Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (68.2006)

246

Adam Tyszkiewicz



2. Fontanna Fellacha, rue de Sevres,
Paryż

3. Peter F. Robinson, Egyptian Hall
Williama Bullocka, 1815, Londyn

Wśród uznanych dotychczas opracowań poświę-
conych problematyce Egiptomanii należy w tym miej-
scu wymienić: The Myth of Egypt and its Hierogliphs
in European Tradition Erika Iversena (Copenhagen
1961); The Egyptian Revival — Its Sources, Monu-
ments and Meaning 1808-1858, Richarda G. Carotta
(Berkeley 1978) oraz Egyptomania. The Egyptian
Revival: a Recurring Theme in the History of Taste
Jamesa Stevensa Curla (Manchester 1994)3. Pierw-
sza z prac przedstawia wpływ tajemniczej kultury
egipskiej na sztukę, filozofię i religię Zachodu ze
szczególnym uwzględnieniem roli hieroglifów. Dru-
ga publikacja na przykładzie Stanów Zjednoczo-
nych, omawia obszernie tematykę egiptyzującej
dziewiętnastowiecznej architektury. Natomiast trze-
cie opracowanie - dzieło Curla - wydaje się obecnie
jedną najwszechstronniejszych prezentacji oddzia-
ływania Egiptu na sztukę, począwszy od starożytno-
ści aż po czasy współczesne.
KsiążkaImhotep Today: Egyptianizing Architec-
ture składa się z piętnastu doskonale opracowanych
rozdziałów, napisanych bardzo obrazowym i żywym
językiem. Pomimo kilkunastoosobowego, zróżnico-
wanego zespołu autorskiego, wszystkie artykuły
znajdujące się w tej publikacji stanowiąjedną synte-
tyczną całość.
Pierwszy rozdział pod tytułem An Architecture
hetween Dream andMeaning przyjął formę ogólnej
przedmowy, której głównym celem jest udzielenie
odpowiedzi na pytania, czy tak naprawdę istnieje
w architekturze nowożytnej styl zwany neogipskim

3 Zob. także: Nicolaus PEVSNER, S. LANG, „Egyptian
Revival”, Architectural Review, 119, 1956, s. 242-254;
Patrick CONNER (red.), The Inspiration of Egypt, Its In-
fluence on British Artists, Travellers and Designers 1700-
1900, Brighton 1983. Wiele opracowań, dotyczących
Egiptomanii, podejmuje temat ikonografii i symboliki
obelisków w sztuce nowożynej: William HECKSCHER,

i, co było tak oryginalnego oraz fascynującego
w sztuce antycznego Egiptu, że obecnie na każdym
z kontynentów, od Gór Księżycowych w Australii
po dolinę rzeki Missisipi w USA, od zatoki Cape
Town po kanały Petersburga można odnaleźć bu-
dowle charakterystyczne dla kraju nad Nilem. W
dalszej części rozdziału autorzy zastanawiają się,
dlaczego w okresie kilku ostatnich stuleci w takim
stopniu wzrosło zainteresowanie architekturą staro-
żytnego Egiptu. Do popularyzacji cywilizacji znad
Nilu przyczyniła się przede wszystkim ekspedycja
wojskowo - naukowa Napoleona Bonapartego w la-
tach 1798-1801. Zabrał on ze sobą na kontynent
afrykański wielu wybitnych badaczy różnych spe-
cjalności, wśród których był także archeolog, baron
Dominiąue Vivant Denon (1747-1823). Jego praca
Toyage dans la Basse at la Haute Egypte pendant
les campagnes du General Bonaparte (1802) oraz
monumentalne, zbiorowe dzieło francuskich uczo-
nych Description de 1’Egypte (1809-1822) stały się
pierwszymi iście naukowymi publikacjami, poświę-
conymi kulturze starożytnego Egiptu, stanowiącymi
dla nauk humanistycznych prawdziwą rewelację.
Niebywałym sukcesem i punktem przełomowym dla
zrozumienia cywilizacji egipskiej okazało się po-
prawne odczytanie hieroglifów przez egiptologa Je-
ana Francois Champolliona, ogłoszone w roku 1822
w pracy Lettre a M. Dacier relative a 1’alphabet des
hieroglyphes phonetiąues.... Kolejnymi istotnym
wydarzeniami, wpływającymi na popularność Egip-
tu w XIX i XX w. było uroczyste otwarcie w 1869 r.
„BerninPs Elephant and Obelisk”, Journal of the War-
burg and CourtlauldInstitutes, 29, 1947, s. 155-183; Erik
IVERSEN, The Obelisks of Romę, Copenhagen 1968;
Labib HABACHI, The Obelisks of Egypt, New York
1977; Cesare D’ONOFRIO, Gli obelischi di Roma, Roma
1992; Większość z cytowanych tu publikacji jest dostępna
w Bibliotece IS PAN.