DOI issue:
Nr. 3-4
DOI article:Regulska, Grażyna: Krakowski złotnik Jan Czymerman II i monstrancja w podwarszawskim Radzyminie
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.49354#0387
377
GRAŻYNA REGULSKA
Warszawa, Instytut Sztuki PAN
Krakowski złotnik Jan Czymerman II
i monstrancja w podwarszawskim Radzyminie
najczynniejszym wśród złotników krakowskich swego czasu, osiągnął naj-
większe powodzenie zawodowe i najwyższą pozycję społeczną w mieście. Tymi
słowami, w opublikowanej niedawno książce Jerzego Pietrusińskiego, zaczyna się
biogram poświęcony Janowi Czymermanowi II (1494-1541)1. Wcześniej o Janie Czymer-
manie II pisali już kilkakrotnie Leonard Lepszy2 oraz Bolesław Przybyszewski3, na ogół
jednak łącząc go w jedną osobę z krakowskim złotnikiem Janem Czymermanem I. Ze
skrupulatnych ustaleń Jerzego Pietrusińskiego wynika natomiast, że Jan Czymerman II,
urodzony zapewne krótko przed r. 1470, był najstarszym z trojga dzieci Jana Czymermana
I (1465-1478)4. Miał brata Gabriela Czymermana, który także został złotnikiem w Krako-
wie, i siostrę Magdalenę, wydaną za mąż za nieznanego z imienia Lisa. Około r. 1494 Jan
Czymerman II ożenił się z Urszulą, córką bogatego kuśnierza krakowskiego Jana Fettera.
Mieszkał przy Grodzkiej (obecnie nr 5), w domu kupionym jeszcze przez ojca i dochował
się siedmiorga własnych dzieci. Jeden z jego trzech synów to późniejszy złotnik krakow-
ski Jan Czymerman III (1540-1563)5, dwaj pozostali, Józef zwany Tectander i Joachim
Czymermanowie, byli w Krakowie medykami. Za medyka, Jana Antonina z Koszyc, wy-
dał również jedną ze swoich czterech córek, Annę. Zmarł między czerwcem a październi-
kiem 1541 r.
W ciągu ponad czterdziestoletniej działalności Jan Czymerman II tylko cztery razy
pełnił funkcję seniora cechu złotników (w latach 1501, 1502, 1505 i 1512), wielokrotnie
zaś wybierano go do ławy i rady miejskiej Krakowa, wreszcie został burmistrzem. Często
1 J. PIETRUSIŃSKI, Złotnicy krakowscy XIV-XVI wieku i ich Księga Cechowa, Warszawa 2000, t. I, s. 331-351 i tabl.
II. Por. też uprzednio J. PIETRUSIŃSKI, Królów polskich zloty krzyż dla katedry krakowskiej, [w:] Artes atque huma-
niora. Studia Stanislao Mossakowski sexagenario dicata, Warszawa 1998, s. 23-24.
2 L. LEPSZY, Pacyfikał sandomierski oraz złotnicy krakowscy drugiej połowy XV stulecia, „Sprawozdania Komisji do
Badania Historii Sztuki w Polsce", t. V, 1896, s. 93; L. LEPSZY, Przemysł złotniczy w Polsce, Kraków 1933, s. 128,
nr 104, 105; s. 164, nr 602.
3 Wypisy źródłowe do dziejów Wawelu z archiwaliów kapitulnych i kurialnych krakowskich, wybrał i opracował B.
Przybyszewski, [w:] Źródła do dziejów Wawelu, t. V, Kraków 1970, s. XXIV, 14, nr 22 i przyp. 1; t. XI, cz. 1, Kraków
1984, s. XII, 109, nr 211 i przyp. 1, s. 137-138, nr 275; t. XI, cz. 3, Kraków 1987, s. 3, nr 1038; t. XI, cz. 4, Kraków
1985, s. 69; t. XII, cz. 1, Kraków 1989, s. XV; t. XII, cz. 2, Kraków 1991, s. 31, nr 486 i przyp. 1.
4 Janowi Czymermanowi I (1465-1478) Jerzy Pietrusiński poświęcił osobny biogram. Zob. PIETRUSIŃSKI, Złotnicy
krakowscy..., s. 328-330.
