DOI issue:
Nr. 4
DOI article:Recenzje
DOI article:Lameński, Lechosław: Polskie życie artystyczne w latach 1944-1960, t. 1: Lata 1944-1947; t. 2: Rok 1948; t. 3: Rok 1949; t. 4: Rok 1950: Redakcja naczelna Anna Wierzbicka, Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, Pracownia Plastyki Współczesnej, Warszawa 2012
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.70769#0848
842
Lechosław Lameński
oraz Pracowni Badania Sztuki XX wieku, pod re-
dakcją prof. dr. hab. Aleksandra Wojciechowskiego.
Wydawnictwo, zaplanowane z góry jako kilku tomo-
we, miało przybliżyć - w zamyśle jego inicjatorów -
wszystkie istotne kwestie związane z polskim ży-
ciem artystycznym, począwszy od ostatniej dekady
XIX w. do współczesności, a więc przynajmniej do
końca lat 60. XX w. Zgromadzone w tomie materia-
ły „dotyczą - pisał we wstępie redaktor naczelny -
w pierwszym rzędzie kontaktów artysty z odbiorcą,
mówią o oddziaływaniu sztuki, o jej wzrastającej
popularności, o jej funkcji społecznej, a wreszcie
o walce między poszczególnymi kierunkami, posta-
wami i ugrupowaniami. Dążyliśmy do tego - pisał
dalej Aleksander Wojciechowski - aby pokazać rze-
czywisty układ sił między wybitnym talentem, a rze-
szą plastyków przeciętnych, których prace przewa-
żały na wielkich zbiorowych wystawach.
Świadomie nie koncentrowaliśmy naszych po-
szukiwań wyłącznie wokół głównych aktorów; inte-
resowało nas jednocześnie i widowisko rozgrywają-
ce się na scenie, i kulisy przedstawienia i reakcja
publiczności, i bilans kasjera... A więc wszystko, co
dotyczyło wielkiego spektaklu zwanego - życiem
artystycznym”1.
1 Aleksander WOJCIECHOWSKI, Uwagi ogólne, [w:]
Polskie życie artystyczne w latach 1890-1914, red. Alek-
Na zawartość tomu złożyły się dwie części.
Znacznie obszerniejsza część pierwsza zawierająca
„Przegląd” (kalendarium, diariusz) wydarzeń w kra-
ju i za granicą, przygotowana głównie w oparciu
o materiały zaczerpnięte z prasy. Autorzy wykorzy-
stali wyniki kwerend obejmujących 31 najważniej-
szych czasopism wydawanych głównie w Warsza-
wie i Krakowie, zestawionych następnie w układzie
chronologicznym, gdzie wszystkie odnotowane fak-
ty zostały podane bez komentarza, „aby epoka mó-
wiła ustami swych twórców i krytyków, aby ówcze-
sne konflikty zaopatrywać uwagami naocznych
świadków, aby formułowanym dziś notatkom nadać -
w miarę możliwości i w miarę potrzeby - wartość hi-
storycznego dokumentu”2, oraz znacznie mniejsza
część druga, w ramach której zamieszczono synte-
tyczne opracowania poświęcone przeglądowi proble-
matyki architektonicznej, szkolnictwu artystycznemu,
instytucjom opieki nad sztuką, stowarzyszeniom
1 grupom artystycznym, kolekcjonerstwu i handlowi
dziełami sztuki oraz czasopiśmiennictwu.
Tom został uzupełniony o system indeksów i od-
nośników ułatwiających korzystanie z jego bogatej
zawartości. Bez wątpienia jeszcze jednym, niezwy-
kle istotnym - i bardzo potrzebnym - elementem
publikacji, stało się 184 starannie dobranych ilustra-
cji, w dużej mierze o charakterze archiwalnym, któ-
rych obecność pozwalała poznać pełniej i wszech-
stronniej poruszane kwestie. Polskie życie artystyczne
w latach 1890-1914 zostało bardzo dobrze przyjęte
przez środowiska akademickie, a jego zaledwie 1500
egzemplarzy nakładu już wkrótce stał się jednąz naj-
bardziej pożądanych publikacji w wielu prywatnych
księgozbiorach naukowych, zwłaszcza jednak nieza-
stąpionym źródłem informacji - do dnia dzisiejsze-
go - dla wszystkich badaczy zajmujących się sztuką
polską na przełomie XIX i XX wieku.
Po upływie zaledwie siedmiu lat (w 1974 r.), ku
radości wszystkich zainteresowanych, ukazał się -
znacznie grubszy, liczący tym razem 742 strony tek-
stu, tom drugi - Polskie życie artystyczne w latach
1915-1939, także pod redakcją Aleksandra Wojcie-
chowskiego. Jego twórcami byli przede wszystkim
pracownicy Pracowni Plastyki Współczesnej Insty-
tutu Sztuki PAN, a także zaproszeni do współpracy
autorzy z zewnątrz, reprezentujący środowisko kra-
kowskie, łódzkie, poznańskie, warszawskie i wro-
cławskie. O wiele większa objętość tomu była efek-
tem obfitującego w bardzo ważne wydarzenia
artystyczne okresu dwudziestolecia międzywojen-
nego, czego przejawem był m.in. niebywały rozwój
czasopiśmiennictwa. Nic więc dziwnego, że tym ra-
zem kwerenda objęła aż 131 miesięczników, tygo-
sander WOJCIECHOWSKI, Wrocław 1967, s. 3.
