
tyfikującymi osoby: J. K. TURSKI. J. JAROSZYŃSKI./ ARTUR GROTTGER. K.
HOFMAN./ SZYNALEWSKI./ J. SZUJSKI./ J. MATEJKO. E. LUBOWSKI./A. BEŁCI-
KOWSKI. M. BAŁUCKI./ P. FILIPI. A. GOSTKOWSKI./ J. SZYMAŃSKI./ F. M. WY-
SPIAŃSKI./ A. KOTSIS. FR. MOKRZYCKI./ F. CYNK. WŁ. L. ANCZYC./ W
GADOMSKI./ W. RZEWUSKI, (il. 3)6.
Pozujący zostali ustawieni w sposób bardzo przemyślany, z pozoru swobodny, w zróż-
nicowanych pozach, razem tworząc zwartą, symetryczną grupę, składającą się z trzech
członów - środkowego niższego i skrajnych wyższych, spiętrzonych piramidalnie, na co
zwrócił już uwagę Jan Bołoz-Antoniewicz, jedyny jak dotąd monografista Grottgera, pi-
sząc o jego tendencji do komponowania scen na zasadzie trójkątów, widocznej tutaj oraz
np. w Obronie dworu i Na pobojowisku z cyklu „Polonia"7.
W pierwszym członie grupy, na który przypada sześciu pozujących, najbardziej po le-
wej dostrzegamy Artura Grottgera (1837-1867) stojącego profilem, zwróconego ku resz-
cie, pochylonego, wspartego lewą ręką, trzymającą cygaro, na udzie zgiętej, postawionej
na kamieniu nogi, ubranego w charakterystyczny strój, stylizowany na ubiorze powstań-
ców 1863 roku - luźny płaszcz z kapturem, podbity futrem, przypominający burkę, ozdo-
biony pod szyją dużą zapinką, wysokie buty i jasną, barankową czapkę włożoną na bakier,
tak samo jak na pojedynczym zdjęciu wykonanym zapewne podczas tego kilkudniowego

6 Zob.: BEŁCIKOWSKI, op. cit., il. na s. 217.

7 ANTONIEWICZ, op. cit., s. 365-366.