5 Osobny biogram Jana Czymermana III (1540-1563) zob. PIETRUSIŃSKI, Złotnicy krakowscy..., s. 352-358.
GRAŻYNA REGULSKA
Warszawa, Instytut Sztuki PAN
Krakowski złotnik Jan Czymerman II
i monstrancja w podwarszawskim Radzyminie
najczynniejszym wśród złotników krakowskich swego czasu, osiągnął naj-
większe powodzenie zawodowe i najwyższą pozycję społeczną w mieście. Tymi
słowami, w opublikowanej niedawno książce Jerzego Pietrusińskiego, zaczyna się
biogram poświęcony Janowi Czymermanowi II (1494-1541)1. Wcześniej o Janie Czymer-
manie II pisali już kilkakrotnie Leonard Lepszy2 oraz Bolesław Przybyszewski3, na ogół
jednak łącząc go w jedną osobę z krakowskim złotnikiem Janem Czymermanem I. Ze
skrupulatnych ustaleń Jerzego Pietrusińskiego wynika natomiast, że Jan Czymerman II,
urodzony zapewne krótko przed r. 1470, był najstarszym z trojga dzieci Jana Czymermana
I (1465-1478)4. Miał brata Gabriela Czymermana, który także został złotnikiem w Krako-
wie, i siostrę Magdalenę, wydaną za mąż za nieznanego z imienia Lisa. Około r. 1494 Jan
Czymerman II ożenił się z Urszulą, córką bogatego kuśnierza krakowskiego Jana Fettera.
Mieszkał przy Grodzkiej (obecnie nr 5), w domu kupionym jeszcze przez ojca i dochował
się siedmiorga własnych dzieci. Jeden z jego trzech synów to późniejszy złotnik krakow-
ski Jan Czymerman III (1540-1563)5, dwaj pozostali, Józef zwany Tectander i Joachim
Czymermanowie, byli w Krakowie medykami. Za medyka, Jana Antonina z Koszyc, wy-
dał również jedną ze swoich czterech córek, Annę. Zmarł między czerwcem a październi-
kiem 1541 r.
W ciągu ponad czterdziestoletniej działalności Jan Czymerman II tylko cztery razy
pełnił funkcję seniora cechu złotników (w latach 1501, 1502, 1505 i 1512), wielokrotnie
zaś wybierano go do ławy i rady miejskiej Krakowa, wreszcie został burmistrzem. Często
1 J. PIETRUSIŃSKI, Złotnicy krakowscy XIV-XVI wieku i ich Księga Cechowa, Warszawa 2000, t. I, s. 331-351 i tabl.
II. Por. też uprzednio J. PIETRUSIŃSKI, Królów polskich zloty krzyż dla katedry krakowskiej, [w:] Artes atque huma-
niora. Studia Stanislao Mossakowski sexagenario dicata, Warszawa 1998, s. 23-24.
2 L. LEPSZY, Pacyfikał sandomierski oraz złotnicy krakowscy drugiej połowy XV stulecia, „Sprawozdania Komisji do
Badania Historii Sztuki w Polsce", t. V, 1896, s. 93; L. LEPSZY, Przemysł złotniczy w Polsce, Kraków 1933, s. 128,
nr 104, 105; s. 164, nr 602.
3 Wypisy źródłowe do dziejów Wawelu z archiwaliów kapitulnych i kurialnych krakowskich, wybrał i opracował B.
Przybyszewski, [w:] Źródła do dziejów Wawelu, t. V, Kraków 1970, s. XXIV, 14, nr 22 i przyp. 1; t. XI, cz. 1, Kraków
1984, s. XII, 109, nr 211 i przyp. 1, s. 137-138, nr 275; t. XI, cz. 3, Kraków 1987, s. 3, nr 1038; t. XI, cz. 4, Kraków
1985, s. 69; t. XII, cz. 1, Kraków 1989, s. XV; t. XII, cz. 2, Kraków 1991, s. 31, nr 486 i przyp. 1.
4 Janowi Czymermanowi I (1465-1478) Jerzy Pietrusiński poświęcił osobny biogram. Zob. PIETRUSIŃSKI, Złotnicy
krakowscy..., s. 328-330.
5 Osobny biogram Jana Czymermana III (1540-1563) zob. PIETRUSIŃSKI, Złotnicy krakowscy..., s. 352-358.