DOI Heft:
Nr. 1-2
DOI Artikel:Starzyński, Marcin: Stanisława Samostrzelnika renesansowa dekoracja heraldyczna klasztoru Cystersów w Mogile
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.34475#0021
STANISŁAWA SAMOSTRZELNIKA RENESANSOWA DEKORACJA HERALDYCZNA KLASZTORU CYSTERSÓW
15
A ÓAmEFw Au7770AAZ6/717ł, Ae7A EąŻ 0/07^01^ 77C7 ZUW*7?iłM YA/6p7e717U Yu/i AlA/l0^eCZ776/
ł/ć7YZ^07^M (jAStUTWÓW W AfogzYe, 7J3ń 71
mogilskim Erazmem Ciołkiem, fundatorem Eesku, na co dodatkowo wskazuje napis:
yA(k?m7^ uóóuAybczY oraz data 7dd(?), prawdopodobnie 1538U Herb wkompono-
wany w obramienie tego fresku nie należał jednak do opata Erazma, a do konwentu, na czele
którego stał. Jako mieszczanin nie mógł on bowiem posługiwać się herbem rodowym, mógł
natomiast herbem konwentu jako tzw. herbem przyjętym^. Używając go jako zwierzchnik
opactwa manifestował zaś nie tylko jego związki z możnym rodem Odrowążów, ale jedno-
cześnie podkreślał „długie trwanie" klasztoru w Kościele krakowskim i strukturach zakonu
na ziemiach polskich. Umieszczona ponad tarczą infuła wskazywała zaś, że opaci mogilscy
posiadali prawo do posługiwania się insygniami pontyEkalnymi, co tym samym sytuowało
ich w elicie ówczesnego duchowieństwa^; infuła stanowiła również czytelne zamknięcie
^ Do takiego wniosku ostrożnie przychylał się już DOBROWOLSKI, op. cit., s. 123. W konkluzji swoich rozważań
wskazywał jednak, że malowidło to powstało „po r. 1530" (ibid. s. 129). Z kolei EwaŁOMNICKA-ŻAKOWSKA
(„Początki portretu polskiego. Adoranci w polskim malarstwie tablicowym, miniaturowym i ściennym w wieku XV
i w pierwszych dziesięcioleciach wieku XVI", &M<7ia ŹróJiozTMwcze, 14: 1969, s. 25, nr 9) datowała na ok. 1530 r.
W tym kontekście warto nadmienić, że skoro omawiany fresk bezspornie przypisuje się Stanisławowi Samostrzelniko-
wi, to należy pamiętać, że malarz powrócił wmury opactwa mogilskiego dopiero około 1535 r. Ostatnia, brakująca
w dacie cyfra, zawiera się więc w przedziale 5-9. Biorąc zaś pod uwagę, że polichromia sali bibliotecznej została ukoń-
czona właśnie w 1538 r., najbardziej prawdopodobne wydaje się, iż fresk na ścianie krużganków mógł zostać ukończo-
ny również w tym samym czasie.
4° Edward GIGILEWICZ, „Ustawodawstwo heraldyki kościelnej", [w:] KoJciói i ńiyio/To. Drogz i wzq/<?77Mg gowiqza-
rńa. Księga pcwu'qAowa U czci Fq/eyora X/izeDia Ubiyya, red. Stanisław TYLUS, Józef WALKUSZ, Lublin 2001,
s. 153; obszernie: Bruno Bernard HEIM, DcmoL/ico Tieiia cńieya caioiica. Origim', nyi, iogisYazioTic, Citta del Vaticano
2000, s. 9-41.
4' Marek DERWICH, „Rola opata w koronacjach królów polskich", [w:] /magiaeygotoyiaiiy. KUnr/iy Dziwie i Ao/Roł-
yiyYańMimno wia<7zy zwierzcń/ric/'. PoAU AALw., red. Jacek BANASZKIEWICZ, Warszawa 1994, s. 31-58.
15
A ÓAmEFw Au7770AAZ6/717ł, Ae7A EąŻ 0/07^01^ 77C7 ZUW*7?iłM YA/6p7e717U Yu/i AlA/l0^eCZ776/
ł/ć7YZ^07^M (jAStUTWÓW W AfogzYe, 7J3ń 71
mogilskim Erazmem Ciołkiem, fundatorem Eesku, na co dodatkowo wskazuje napis:
yA(k?m7^ uóóuAybczY oraz data 7dd(?), prawdopodobnie 1538U Herb wkompono-
wany w obramienie tego fresku nie należał jednak do opata Erazma, a do konwentu, na czele
którego stał. Jako mieszczanin nie mógł on bowiem posługiwać się herbem rodowym, mógł
natomiast herbem konwentu jako tzw. herbem przyjętym^. Używając go jako zwierzchnik
opactwa manifestował zaś nie tylko jego związki z możnym rodem Odrowążów, ale jedno-
cześnie podkreślał „długie trwanie" klasztoru w Kościele krakowskim i strukturach zakonu
na ziemiach polskich. Umieszczona ponad tarczą infuła wskazywała zaś, że opaci mogilscy
posiadali prawo do posługiwania się insygniami pontyEkalnymi, co tym samym sytuowało
ich w elicie ówczesnego duchowieństwa^; infuła stanowiła również czytelne zamknięcie
^ Do takiego wniosku ostrożnie przychylał się już DOBROWOLSKI, op. cit., s. 123. W konkluzji swoich rozważań
wskazywał jednak, że malowidło to powstało „po r. 1530" (ibid. s. 129). Z kolei EwaŁOMNICKA-ŻAKOWSKA
(„Początki portretu polskiego. Adoranci w polskim malarstwie tablicowym, miniaturowym i ściennym w wieku XV
i w pierwszych dziesięcioleciach wieku XVI", &M<7ia ŹróJiozTMwcze, 14: 1969, s. 25, nr 9) datowała na ok. 1530 r.
W tym kontekście warto nadmienić, że skoro omawiany fresk bezspornie przypisuje się Stanisławowi Samostrzelniko-
wi, to należy pamiętać, że malarz powrócił wmury opactwa mogilskiego dopiero około 1535 r. Ostatnia, brakująca
w dacie cyfra, zawiera się więc w przedziale 5-9. Biorąc zaś pod uwagę, że polichromia sali bibliotecznej została ukoń-
czona właśnie w 1538 r., najbardziej prawdopodobne wydaje się, iż fresk na ścianie krużganków mógł zostać ukończo-
ny również w tym samym czasie.
4° Edward GIGILEWICZ, „Ustawodawstwo heraldyki kościelnej", [w:] KoJciói i ńiyio/To. Drogz i wzq/<?77Mg gowiqza-
rńa. Księga pcwu'qAowa U czci Fq/eyora X/izeDia Ubiyya, red. Stanisław TYLUS, Józef WALKUSZ, Lublin 2001,
s. 153; obszernie: Bruno Bernard HEIM, DcmoL/ico Tieiia cńieya caioiica. Origim', nyi, iogisYazioTic, Citta del Vaticano
2000, s. 9-41.
4' Marek DERWICH, „Rola opata w koronacjach królów polskich", [w:] /magiaeygotoyiaiiy. KUnr/iy Dziwie i Ao/Roł-
yiyYańMimno wia<7zy zwierzcń/ric/'. PoAU AALw., red. Jacek BANASZKIEWICZ, Warszawa 1994, s. 31-58.