DOI Heft:
Nr. 1-2
DOI Artikel:Jurkowlaniec, Tadeusz: Małpa, lew i paralityk: kilka uwag o dekoracji rzeźbiarskiej prezbiterium kościoła Mariackiego w Krakowie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.34904#0021
MAŁPA, LEW I PARALITYK
15
70. Frrzżów, yrezózTerzzz/r; Co 7oz o /o MorzaoAzogo. ZworzzzC okno /)Vzf/.
For 7or/ezLS'z 7zzzWow7o/zz'oc 02009)
Dorotę Głazek rozpoznanie postaci jako personifikacji Samookiełznania i stwierdził, że
figurki w oknach zachodniego przęsła chóru - „Samookiełznanie od północy (N.4) i Mał-
pa-Grzesznik od południa (S.4) łączą się ideowo [...]"^. Taki związek obu postaci nie
budzi większych wątpliwości, ale problematyczne jest ich rozpoznanie. Identyfikację óh-
rzeczowo zakwestionował Wałczk i odczytał gest rozciągania ust tradycyj-
nie, jako „przedstawienie sił zła", które - zdaniem autora - zamyka cykl scen piekielnych,
wykutych w kluczach okien północnych (NE, N.l.-N.2; ił. 1, 10-12)^. Niewygodna poza
długowłosej postaci „co piersi z kolanami zwiera"^ oraz gest rozciągania ust pozwala
interpretować figurkę w oknie (N.4; il. 9) jako symboliczne przedstawienie aktywnego,
zatwardziałego grzesznika. W przeciwieństwie do postaci po stronie południowej (S.4;
ił. 3) nie zamierza on wstąpić na drogę poprawy, trwa w błędzie mimo dyskomfortu; ska-
zuje się na męki wieczyste, które prawdopodobnie zobrazowano w szczytach okien (NE,
N.2;ił. 1, 10, 12).
^ WĘCŁAWOWICZ, zHzFCo/a TzgrzynCn 7%/..., (jak przyp. 10), s. 161-162; id., Drogagz'g/grzyznCz'..., (jak przyp. 10),
s. 127-128.
^ WALCZAK, Pzgźba arc/zzYgFozizczzza..., (jak przyp. 3), s. 194-196. Takie rozciąganie ust i często jednoczesne wysu-
nięcie języka jest interpretowane również jako gest apotropaiczny. - Zob. np. Helen BOME, „The 'MarginaT Motifs of
Karja Church - Magical or Misticał?" [w:] Pz7&r i z?zazgz'zza/gn (jak przyp. 29), s. 228.
^ „Jako czasami gzyms kamienny wspiera ) u zrębu jakiej budowli wspaniałej ] postać, co piersi z kolanami zwiera,"
(Come per sostentar solaio o tetto, ] per mensola taholta una figura I si vede giugner le ginocchia al petto,) Czyyczgg,
Pzgyzź Pzzg-szzga, [130-132] - Dante ALIGHIERL Pc-sPa CozngPza, przełożyła i przypisami opatrzyła Alina ŚWIDER-
SKA, Kęty 2003, s. 255. Na temat symboliki włosów zob. np.: Leland RYKEN, James C. WILHOIT, Tremper LONG-
MAN 111, PFwnzP .sy"^o/z'Cz bzb/z/nO- Obrazy, yo^o/g, nożyny, zngfa/ozy, /zgrzzy ^y/zTzyczag z gaRznCz /RgracCzg
w PzDzzzg Pwzęyzn, [przekł. Zbigniew Kościuk] Warszawa [2003] (Prymasowska Seria Biblijna), s. 1108-1109,
s.v. „Włosy".
15
70. Frrzżów, yrezózTerzzz/r; Co 7oz o /o MorzaoAzogo. ZworzzzC okno /)Vzf/.
For 7or/ezLS'z 7zzzWow7o/zz'oc 02009)
Dorotę Głazek rozpoznanie postaci jako personifikacji Samookiełznania i stwierdził, że
figurki w oknach zachodniego przęsła chóru - „Samookiełznanie od północy (N.4) i Mał-
pa-Grzesznik od południa (S.4) łączą się ideowo [...]"^. Taki związek obu postaci nie
budzi większych wątpliwości, ale problematyczne jest ich rozpoznanie. Identyfikację óh-
rzeczowo zakwestionował Wałczk i odczytał gest rozciągania ust tradycyj-
nie, jako „przedstawienie sił zła", które - zdaniem autora - zamyka cykl scen piekielnych,
wykutych w kluczach okien północnych (NE, N.l.-N.2; ił. 1, 10-12)^. Niewygodna poza
długowłosej postaci „co piersi z kolanami zwiera"^ oraz gest rozciągania ust pozwala
interpretować figurkę w oknie (N.4; il. 9) jako symboliczne przedstawienie aktywnego,
zatwardziałego grzesznika. W przeciwieństwie do postaci po stronie południowej (S.4;
ił. 3) nie zamierza on wstąpić na drogę poprawy, trwa w błędzie mimo dyskomfortu; ska-
zuje się na męki wieczyste, które prawdopodobnie zobrazowano w szczytach okien (NE,
N.2;ił. 1, 10, 12).
^ WĘCŁAWOWICZ, zHzFCo/a TzgrzynCn 7%/..., (jak przyp. 10), s. 161-162; id., Drogagz'g/grzyznCz'..., (jak przyp. 10),
s. 127-128.
^ WALCZAK, Pzgźba arc/zzYgFozizczzza..., (jak przyp. 3), s. 194-196. Takie rozciąganie ust i często jednoczesne wysu-
nięcie języka jest interpretowane również jako gest apotropaiczny. - Zob. np. Helen BOME, „The 'MarginaT Motifs of
Karja Church - Magical or Misticał?" [w:] Pz7&r i z?zazgz'zza/gn (jak przyp. 29), s. 228.
^ „Jako czasami gzyms kamienny wspiera ) u zrębu jakiej budowli wspaniałej ] postać, co piersi z kolanami zwiera,"
(Come per sostentar solaio o tetto, ] per mensola taholta una figura I si vede giugner le ginocchia al petto,) Czyyczgg,
Pzgyzź Pzzg-szzga, [130-132] - Dante ALIGHIERL Pc-sPa CozngPza, przełożyła i przypisami opatrzyła Alina ŚWIDER-
SKA, Kęty 2003, s. 255. Na temat symboliki włosów zob. np.: Leland RYKEN, James C. WILHOIT, Tremper LONG-
MAN 111, PFwnzP .sy"^o/z'Cz bzb/z/nO- Obrazy, yo^o/g, nożyny, zngfa/ozy, /zgrzzy ^y/zTzyczag z gaRznCz /RgracCzg
w PzDzzzg Pwzęyzn, [przekł. Zbigniew Kościuk] Warszawa [2003] (Prymasowska Seria Biblijna), s. 1108-1109,
s.v. „Włosy".