DOI issue:
Nr. 1-2
DOI article:Loffredo, Fernando: Un contributo alla biografia fiorentina di Santi Gucci: =
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.35031#0037
32
FERNANDO LOFFREDO
777 T7717777713WF /70.S'7/g PP6770/1/'? C7?OĆ' Ż777/677 Z 777ć'/? 77 76 .S'/707U777/z// 77707/6/?? w/ęk.S'Z6gO 777Z
/67//?77 /7U6C777 /oł6777, OÓ76 /6 7*Z6ŹAy ,S'ą /7?ł 7/0S*A07777/6, /Ż /wr/zć^ Z&7777767776 7 /lOg/z/u- 7tF7Ż-
7/6gO, A/O 7777 7776 .S'/70/7'ZP. 7 7776 77777777 7777/77777 7 6/'S'Z)77'/? W7^/7/7W6A67, Ź6 76/7 W)Ao777777?'?7 7776
.S'p7Y7.S'/77//w Ż777/677 7777.S/7U 67/ /77)/u7'6ć'Z77, 7777W6/ /777 6Z/67*7/z/6,S'/7? 6Zy /77ę67/z76^7ę6777 /77/77ć77
/77Y7A/t'A?. fFs'Zt/S'/Ao /O /6.S'/ Z77A/?7gą /W/ć'/?77/77 M/l/o/ć?, A/ćź/l' W,S'//77Z7?/ 7//Y7gę 7 w/o/ć? 77 7 6
Z77Z7A'O.Ś67 /Y?Ż ,S77/7Y7ŹW77t'77?A
Gdy Bartoli pisał swój dialog, Santi miał więc zaledwie 17 lat - jest to wskazówka
dokładna i cenna dla określenia czasu narodzin rzeźbiarza, zwykle sytuowanych około
roku 15307 Najpopularniejsza edycja dzieła ^77^/07777777677/7 7706777/6777/6/ ukazała się
w Wenecji w roku 1567, ale jest rzeczą oczywistą, że zostało ono zredagowane znacznie
wcześniej. Niektórzy historycy słusznie datowali jego powstanie na początek lat 50. XVI
w.^ Wszelkie wątpliwości rozstrzyga niepublikowany dotąd dokument, który przytaczam
poniżej. //A/r77V6//onależy datowaćnaokoło 1550r., gdyż-jakwynikazAę/b^A^oArz/ów
katedry Santa Maria del Fiore - Santi przyszedł na świat we Florencji 11 lipca 1533 r.:
IX/7/ą/o/z / / ///76T7 /533, O gOT/z/77/0 CZW77/'/6/, 777'07/z// .S'/ę 57777// Ao77?o/o, .S'p'77 G/OV77777776gO 7//
X7oo/Ó 7/'W7*71g/70, 7Z6ŹÓ/777Z77 /7777Y7//? 5'. /Ww/7777gg70/N.
Akt chrztu dostarcza nam nie tylko ważnej intbmaacji dotyczącej biografii Santiego, ale
jest także źródłem wiedzy o jego środowisku rodzinnym, niezwykle cennej dla sformułowa-
nia hipotezy o florenckiej formacji rzeźbiarza, do tej pory nieznanej. Dokument ten upewnia
nas, że Santi był synem kamieniarza Giovanniego di Niccoló d'Arrigo, zwanego Giovannim
della Camilla^, a więc przyrodnim bratem rzeźbiarza Francesca Camillianiego. Już Gaetano
Milanesi w nocie do biografii Camillianiego autorstwa Vasariego podał, że Giovanni miał
dwie żony^. Z pierwszego małżeństwa z niejakąNanniną urodził się z pewnością Francesco,
owocami drugiego związku, z Mariettą di Santi Birbi di San Gervasio, byli natomiast Santi
i Piętro, obaj rzeźbiarze działający w Polsce pod nazwiskiem „Gucci"^.
Milanesi napisał, że Giovanni di Niccoló zwany della Camilla „nosił nazwisko Gucci".
W odnalezionych dokumentach odnoszących się do Giovanniego nie ma śladu takiego
nazwiska; zarówno on sam, jak i jego synowie są zawsze wzmiankowani pod przydom-
kiem. Zresztą nawet Cosimo Bartoli przywołuje Santiego jako „Santi della Cammilla". Gdy
Santi przybył do Krakowa, skontaktował się zapewne z Alessandrem i Matteo Guccimi,
znanymi już w mieście artystami florenckimi, od których przejął nazwisko. Ta okoliczność
pozwala zakładać bliskie pokrewieństwo między florenckimi „della Camilla" a czynnymi
w Klukowie „Guccimi"* *. Co prawda nie posiadamy żadnego udokumentowanego dowodu,
4 BARTOLI, op. cit., k. 10 r. Cytowany tu „rzeźbiarz Francesco" to przyrodni brat Santiego, czynny we Florencji w 3.
ćw. XVI w., lepiej znany jako Francesco Camiiliani.
