DOI issue:
Nr. 3
DOI article:Artykuły
DOI article:Wardzyński, Michał: Rzeźbiarsko-kamieniarska rodzina Venosta vel Venesta, Venusta i jej działalność w 1. połowie XVII wieku w Chęcinach*
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.70770#0456
RzeźbIARSKO-KAMIENIARSKA RODZINA VeNOSTA I JEJ DZIAŁALNOŚĆ W 1. POŁOWIE XVII WIEKU
449
26. Środa Wielkopolska, kolegiata, kaplica Gostomskich, kartusz w zwieńczeniu zbiorowego
nagrobka Gostomskich, ok. 1605-1610, proj. i wyk. nieustalony warsztatpińczowski lub
chęciński (atryb.). Fot. autor
kiego lapidarium na wczesny etap twórczości najstarszego z Venostow, najprawdopodob-
niej na 2. poł. lat 10. XVII w., dzięki czemu można przyjąć, że niezachowany nagrobek, z
którego pochodzą, mógłby się okazać prototypem dla wspomnianych późniejszych kobie-
cych tego warsztatu w Wiślicy i Zawichoście.
W zgodnej opinii badaczy jednym z ważniejszych zabytków rzeźby nowożytnej w Kiel-
cach jest odkuta w „marmurze chęcińskim” klęcząca figura Stanisława Czechowskiego
herbu Suchekomnaty (zm. przed 1652), starosty klucza biskupiego i żupnika kieleckiego,
umieszczona pierwotnie w niewielkiej kaplicy grobowej jego rodziny przy południowej
ścianie prezbiterium kościoła szpitalnego św. Trójcy, dziś na ekspozycji Muzeum Historii
Kielc (bez nr inw.; il. 27)175. Nagrobek, składający się pierwotnie z pary figur małżon-
ków umieszczonych w odpowiednio okazałej strukturze architektonicznej, rozebrano
175 Zabytek pominięty przez Autorów KZSP. Na jego temat zob. Marta SAMEK: „XVII-wieczna architektura kościoła
św. Trójcy w Kielcach”, Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach, 15:1986-1987, s. 59, 61, 68. Tam literatura przed-
miotu. Jakub Lewicki zaproponował w 1997 r. atrybucję tego dość słabego posągu Sebastianowi Sali, co w 2013 r.
zdecydowanie i jak najsłuszniej odrzucił Mariusz Karpowicz. Zob.: Jakub LEWICKI, „Najnowsze odkrycia związane
z kielecką siedzibą biskupów krakowskich”, [w:] Siedziby biskupów krakowskich na terenie dawnego województwa
sandomierskiego. Materiały z sesji naukowej Kielce 20IX1997, red. nauk. Leszek KAJZER, Kielce 1997, s. 147-149,
il. 6-7, 9-11; KARPOWICZ, Artyści włosko-szwajcarscy..., s. 222.
O działalności Czechowskich w Kielcach zob. ostatnio „Czechowska Zofia”, „Czechowski Stanisław”, [w:] Kielce
XV11-XV111 wiek. Słownik biograficzny, oprać. Marta PIENIĄŻEK-SAMEK, s. 33-35; ead., Tributum gratitudinis red-
do. Fundacje artystyczne na terenie Kielc w XVII i XVIII wieku. Studium z historii kultury, Kielce 2003, s. 130-131,166,
169, 192, 195, 256. Tam literatura przedmiotu.
449
26. Środa Wielkopolska, kolegiata, kaplica Gostomskich, kartusz w zwieńczeniu zbiorowego
nagrobka Gostomskich, ok. 1605-1610, proj. i wyk. nieustalony warsztatpińczowski lub
chęciński (atryb.). Fot. autor
kiego lapidarium na wczesny etap twórczości najstarszego z Venostow, najprawdopodob-
niej na 2. poł. lat 10. XVII w., dzięki czemu można przyjąć, że niezachowany nagrobek, z
którego pochodzą, mógłby się okazać prototypem dla wspomnianych późniejszych kobie-
cych tego warsztatu w Wiślicy i Zawichoście.
W zgodnej opinii badaczy jednym z ważniejszych zabytków rzeźby nowożytnej w Kiel-
cach jest odkuta w „marmurze chęcińskim” klęcząca figura Stanisława Czechowskiego
herbu Suchekomnaty (zm. przed 1652), starosty klucza biskupiego i żupnika kieleckiego,
umieszczona pierwotnie w niewielkiej kaplicy grobowej jego rodziny przy południowej
ścianie prezbiterium kościoła szpitalnego św. Trójcy, dziś na ekspozycji Muzeum Historii
Kielc (bez nr inw.; il. 27)175. Nagrobek, składający się pierwotnie z pary figur małżon-
ków umieszczonych w odpowiednio okazałej strukturze architektonicznej, rozebrano
175 Zabytek pominięty przez Autorów KZSP. Na jego temat zob. Marta SAMEK: „XVII-wieczna architektura kościoła
św. Trójcy w Kielcach”, Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach, 15:1986-1987, s. 59, 61, 68. Tam literatura przed-
miotu. Jakub Lewicki zaproponował w 1997 r. atrybucję tego dość słabego posągu Sebastianowi Sali, co w 2013 r.
zdecydowanie i jak najsłuszniej odrzucił Mariusz Karpowicz. Zob.: Jakub LEWICKI, „Najnowsze odkrycia związane
z kielecką siedzibą biskupów krakowskich”, [w:] Siedziby biskupów krakowskich na terenie dawnego województwa
sandomierskiego. Materiały z sesji naukowej Kielce 20IX1997, red. nauk. Leszek KAJZER, Kielce 1997, s. 147-149,
il. 6-7, 9-11; KARPOWICZ, Artyści włosko-szwajcarscy..., s. 222.
O działalności Czechowskich w Kielcach zob. ostatnio „Czechowska Zofia”, „Czechowski Stanisław”, [w:] Kielce
XV11-XV111 wiek. Słownik biograficzny, oprać. Marta PIENIĄŻEK-SAMEK, s. 33-35; ead., Tributum gratitudinis red-
do. Fundacje artystyczne na terenie Kielc w XVII i XVIII wieku. Studium z historii kultury, Kielce 2003, s. 130-131,166,
169, 192, 195, 256. Tam literatura przedmiotu.