Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (70.2008)

196

MiCHAŁ MYŚUŃSKI

o demontażu korony w czasie, gdy spoczywała ona
w Skarbcu: Arz óz/y/ccA /zzcrwyzyzzr 4 ózzzzrzragr/y
6. J 6ż/y;//u, /zołazrzzc .sięze duu'zzo /7/'cdo.sVuu-u/o. 6. J
ózty/f rzze crzTy /zrzc/oz/zuzzy z ga/gczł^ /zu wzerzcńtz
.Src/z/Yzq. (i. J óz/y/f /zu /r/óząuzz zzu SzroJ/rzz ózu/zr ze-
<7ezz /?z/óz7zAzzw zWu/ezzłzcń trzy y Pcz7u /cdzzu 6. -9
&ty/t z /?z/óz'z/c/zz wze/łzzzz we ózizJ/rzz, 7rzy zrzute z?u
óo/az, zzu .S/zo<7/ś*zz Per tu. 6. .9 6żty/t z ttzztrzzzerrz zzu
Szrortłzz, z Jwzezrru VzzzzuugJuzzzz /zrute/rAzezrrz', trze-
ciego /z ze zrzu.s'z /ytAo Au.s'ztcz7(, /z o et /z/7zz /rertu zeet-
/zu.f...J 6żty/t z 6żzrruz'ezgete/rz Ikzettrz/rz, /zo .Sz/rzuz'uget
t, 6zu/zr z'eetezr.6.y 6żty/t, z Pzztzzzzezzz we Szroetłzz
wz'ętr.S'zy/rz, /ru trołzz ttzztrzzreA /rzuty 6żez/zr zzruty, Yz/z/u-
ruget zrzuty f...j 6żty/t w .Sż/uretłzz, y/o /rotruc/z trzy /tzz-
trzzrłz zrzute, /rertu zeetzru.^.J Sżty/t z Szu/zrezrr we
-Sż/Yretterz, zru troteeze/z 3 dzzrruz^ugrty Pertu gtuetłu, 7e
Auzrzz'ezrz'e w.S'zy.S'tAz'e zrze Pztyówuzre we w,s'zy.sttzz'e7z
/rorcyuctz'^.
Wobec tego, iż sama Autorka stwierdza, że nie
można w pełni ufać pracom Wernera - bo zapewne
mamy do czynienia z pewną dozą fantazji artysty,
ani też pracom Bacciarellego, ponieważ „u Baccia-
rełłego każdy z segmentów korony jest identycznie
dekorowany kamieniami i perłami, co jest całkowi-
cie w rozbieżności z opisami segmentów pozosta-
wionymi w inwentarzach" (s. łO), warto postawić
pytanie, dlaczego zdecydowała ona o takiej właśnie
ikonograficznej podstawie wirtualnej rekonstrukcji?
Bo jeśli nawet Ewa Letkiewicz powtarza opinię Je-
rzego Lileyko, że „prace Wernera są najlepszymi ze
znanych wyobrażeń korony i one głównie posłużą
jako materiał przy rekonstrukcji" (s. 10) to od razu
powstaje wrażenie jakiejś dychotomii przedstawia-
nych opinii. Identyczne uwagi - zarówno w materii
ikonograficznej oraz źródłowej - wypada zgłosić
do przedstawionej przez Autorkę analizy i rekon-
strukcji królewskiego berła i jabłka, choć zgodzić

'^Inwentarz Skarbca Koronnego na Wawelu z roku 1730,
BCzart. rkps IV 577, s. 214-215.

się należy z przedstawioną - za Jerzym Lileyko -
ich analizą historyczną.
Ostrożność budzą też obszerne, a niekiedy
szczegółowe rozważania o ewentualnym warsztacie,
w którym korona mogła zostać sporządzona. Byłyby
one lepiej umotywowane, gdyby dziś istniała możli-
wość dokładnej analizy techniki osadzenia kamieni,
ich wzajemnych dyspozycji, i ewentualnych zdobień
dodatkowych. Ponieważ jednak zabytek ten został
bezpowrotnie zniszczony, Ewa Letkiewicz praktycz-
nie wymienia wszystkie możliwe ośrodki złotnicze
XIV-wiecznej Europy - Wenecję, Paryż, Pragę i Ne-
apol, wspomagając się rozbudowanymi rozważania-
mi o związkach dynastycznych Władysława
Łokietka z dworem Andegawenów i tam poszukując
najbliższego formalnie warsztatu złotniczego (s. 11-
12). Czy jest to stwierdzenie uzasadnione? Zapewne
tak, choć jednoznaczna odpowiedź nie jest oczywi-
ście możliwa.
Kończąc, wypada stwierdzić, że Ewa Letkiewicz
przyznaje, iż „niezgodność przekazów ikonograficz-
nych ze źródłami pisanymi, dotyczącymi polskich
klejnotów koronacyjnych, a co za tym idzie brak
precyzji i jednoznaczności, uniemożliwia dokładne
odtworzenie wyglądu korony koronacyjnej królów
polskich" (s. 13). Jaki zatem stopień wierności ory-
ginałowi przedstawia prezentowana rekonstrukcja,
skoro sama Autorka dodaje, iż „obecna, wirtualna
rekonstrukcja klejnotów koronacyjnych (...) nie pre-
tenduje do miana ostatecznych rozstrzygnięć, ale -
miejmy nadzieję - zbliża się do ich pierwotnego
wyglądu" (s. 13). W świetle przytoczonych argu-
mentów, odnoszących się do ikonograficznej oraz
źródłowej podstawy przeprowadzenia rekonstrukcji,
budzi się jednak obawa, iż zbliża nas ona wyłącznie
do efektownego, lecz merytorycznie nieuzasadnio-
nego, wirtualnego fantomu.

Jerzy LILEYKO, ??eguń'u /zoMze, Warszawa 1987,
s. 64.