' DOTI, op. cit., s. 556.
6 Na temat datowania ZsL/gYo/iowgu/z' <7cco<Yg/7//'c/ zob. MANCINI, op. cit., s. 120 i przyp. I; POLI, PICCINI, BRUNET-
TI, op. cit., s. 30; Charles DAVIS, „Cosimo Bartoli and the Portal of SanFApoIIonia by Michelangelo", A//Y?g/YM/7gg/7
<Yg^ Au^t/zA/orAcAg/z Y/ii/z'7z'/g^ A? Noz^g/zz, XIX, 1975, s. 266-267, zwłaszcza przyp. 26. Davis ustalił 7g/7zzz'/zM^ u/z/g
</Mgw na podstawie daty śmierci (21 października 1552) Luki Alamanniego, przeora Ospedale degli Innocenti, wzmian-
kowanego w zkrzgz'o/zu//zg?o na karcie 20 r.
** Archivio delFOpera di Santa Maria del Fiore (cyt. dalej AOSMF), Battesimi, maschi 1533-1542, k. 6 r.
Pochodzenie tego przydomka nie jest jasne. Możliwe, że Giovanni był tak nazywany jako syn wdowy imieniem
Camilla.
^ Ag oągz-g <7/ Czozgzo Rz^rz/i', cou /zz/oug ozz/zo/azzozzz g cozzz/zzg/z7z di Gaetano MILANESI, t. 1-9, Firenze 1878-1885,
Sansoni, t. 7, 1991, s. 628, przyp. 1; (cyt. dalej VASAR1-MILANESJ).
'" Por. także Francesco NEGRI ARNOLDI, Coz/zzY/zu/zz. CwHCgyco [w:] Dzzzozzozio A/ogro/zro &g/z zYzz/zYzzzi, Roma,
Istituto della Enciclopedia Italiana, t. XVII, 1974, s. 217; DOTI, op. cit., s. 556
" Por. DOTI, op. cit., s. 556; i cytowana tamże wyczerpująca bibliografia polska.
FERNANDO LOFFREDO
777 T7717777713WF /70.S'7/g PP6770/1/'? C7?OĆ' Ż777/677 Z 777ć'/? 77 76 .S'/707U777/z// 77707/6/?? w/ęk.S'Z6gO 777Z
/67//?77 /7U6C777 /oł6777, OÓ76 /6 7*Z6ŹAy ,S'ą /7?ł 7/0S*A07777/6, /Ż /wr/zć^ Z&7777767776 7 /lOg/z/u- 7tF7Ż-
7/6gO, A/O 7777 7776 .S'/70/7'ZP. 7 7776 77777777 7777/77777 7 6/'S'Z)77'/? W7^/7/7W6A67, Ź6 76/7 W)Ao777777?'?7 7776
.S'p7Y7.S'/77//w Ż777/677 7777.S/7U 67/ /77)/u7'6ć'Z77, 7777W6/ /777 6Z/67*7/z/6,S'/7? 6Zy /77ę67/z76^7ę6777 /77/77ć77
/77Y7A/t'A?. fFs'Zt/S'/Ao /O /6.S'/ Z77A/?7gą /W/ć'/?77/77 M/l/o/ć?, A/ćź/l' W,S'//77Z7?/ 7//Y7gę 7 w/o/ć? 77 7 6
Z77Z7A'O.Ś67 /Y?Ż ,S77/7Y7ŹW77t'77?A
Gdy Bartoli pisał swój dialog, Santi miał więc zaledwie 17 lat - jest to wskazówka
dokładna i cenna dla określenia czasu narodzin rzeźbiarza, zwykle sytuowanych około
roku 15307 Najpopularniejsza edycja dzieła ^77^/07777777677/7 7706777/6777/6/ ukazała się
w Wenecji w roku 1567, ale jest rzeczą oczywistą, że zostało ono zredagowane znacznie
wcześniej. Niektórzy historycy słusznie datowali jego powstanie na początek lat 50. XVI
w.^ Wszelkie wątpliwości rozstrzyga niepublikowany dotąd dokument, który przytaczam
poniżej. //A/r77V6//onależy datowaćnaokoło 1550r., gdyż-jakwynikazAę/b^A^oArz/ów
katedry Santa Maria del Fiore - Santi przyszedł na świat we Florencji 11 lipca 1533 r.:
IX/7/ą/o/z / / ///76T7 /533, O gOT/z/77/0 CZW77/'/6/, 777'07/z// .S'/ę 57777// Ao77?o/o, .S'p'77 G/OV77777776gO 7//
X7oo/Ó 7/'W7*71g/70, 7Z6ŹÓ/777Z77 /7777Y7//? 5'. /Ww/7777gg70/N.