2 Ibid.
Lechosław Lameński
oraz Pracowni Badania Sztuki XX wieku, pod re-
dakcją prof. dr. hab. Aleksandra Wojciechowskiego.
Wydawnictwo, zaplanowane z góry jako kilku tomo-
we, miało przybliżyć - w zamyśle jego inicjatorów -
wszystkie istotne kwestie związane z polskim ży-
ciem artystycznym, począwszy od ostatniej dekady
XIX w. do współczesności, a więc przynajmniej do
końca lat 60. XX w. Zgromadzone w tomie materia-
ły „dotyczą - pisał we wstępie redaktor naczelny -
w pierwszym rzędzie kontaktów artysty z odbiorcą,
mówią o oddziaływaniu sztuki, o jej wzrastającej
popularności, o jej funkcji społecznej, a wreszcie
o walce między poszczególnymi kierunkami, posta-
wami i ugrupowaniami. Dążyliśmy do tego - pisał
dalej Aleksander Wojciechowski - aby pokazać rze-
czywisty układ sił między wybitnym talentem, a rze-
szą plastyków przeciętnych, których prace przewa-
żały na wielkich zbiorowych wystawach.
Świadomie nie koncentrowaliśmy naszych po-
szukiwań wyłącznie wokół głównych aktorów; inte-
resowało nas jednocześnie i widowisko rozgrywają-
ce się na scenie, i kulisy przedstawienia i reakcja
publiczności, i bilans kasjera... A więc wszystko, co
dotyczyło wielkiego spektaklu zwanego - życiem
artystycznym”1.
1 Aleksander WOJCIECHOWSKI, Uwagi ogólne, [w:]
Polskie życie artystyczne w latach 1890-1914, red. Alek-
Na zawartość tomu złożyły się dwie części.
Znacznie obszerniejsza część pierwsza zawierająca
„Przegląd” (kalendarium, diariusz) wydarzeń w kra-
ju i za granicą, przygotowana głównie w oparciu
o materiały zaczerpnięte z prasy. Autorzy wykorzy-
stali wyniki kwerend obejmujących 31 najważniej-
szych czasopism wydawanych głównie w Warsza-
wie i Krakowie, zestawionych następnie w układzie
chronologicznym, gdzie wszystkie odnotowane fak-
ty zostały podane bez komentarza, „aby epoka mó-
wiła ustami swych twórców i krytyków, aby ówcze-
sne konflikty zaopatrywać uwagami naocznych
świadków, aby formułowanym dziś notatkom nadać -
w miarę możliwości i w miarę potrzeby - wartość hi-
storycznego dokumentu”2, oraz znacznie mniejsza
część druga, w ramach której zamieszczono synte-
tyczne opracowania poświęcone przeglądowi proble-
matyki architektonicznej, szkolnictwu artystycznemu,
instytucjom opieki nad sztuką, stowarzyszeniom
1 grupom artystycznym, kolekcjonerstwu i handlowi
dziełami sztuki oraz czasopiśmiennictwu.
Tom został uzupełniony o system indeksów i od-
nośników ułatwiających korzystanie z jego bogatej
zawartości. Bez wątpienia jeszcze jednym, niezwy-
kle istotnym - i bardzo potrzebnym - elementem
publikacji, stało się 184 starannie dobranych ilustra-
cji, w dużej mierze o charakterze archiwalnym, któ-
rych obecność pozwalała poznać pełniej i wszech-
stronniej poruszane kwestie. Polskie życie artystyczne
w latach 1890-1914 zostało bardzo dobrze przyjęte
przez środowiska akademickie, a jego zaledwie 1500
egzemplarzy nakładu już wkrótce stał się jednąz naj-
bardziej pożądanych publikacji w wielu prywatnych
księgozbiorach naukowych, zwłaszcza jednak nieza-
stąpionym źródłem informacji - do dnia dzisiejsze-
go - dla wszystkich badaczy zajmujących się sztuką
polską na przełomie XIX i XX wieku.
Po upływie zaledwie siedmiu lat (w 1974 r.), ku
radości wszystkich zainteresowanych, ukazał się -
znacznie grubszy, liczący tym razem 742 strony tek-
stu, tom drugi - Polskie życie artystyczne w latach
1915-1939, także pod redakcją Aleksandra Wojcie-
chowskiego. Jego twórcami byli przede wszystkim
pracownicy Pracowni Plastyki Współczesnej Insty-
tutu Sztuki PAN, a także zaproszeni do współpracy
autorzy z zewnątrz, reprezentujący środowisko kra-
kowskie, łódzkie, poznańskie, warszawskie i wro-
cławskie. O wiele większa objętość tomu była efek-
tem obfitującego w bardzo ważne wydarzenia
artystyczne okresu dwudziestolecia międzywojen-
nego, czego przejawem był m.in. niebywały rozwój
czasopiśmiennictwa. Nic więc dziwnego, że tym ra-
zem kwerenda objęła aż 131 miesięczników, tygo-
sander WOJCIECHOWSKI, Wrocław 1967, s. 3.
2 Ibid.