Akt chrztu dostarcza nam nie tylko ważnej intbmaacji dotyczącej biografii Santiego, ale
jest także źródłem wiedzy o jego środowisku rodzinnym, niezwykle cennej dla sformułowa-
nia hipotezy o florenckiej formacji rzeźbiarza, do tej pory nieznanej. Dokument ten upewnia
nas, że Santi był synem kamieniarza Giovanniego di Niccoló d'Arrigo, zwanego Giovannim
della Camilla^, a więc przyrodnim bratem rzeźbiarza Francesca Camillianiego. Już Gaetano
Milanesi w nocie do biografii Camillianiego autorstwa Vasariego podał, że Giovanni miał
dwie żony^. Z pierwszego małżeństwa z niejakąNanniną urodził się z pewnością Francesco,
owocami drugiego związku, z Mariettą di Santi Birbi di San Gervasio, byli natomiast Santi
i Piętro, obaj rzeźbiarze działający w Polsce pod nazwiskiem „Gucci"^.
Milanesi napisał, że Giovanni di Niccoló zwany della Camilla „nosił nazwisko Gucci".
W odnalezionych dokumentach odnoszących się do Giovanniego nie ma śladu takiego
nazwiska; zarówno on sam, jak i jego synowie są zawsze wzmiankowani pod przydom-
kiem. Zresztą nawet Cosimo Bartoli przywołuje Santiego jako „Santi della Cammilla". Gdy
Santi przybył do Krakowa, skontaktował się zapewne z Alessandrem i Matteo Guccimi,
znanymi już w mieście artystami florenckimi, od których przejął nazwisko. Ta okoliczność
pozwala zakładać bliskie pokrewieństwo między florenckimi „della Camilla" a czynnymi
w Klukowie „Guccimi"* *. Co prawda nie posiadamy żadnego udokumentowanego dowodu,
4 BARTOLI, op. cit., k. 10 r. Cytowany tu „rzeźbiarz Francesco" to przyrodni brat Santiego, czynny we Florencji w 3.
ćw. XVI w., lepiej znany jako Francesco Camiiliani.
' DOTI, op. cit., s. 556.
6 Na temat datowania ZsL/gYo/iowgu/z' <7cco<Yg/7//'c/ zob. MANCINI, op. cit., s. 120 i przyp. I; POLI, PICCINI, BRUNET-
TI, op. cit., s. 30; Charles DAVIS, „Cosimo Bartoli and the Portal of SanFApoIIonia by Michelangelo", A//Y?g/YM/7gg/7
<Yg^ Au^t/zA/orAcAg/z Y/ii/z'7z'/g^ A? Noz^g/zz, XIX, 1975, s. 266-267, zwłaszcza przyp. 26. Davis ustalił 7g/7zzz'/zM^ u/z/g
</Mgw na podstawie daty śmierci (21 października 1552) Luki Alamanniego, przeora Ospedale degli Innocenti, wzmian-
kowanego w zkrzgz'o/zu//zg?o na karcie 20 r.
** Archivio delFOpera di Santa Maria del Fiore (cyt. dalej AOSMF), Battesimi, maschi 1533-1542, k. 6 r.
Pochodzenie tego przydomka nie jest jasne. Możliwe, że Giovanni był tak nazywany jako syn wdowy imieniem
Camilla.
^ Ag oągz-g <7/ Czozgzo Rz^rz/i', cou /zz/oug ozz/zo/azzozzz g cozzz/zzg/z7z di Gaetano MILANESI, t. 1-9, Firenze 1878-1885,
Sansoni, t. 7, 1991, s. 628, przyp. 1; (cyt. dalej VASAR1-MILANESJ).
'" Por. także Francesco NEGRI ARNOLDI, Coz/zzY/zu/zz. CwHCgyco [w:] Dzzzozzozio A/ogro/zro &g/z zYzz/zYzzzi, Roma,
Istituto della Enciclopedia Italiana, t. XVII, 1974, s. 217; DOTI, op. cit., s. 556
" Por. DOTI, op. cit., s. 556; i cytowana tamże wyczerpująca bibliografia polska.